راهنمای تغذیه در هوای آلوده تهران

همیشه مجبوریم غذا بخوریم، حتی وقتی كه می‌گویند هوا به شدت آلوده است و جز برای كارهای ضروری نباید از خانه خارج شد، اما متخصصان تغذیه در چنین شرایطی، توصیه‌های ویژه‌ای دارند
آلودگی هوای تهران، چیز تازه‌ای نیست اما گاهی اوقات، تهران از همیشه‌اش آلوده‌تر می‌شود، آنقدر آلوده كه پزشكان توصیه می‌كنند كودكان، سالمندان و بیماران قلبی و ریوی اصلا از منزل خارج نشوند. در چنین روزهایی، اگر از یك متخصص تغذیه سوال كنید كه آیا با تغذیه مناسب هم می‌شود به مقابله با آلودگی هوا پرداخت، حرف‌های جالبی در پاسخ به سوالتان خواهید شنید.
● شیر، آری اما نه شیر پرچرب
پدر و مادرها معمولا به بچه هایشان اصرار می‌كنند كه حتما حداقل یك لیوان شیر بنوشند اما این توصیه در شرایط بحرانی آلودگی هوا چندان هم درست نیست. محققان انستیتو ملی سلامت انگلستان در تحقیقی به این نتیجه دست یافته‌اند كه دریافت اسیدهای چرب اشباع موجود در فراورده‌های لبنی پرچرب می‌تواند در كاهش كارایی سیستم ایمنی دخالت كرده و موجب گسترش بیماری‌های ریوی در هوای آلوده شود. این محققان می‌گویند كه با وجود كلسیم موجود در شیر و نقش كاهندگی آن در جذب سرب و همه فلزات سنگین موجود در هوای آلوده، بهتر است در این شرایط از شیر كم چرب استفاده شود.
● در ستایش روی و منیزیم
روی از آن دسته مواد مغذی است كه در هوای آلوده موجب كاهش جذب فلزات سنگین شده و دفع سرب را بالا می‌برد و از این طریق زمان تماس این تركیبات زیانبار را در بدن به حداقل می رساند. از این رو، متخصصان تغذیه مصرف غذاهایی كه این ماده مغذی را در حد بالایی دارند بسیار توصیه می‌كنند. آنها مصرف انواع فراورده‌های دریایی، نخود سبز، عدس و جوانه گندم را به دلیل آنكه روی بالایی دارند، سفارش می‌كنند. منیزیم نیز به دلیل خواص كاهندگی جذب سرب و كادمیوم در روزهایی كه هوا آلوده است، بسیار كمك‌كننده است و به این دلیل مصرف انواع سبزیجات با رنگ سبز تیره كه از این ماده مغذی غنی هستند، به همه افراد توصیه می شود. بهتر است به جای پخته شده آنها این گروه از مواد غذایی را به صورت تازه میل كنند.
● و باز هم ماهی
مطالعه‌ای كه در دانشگاه كمبریج انگلستان به انجام رسیده نشان می‌دهد كه سطح اسیدهای چرب ضروری در افرادی كه به بیماری‌های ریوی مبتلا هستند، بسیار پایین است. محققان در این مطالعه دریافته‌اند كه مصرف منظم ماهی‌های روغنی نظیر ماهی آزاد و سالمون می‌تواند در تقویت و بهبود فعالیت دستگاه تنفسی موثر واقع شود. البته ماهی باید از مكان های معتبر خریداری شود چرا كه در صورت پرورش ماهی در آب هایی كه دارای فلزات سنگین هستند، خطر مسمومیت با این فلزات وجود دارد.
دكتر جان هاروی مسئول این تیم تحقیقاتی می‌گوید: <البته افراد نباید در مصرف این ماهی‌ها و حتی هیچ ماده غذایی دیگری زیاده‌روی كنند و هفته‌ای یك بار هم كافی است. مصرف متعادل این گروه از مواد غذایی می‌تواند به خوبی موجب كاهش ریسك ابتلا به بیماری های ریوی به خصوص در افرادی شود كه در محیطی با هوای آلوده زندگی می كنند.> جالب است بدانید كه كه در مطالعه‌ای دیگر كه دانشمندان دانشگاه كالیفرنیا به انجام رسانده اند دیده شده است كه ماندن در ترافیك و استنشاق هوای آلوده، سرعت ابتلا به آسم را در كودكان بالا می برد. دانشمندان در این مطالعه دریافته‌اند كه ورود همه آلاینده‌های موجود در هوای خیابان های پر رفت و آمد موجب كاهش سطح اكسیژن خون شده و موجب بیش‌فعالی عضلات لوله‌های هوایی می‌شود و به این ترتیب موكوس را در این نواحی افزایش داده و شرایط را برای نفوذ هرچه بیشتر آلاینده‌ها در بدن فراهم می‌كند.
