سه شنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۲ / 19 March, 2024
مجله ویستا


ویژگیهای یک سخنرانی اثربخش


ویژگیهای یک سخنرانی اثربخش
زبان، مهمترین وسیله ارتباط، گفتگو و برقراری تماس و تعامل با دیگران است. انسانها بعضاً به مدد زبان، با اشیا، حیوانات و وسایل پیرامون خود به نحوی عاطفی و احساسی نیز سخن می گویند و خواسته ها و تمایلات خویش را با آنها در میان می گذارند.
سخن گفتن و بیان مطلب، مقوله ای است كه می تواند به نوعی به پیشبرد اهداف و برنامه های ما كمك شایانی نماید. شاید برای شما بسیار پیش آمده باشد كه با سخنی مناسب، تاثیرگذار و پرجاذبه عده ای را با نظر و خواسته خود موافق و همراه كرده باشید و چه بسا گاهی اتفاق افتاده كه بخاطر نداشتن نفوذ كلام و عدم ارتباط مطلوب، دیگران پذیرش حرفها و مطالب ما را نداشته و نتوانسته ایم توفیق چندانی حاصل نماییم.
از سوی دیگر، در سطح جامعه اگر توجه كرده باشیم در می یابیم كه موفقیت و محبوبیت برخی از افراد مدیون و مرهون زبان خوب، بیان شیوا و گفتار دلنشین آنان است. گو اینكه آنان با كلام خود افراد را جادو كرده ودر اعماق جسم و روح مخاطبان خو جای می گیرند و وارد می شوند.
در هر حال زبان،گفتار، سخن موهبتی است كه بحث و بررسی پیرامون آن مجال بیشتری از این مختصر را می طلبد و این بشر است كه با این ویژگی ممتاز و این سلاح بزرگ، حساس و پراهمیت می تواند در عرصه های زندگی، كار و حیات خود دگرگونی، پویایی و … را حاصل نماید و چه زیبا گفته شاعر كه:
تا مرد سخن نگفته باشد عیب و هنرش نهفته باشد
پس از ذكر مقدمه فوق در ادامه قصد داریم ابتدا برخی ویژگیهای گفتار و سخن را به اختصار برشمرده و سپس مطالبی را پیرامون یك سخنرانی اثربخش ذكر نماییم. امید است مورد توجه اصحاب ارتباطات، مدیریت و روابط عمومی ها قرار گیرد.
● ویژگیهای گفتار و سخن
به نظر می رسد كه اگر كلام، سخن و گفتار ما دارای ویژگیهای زیر باشد ما در ارتباطات و امور روزمره خود توفیق بیشتر و مطلوبتری خواهیم داشت. به دیگر سخن، كلام، گفتار و بیان ما باید:
۱) حتی الامكان بر اساس منطق و پایه های علمی باشد.
۲) ترجیحاً از روی احساسات و عواطف و حب و بغض نباشد.
۳) منفعلانه و از روی عصبانیت وتعجیل نباشد.
۴) منقطع، بریده بریده و نامفهوم نباشد.
۵) در جهت رضای حق تعالی و خشنودی او باشد
۶) بخاطر خوشایند این و آن و یا بخاطر دشمنی با كسی نباشد.
۷) بیهوده، پراكنده و بی پروا و بی ادبانه نباشد.
۸) شفاف، صریح، ساده و بی پیرایه باشد.
۹) قوی، مستحكم، ماندگار و جامع و مانع باشد.
۱۰) بی روح ،گنگ، ناممكن و بی سروته نباشد.
هر چند كه بجز مطالب گفته شده درباره ویژگیهای یك سخن و گفتار می توان نكات دیگری را گفت اما به همین اندازه بسنده كرده و ذیلاً به قسمت بعدی مطلب می پردازیم.
● ویژگیهای یك سخنرانی اثربخش:
قبل از هر چیز، برای آنكه یك سخنرانی اثربخش باشد بایستی مقدمات و تمهیدات مربوط به آن به خوبی مدیریت شده باشد. مثلاً:
▪ وقت برگزاری سخنرانی:
الف ) صبح باشد (چه ساعتی)
ب ) عصر باشد (چگونه)
ج) اوایل هفته باشد یا آخر هفته
د) روز تعطیل باشد یا غیر تعطیل
ه) در وقت روزهای گرم سال باشد یا سرد
و) در مناسبتی خاص باشد
و…
● مكان برگزاری سخنرانی:
الف ) از نظر مسافت و موقعیت جغرافیایی و نحوه دسترسی شركت كنندگان
ب) از لحاظ نور_ صدا_ تهویه و …
ج) دارای فضای سبز و درخت و … است یا در میان انبوه ترافیك و صدا و ….
د) گنجایش لازم و وسعت كاری
ه) محل پذیرایی از میهمانان خاص
و) پاركینگ و عبور و مرور
ز)آبخوری و سرویسهای بهداشتی
ح) امكانات از لحاظ برقراری ارتباطات (فاكس _ اینترنت _ تلفن و … )
ی) دكور و چیدمان وسایل مربوطه
● سخنران
الف) مشهور است، محبوب است.
ب) دارای مقام و موقعیت خاصی در اجتماع می باشد.
ج) جزكدام گروه، حزب و یا قوم و قبیله ای است.
د) اصالت خانوادگی و سوابق خدمتی.
ه) مدارك تحصیلی خود را از چه مراكزی دریافت كرده است.
و) حامیان و طرفداران او چه كسانی هستند.
ز) چه ویژگیهای فردی و شخصیتی بارزی دارد.
● برگزار كنندگان:
الف) چه قصدی و هدفی را دنبال می كنند.
ب) سازمان و یا مركز خاصی است یا بوسیله تشكلهای غیردولتی برگزار می شود.
ج) كار دعوت و پذیرایی را به خوبی برنامه ریزی كرده اند.
د) نكات ایمنی، بهداشتی و حفاظتی لازم را مدنظر قرار داده اند.
ه) دارای وحدت نظر و انسجام و هماهنگی هستند.
و)بروشور و برگه های اطلاع رسانی لازم را آماده نموده اند.
● شركت كنندگان (مخاطبان):
الف) قشر خاصی از جامعه هستند.
ب) انفرادی دعوت شده اند یا با خانواده.
ج) برای سرگرمی آمده اند یا استفاده علمی تخصصی.
د) برای سرگرمی كودكان و فرزندان برنامه های خاصی تدارك دیده شده است.
ه) سرویس برای رفت و آمد آنان مهیا شده است.
و) از محتوا و هدف برگزاری سخنرانی اطلاع دارند.
اما اكنون می پردازیم به بیان ویژگیهای یك سخنرانی اثربخش:
یك سخنرانی برای یك جمع كوچك و كم تعداد به مراتب كم دردسرتر از یك سخنرانی با تعداد زیادی مخاطب است در اینگونه موارد بایستی با استفاده از حركات دست، ایما و اشاره و مدیریت خوب زمان، كار سخنرانی را به پیش برد.
ممكن است در بخش پرسش و پاسخ و یا در خلال سخنرانی عده ای سوالات غیرمعمول از شما داشته باشند می بایست مراقبت نمایید در دام آنها گرفتار نشوید كه در آن صورت مجلس از دست شما خارج خواهد شد. در اینگونه موارد بهتر است اول تكلیف را روشن كنید و بیان نمایید كه به سوالات خارج از موضوع و یا در لابلای برنامه سخنرانی پاسخ نخواهید داد.
با آوردن مثالهای ملموس، كاربردی و روزمره، جملات، اشعار، ضرب المثلهای معروف، خاطرات جذاب، تجربیات گذشته، یافته های علمی و … گهگاه فضای سخنرانی را تلطیف نمایید تا كار شما كسالت آور و خسته كننده نباشد.
مطالب خود را حتی الامكان خلاصه و كوتاه بگویید و برای اینكار یادداشتهای كوچكی حاوی سرفصل و كلمات كلیدی سخنرانی تهیه و آماده كنید تا روند سخنرانی و ارائه مطالب روال معقول و خوشایندی داشته باشد.
گاهی اوقات از حضار و شركت كنندگان بخواهید كه كلمات آخر كلام شما را بیان كرده و از این طریق مشاركت بیشتری به آنها در ارائه مباحث بدهید.
هر گونه حركات حاضرین را زیرنظر داشته باشید ممكن است هر حركت آنان پیامی بدنبال داشته باشد. مثلاً اگر آنها زیاد به ساعت خود نگاه می كنند یا بر روی صندلی مدام جابجا می شوند و یا كارهایی مشابه انجام می دهند احتمالاً بدین معنی است كه:
الف) خسته شده اند.
ب) وضعیت تنفس و هوای مكان برگزاری مناسب نیست.
ج) شما بیش از وقت تعیین شده صحبت كرده اید.
د) مطالب دیگر جاذبه و پذیرش لازم را ندارند.
در بین سخنرانی پرانرژی و پویا باشید. در حقیقت روح شادابی و نشاط را به حاضرین انتقال بدهید و آنها را متمایل كنید به اینكه تا پایان همراه شما باشند. می توانید گاهگاهی تن صدای خود را بالا، پایین كنید و توجه افراد را بدین ترتیب همواره با خود داشته باشید.
میكروفون همانقدر كه می تواند در كیفیت كار شما اثر خوب داشته باشد همانقدر هم می تواند آزار دهنده و اذیت كننده باشد. مراقب میكروفون باشید.
نوع بكارگیری و هنر استفاده از دستها و قدرت آنها در فهم و انتقال مطالب خیلی مهم است.
اگر بخشی از سخنرانی شما توجه زیادی را می طلبد دستهای خود را بیشتر باز كنید یا بالا و پایین ببرید.
نوع پوشش و لباس شما هم بی تاثیر در ارائه سخنرانی نیست.
لباسهای رنگ و رو رفته، بدون اطو و چروك و ناصاف، كفشهای نامناسب،آرایش مو و صورت هر كدام عواملی هستند كه می توانند كار شما را تحت الشعاع قرار دهند.
مثلاً در حین سخنرانی متوجه می شوید كه یك نفر مدام به كفشهای شما نگاه می كند. خوب كه دقت می نمایید در می یابید كه فرضاً بندهای كفش شما باز شده و یا خیلی كثیف هستند.
گاهی می توان از اسلاید، اورهد، پاورپوینت ( Power Point)، شعر، داستانهای كوتاه و وسایل سمعی و بصری برای انتقال بهتر مطالب استفاده كرد، بعلاوه آنكه نمودارها، اعداد و ارقام (آمار) و تخته سیاه (وایت برد) هم یاری رسان شما هستند تا مطالبتان مستندتر باشند.
جو و شرایط حاكم بر جلسه سخنرانی را بخوبی ارزیابی و درك نمایید. اگر احساس كردید كه شنوندگان ظرفیت حرفهای مبتنی بر شوخی و مزاح را ندارند از آنها پرهیز كنید.
همیشه ممكن است عده ای نخاله و یا غیرنرمال در مجلس سخنرانی وجود داشته باشند باید بتوانید آنها را اداره كنید تا اوضاع را به هم نریزند.
برای دریافت بازخورد حاصل از سخنرانی خود، در پایان، آدرس پست الكترونیكی(E_mail) آدرس اینترنتی و یا تلفن خود را بیان كنید تا نقاط قوت و ضعف شما را منعكس نمایند.
در ابتدای سخنرانی یك بیوگرافی مختصر و مفید از خود برای حاضرین ارائه دهید این كار باعث می شود شما را بیشتر باور نمایند.
در پایان نیز، یك چكیده و خلاصه در چند خط از موضوع و محتوای سخنرانی را ارائه نمایید.
بی طرفی، انصاف، عدالت، حق گویی را در سراسر طول سخنرانی رعایت كنید.
اگر با لهجه خاصی صحبت می كنید مراقب باشید كه در افراد جاذبه یا دافعه خاصی ایجاد نكند.
علاوه بر اینكه سخنان و گفتار شما در اذهان افراد باقی می ماند، حركات و اعمال شما نیز به یاد ماندنی خواهند بود.
طوری به شنوندگان نگاه نكنید كه احساس شود با فرد یا گروه خاصی بیشتر ارتباط دارید.
آدرس های بیشتر، منابع و ماخذ تكمیلی و مطالبی كه به صورت جنبی می توانند برای فهم و درك شنوندگان مفید واقع شوند را برای حاضرین اعلام و معرفی نمایید.
از علم روانشناسی، جامعه شناسی، مردم شناسی سعی كنید برای ارائه سخنرانی بهتر بهره بگیرید.
بزرگ كردن خود را در كوچك پنداشتن و تحقیر دیگران نبینید. افكار عمومی قاضی و داور خوبی در مورد سخنان و مطالب ما هستند.
اداره جلسه سخنرانی كه مخاطبان آن اقشار گوناگون جامعه باشند بسیار سخت و فنی تر است از جلسه ای كه شنوندگان سخنان شما مثلاً همه دكتر، دانشجو و یا مهندس هستند و این حالت رسالت كاری شما را حساس تر می نماید كه مراقبت و توجه بیشتری داشته باشید.
از توجه حاضرین و زحمات برگزاركنندگان تشكر و قدردانی كنید و سعی كنید در صورت امكان ارتباط نزدیكتر و گرمتری با شنوندگان پس از پایان جلسه سخنرانی داشته باشید.
هر چقدر شتاب و تعجیل در بیان كلمات و جملات بیشتر باشد امكان تپق زدن و اشتباه هم بیشتر می شود، پس شمرده و با اعتماد به نفس صحبت كنید.
چهره بشاش، احترام و رعایت ادب و كرامت انسانی، استفاده از تكیه كلامهای دلنشین و درك روحیات، عواطف و تمایلات شنوندگان نكات با اهمیتی هستند كه نبایستی از آنها غفلت نمود.
امید است مدیران، صاحب نظران و بویژه شاغلان بخش روابط عمومی و ارتباطات در سازمانها، مراكز آموزشی و … بتوانند با بهره گیری از اینگونه نكات یك سخنرانی مفید و موثری داشته باشند.
ترجمه و تالیف : حسن خسروی _ امیر خسروی
منابع و ماخذ برای مطالعه بیشتر:
اصل این نوشتار تحت عنوان:
A Short Guide To Effective Public Speaking
از اینترنت استخراج شده است.
جزوه درسی ارتباطات انسانی _ ترجمه و تالیف حسن خسروی.
آرمیچل، ترنس _ مردم در سازمانها _ ترجمه دكتر حسین شكر كن _ انتشارات رشد _ چاپ دوم پاییز ۱۳۷۷
باترا، ویجی و پرامد _ اندیشه های خوب برای همه _ ترجمه هیبت ا …. اسدی _ انتشارات آستان قدس رضوی _ چاپ اول ۱۳۸۱ .
دكر، برت _ مدیریت فرآیند ارتباطات موثر _ ترجمه دكتر بهزاد رمضانی _ انتشارات نشر دایره _ چاپ اول تابستان ۱۳۷۹ .
حسن خسروی _ فوق لیسانس مدیریت _ مدرس علوم ارتباطات و مدیریت
امیر خسروی _ لیسانس مدیریت _ پژوهشگر علوم مدیریت


همچنین مشاهده کنید