آنها در این مطالعه دریافته‌اند كه رابطه مستقیمی بین ابتلا به بیماری آسم و آلودگی هوا به ویژه در كودكان وجود دارد، به خصوص اگر كودك در سنین بسیار پایینی در معرض این نوع شرایط آب و هوایی قرار گیرد. به این ترتیب مصرف ماهی‌های روغنی كه سرشار از اسیدهای چرب امگا۳ هستند می تواند در كاهش تنگی نفس و اثرات زیان بار تركیبات التهاب آور مفید باشد.
متخصصان توصیه می‌كنند كه از سرخ كردن زیاده از حد ماهی پرهیز كنیم و آن را حتی‌المقدور آب پز كرده و سپس كمی تفت بدهیم و در نهایت با افزودن انواع چاشنی‌ها و سبزیجات تازه آن را میل كنیم.
● یك بشقاب میوه تازه
میوه و سبزیجات تازه، دسته‌ای مهم از مواد غذایی محسوب می‌شوند كه حتما باید در هنگام آلودگی هوا مورد استفاده قرار بگیرند. پروفسور جان بریتون یكی از متخصصان ریه بیمارستان ناتینگهام می‌گوید: <آنتی‌اكسیدان‌های موجود در میوه و سبزیجات نقش حیاتی در سلامت ریه ها دارد.> او می‌افزاید: <شواهد بسیاری وجود دارد كه نشان می‌دهد داشتن یك رژیم غذایی متعادل به طوری كه میوه و سبزیجات آن به میزان كافی باشد، می‌تواند تنفس را برای كودكان و حتی بزرگسالان آسان كند، خصوصا در شرایطی كه هوا بسیار آلوده است.> محققان دریافته‌اند كه دریافت بالای مواد مغذی نظیر ویتامین C، E و بتاكاروتن می‌تواند در بهبود فعالیت ریه‌ها بسیار كمك‌كننده باشد. محققان می‌گویند این مواد مغذی به دلیل خواص آنتی‌اكسیدانی كه دارند به‌طور موثری از بروز التهابات در این دستگاه جلوگیری كرده و موجب غیرفعال شدن رادیكال‌های آزاد موجود در هوای آلوده می‌شوند. به این دلیل نوع تغذیه در این شرایط بسیار كمك‌كننده است و می‌تواند اثرات مخرب ذرات معلق موجود در هوای آلوده را بكاهد.
دكتر پرسون در این باره می‌گوید: <بدن همواره به ذراتی كه در هوای آلوده وجود دارد واكنش التهابی نشان می‌دهد اما تركیبات آنتی‌اكسیدانی از این فعالیت ممانعت به عمل می‌آورند.> مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه در این روزها حتی برای افرادی كه به آسم مبتلا هستند و در این شرایط حملات تنگی نفسشان افزایش می یابد، بسیار مفید است.
محققان بیمارستان جرج لندن در مطالعه‌ای دریافته‌اند كه سیب در میان انواع میوه هایی كه وجود دارد بیشترین تاثیر را بر دستگاه تنفسی داشته و در بهبود فعالیت این ارگان تاثیرگذار است. آنها افزوده‌اند كه، مصرف ۵ عدد سیب در هفته می‌تواند اثرات عمیقی در عملكرد ریه‌ها داشته باشد. آنها در مطالعه‌شان دریافته اند كه حجم ریه به میزان ۸۳۱ میلی لیتر بر اثر مصرف این مقدار سیب در هفته افزایش یافته و همین دلیلی بر بهبود فعالیت دستگاه تنفسی است.
به طور كلی، از آنجا كه در هوای آلوده تهران همه آسیب‌پذیر هستند، به كار بستن این توصیه‌های تغذیه‌ای فقط برای كودكان، سالمندان و بیماران نیست بلكه همه باید این توصیه‌ها را رعایت كنند تا كمترین آسیب را از این روزها و هوای آلوده‌اش ببینند. به امید روزی كه آسمان تهران برای همیشه، پاك و تمیز باشد تا در زیر آسمان تهران بتوانیم برای همیشه با خیال راحت نفس بكشیم. یعنی می‌شود؟

سارا حسنلو

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت