امداد رسانی در آسیب‌دیدگی‌ها

● غرق شدگی
معمولاً به ما سفارش می كنند كه به تنهایی شنا نكنیم. مخصوصاً زمانیكه مهارت كافی نداریم و مسئول نجات غریق هم در محل حضور ندارد. همینطور سفارش شده است كه قبل از رفتن به استخر یا دریا دوش بگیریم تا بدنمان یكباره دچار گرفتگی عضلات نشود.
خفگی شخص بعد از غوطه ور شدن درآب كه منجر به كاهش سطح هوشیاری می شود را غرق شدگی می نامند. غرق شدگی بیشتر در كودكان و نوجوانان و كسانیكه آشنایی با فن شنا ندارند اتفاق می افتد. در این موارد وقتی كه فرد برای تنفس به سطح آب می آید ممكن است مقداری آب وارد مجرای تنفسی اش بشود. ورود آب به مجاری تنفسی باعث گرفتگی عضلات حنجره می شود همین مسئله باعث می شود كه نه تنها آب، بلكه هوا هم نتواند وارد مجاری تنفسی شود و اكسیژن خون كاهش پیدا كرده و شخص بیهوش شود.
وقتیكه شخص در آب بیهوش است تا زمانیكه سرش در آب قرار دارد عضلات حنجره شل شده و مقادیر بیشتری آب وارد ریه ها خواهد شد و بدین ترتیب خفگی پیش خواهد آمد.
در موارد خفگی یكی از آسیبهای وارده این است كه اكسیژن خون كاهش پیدا می كند، بنابراین اكسیژن كافی به مغز نمی رسد و همین امر، به بافت مغز آسیب وارد می كند.
همچنین اگر فرد نجات پیدا كند و موفق به تنفس شود بدلیل وجود آب درون ریه ها، بافتهای ریه آسیب خواهند دید و مقداری هم آب وارد خون شده و به گلبولهای قرمز خون آسیب می رساند.
اگر شخص در آب سرد غرق شود امكان زنده ماندنش بیشتر است زیرا میزان متابولیسم بدن كاهش پیدا می كند و به همین دلیل مدت بیشتری امكان زنده ماندن فرد وجود دارد.
● كمكهای اولیه كه در این رابطه می توان انجام داد:
▪ اگر شخص هنوز هوشیار و در حال دست و پا زدن است و تنفس دارد چیزی را كه می تواند در سطح آب شناور باشد مثل چوب، طناب و یا میله ای بلند، به سمت فرد در حال غرق شدن می گیریم و او را نجات می دهیم.
▪ اگر شخص دچار كاهش سطح هوشیاری شده باشد و بیهوش باشد باید با شنا شخص غرق شده را به ساحل بكشانیم. بالافاصله بعد از رسیدن به محیط خارج از آب، اقدامات احیاء انجام گیرد.
قبل از هر كاری باید دهان مصدوم باز شود و هر چه كه در دهانش است خارج شود. باید شخص را به پهلو خواباند و چند بار فشار بر روی سینه و شكم وارد كنیم تا آبی را كه وارد ریه ها یا معده شده خارج شود.
وقتیكه آب خارج شد تنفس دهان به دهان را آغاز می كنیم و اگر نبض وجود نداشت و مصدوم دچار ایست قلبی شده بود حتماً باید ماساژ قلبی انجام شود.
● در هر نوع غرق شدگی مصدوم باید فوراً به بیمارستان منتقل شود و تحت نظر گرفته شود. پس به خاطر داشته باشیم:
۱- تمیز كردن دهان
۲- به بالا و عقب كشیدن سر
۳- دمیدن به داخل دهان
٤- تنفس مصنوعی ١۶ تا ۲٠ بار در دقیقه تا رسیدن به بیمارستان
● برق گرفتگی
داشتن اطلاعات در مورد برق، نحوه نصب وسایل روشنایی و تعمیر بعضی از اسباب برقی برای همگان ضروری به نظر می رسد. آموزش تدریجی این مسائل از سنین نوجوانی یكی از ضروری ترین موارد آموزشی عصر ما تلقی می شود.
بدن انسان هادی جریان برق است. اگر بدن انسان به برق اتصال پیدا كند منجر به عبور جریان برق از بدن فرد به زمین خواهد شد. در جریان برق گرفتگی علاوه بر سوختگی پوست كه محل ورود و خروج جریان برق را شامل می شود بافتها هم دچار آسیب می شود. اگر جریان برق از قلب عبور كرده باشد منجر به اختلال در سیستم قلب و اگر از مغز عبور كند منجر به مهار مركز تنفس و وقفه تنفسی خواهد شد.
● برق گرفتگی به دو دسته تقسیم می شود.
۱- با ولتاژهای بالا
۲- با ولتاژهای پائین
در موارد با ولتاژ بالا، حتماً بدن لازم نیست مستقیم با سیم یا كابل برق تماس داشته باشد بلكه ممكن است در فاصله ۲٠ متری هم جریان برق از هوا عبور كند و به بدن فرد منتقل شود و باعث برق گرفتگی شود. در این موارد هر چقدر ولتاژ برق و رطوبت هوا بالا باشد میزان انتقال و آسیبی كه به بدن وارد می شود بیشتر است.
موارد ولتاژ پائین بیشتر در خانه اتفاق می افتد. مثلاً فرد از سیم لخت و یا وسایل برقی مخصوصاً آن دسته از وسایل كه در آنها آب ریخته می شود آسیب می بیند.ممكن است از طریق كلید برق برق گرفتگی ایجاد شود.
در برق گرفتگی با ولتاژ پائین بدن فرد دچار لرزش می شود حال آنكه در موارد با ولتاژ بالا بدلیل گرفتگی عضلات، منجر به اتصال دائم با آن وسیله خواهد شد.
كمكهای اولیه كه در برق گرفتگی با ولتاژ پائین در منزل می توانیم انجام دهیم رعایت جوانب احتیاط است. مسائلی است كه فرد كمك كننده باید انها را رعایت كند. بدین ترتیب كه تا وقتیكه جریان برق به مصدوم متصل است نباید به مصدوم دست بزنیم. ابتدا باید جریان برق قطع شود كه با قطع كردن فیوز یا كشیدن دو شاخه از پریز ممكن می شود.
بعد از قطع جریان برق باید بدن مصدوم را از اتصال به لوازم برقی جدا كرد. فرد كمك كننده باید دمپایی لاستیكی به پا كند و یا اگر زمین خیس است از چند روزنامه برای خشك كردن استفاده كند و توسط یك چوب و یا هر چیزی كه غیر رسانا است فرد مصدوم را از محل كه برق در آن وجود دارد دور كند.
بعد از قطع ارتباط برق در ابتدا باید تنفس مصدوم را كنترل كرد. اگر تنفس نداشت باید تنفس دهان به دهان انجام شود. بالافاصله باید ضربان قلب و نبض كنترل شود. در صورتیكه نبض وجود نداشت ماساژ قلبی ضروری است.
در هر نوع برق گرفتگی شخص باید به بیمارستان منتقل شود و باید تا ۲٤ ساعت تحت نظر باشد. البته تا رسیدن به پزشك یكبار تنفس مصنوعی و همچنین ٥ بار ماساژ قلبی لازم است.
در برق گرفتگی با ولتاژ بالا تا زمانی كه جریان برق قطع نشده حتی نمی توان به مصدوم نزدیك شد چون در فاصله ۶ متری هم ممكن است به فردی كه می خواهد كمك كند برق منتقل شود.
● نكاتی كه باید در هنگام صاعقه رعایت شود تا باعث پیشگیری از برق گرفتگی شود:
۱- دوری از درختان و پایه های برق
۲- گریز از روی ارتفاعات
۳- خوابیدن روی زمین یا جای گود
● گرمازدگی
مكانیسمهای دفاعی بدن برای مبارزه با گرمای بیش از حد عبارتند از: انبساط میرگهای سطحی پوست به حالت عرق كه این انبساط زمانیكه بدن فعالیت زیادی دارد برای خروج حرارت از بدن اتفاق می افتد. غدد عرق شروع به فعالیت می كنند تا از طریق تعریق كردن حرارت اضافی بدن را خارج كنند. تنفس تند می شود تا از این طریق افزایش تبخیر آب حرارت بدن خارج شود.
در خیلی از موارد افرادی كه عادت به آب و هوای گرم ندارند و در این آب و هوا فعالیت بدنی زیادی انجام می دهند نمی توانند بدنشان را با این مكانیسمهای دفاعی تطبیق دهند و این مكانیسمها برای آنها كفایت نمی كند در نتیجه دچار حالتی به نام فرسودگی از گرما می شوند كه در این حالت بیمار احساس ضعف، سرگیجه، تهوع و سر درد دارد. بیقرار است و به خاطر از دست دادن نمك زیاد و عدم جبران این كمبود احساس گرفتگی عضلانی در شكم و پشت خود می كند. پوست بدن مرطوب و رنگ پریده می شود و حرارت بدن ممكن است پائین تر از حد طبیعی یا در حد طبیعی باشد و در این حالت با كوچكترین فعالیتی ممكن است فرد ضعف كرده و ازحال برود.
● نشانه های آفتاب زدگی عبارتند از:
۱- تب
۲- تند شدن تنفس
۳- سر درد
٤- سرگیجه
٥- طپش قلب
۶- برافروخته شدن
مهمترین كمك ما به كسی كه آفتاب زده شده، خنك نگه داشتن تدریجی بدن اوست. همچنین ممكن است بر اثر پائین آمدن فشار خون، سرگیجه و یا اختلالاتی در بینایی ایجاد شود و یا بدن بیمار دچار تشنج گردد.
زمانیكه فرد گرمازده را می خوابانیم بهتر است سعی كنیم او را به پشت خوابانده و سر و شانه هایش را بالاتر از پاها قرار دهیم.
فرد آفتاب زده را باید به سایه ببریم و لباسهایش را به تدریج كم كنیم و اگر هنوز به هوش است كمی آبمیوه و یا قند و نمك به او بخورانیم ولی اگر هنوز به هوش نیامده بهتر است چیزی به او نخورانیم.
در این موارد ماساژ بدنی می تواند كمك مؤثری به افراد آفتاب زده بنماید.
معمولاً احساس گرفتگی عضلانی در شكم یا پشت پا و یا حتی بافتهای عضلانی وجود دارد كه این به خاطر كمبود نمك است و باید نصف قاشق چایخوری نمك را در آب بریزیم و به فرد بیمار بدهیم تا بخورد و این حالت بعد از مدتی برطرف می شود.
در بیشتر موارد اگر بدن فرد گرمازده با آب خنك گردد به تدریج سلامتی خود را باز می یابد اما اگر حالت تهوع ادامه یافت باید هر چه زودتر بیمار را به مراكز درمانی برسانیم
● برای پیشگیری از آفتاب زدگی:
١- عدم فعالیتهای سخت در زیر آفتاب
۲- استفاده از كرم مرطوب كننده در كوهستان یا ساحل دریا
۳- استفاده از كلاه لبه دار و عینك آفتابی
● سرمازدگی – یخ زدگی
سرمازدگی در اثر تماس طولانی با دمای بسیار بالا برای فرد اتفاق می افتد. حداكثر كارایی بدن در دمای ۳٧ و ۳٨ درجه سانتیگراد می باشد و بدن برای حفظ حرارتش در این محدوده مكانیسمهای دفاعی دارد كه عبارتند از: انقباض مویرگی، لرزش عضلانی و غدد عرق. هنگامیكه فرد در سرمای طولانی مدت قرار می گیرد مویرگهای سطحی بدن منقبض می شوند تا از اتلاف حرارتی جلوگیری به عمل آید. همچنین عضلات شروع به لرزیدن می كنند تا حرارت تولید شود، تنفس كند می شود تا تبخیر كمتر انجام گیرد.
همچنین غدد عرق فعالیتشان كاهش پیدا می كند. اگر فرد برای مدت طولانی در معرض سرما قرار بگیرد این مكانیسمها پاسخگوی حفظ حرارت نخواهد بود و فرد دچار سرمازدگی خواهد شد. كلاً وقتی دمای بدن فرد پائین تر از ۳٥ درجه سانتیگراد قرار بگیرد دچار سرمازدگی می شود. علائمی كه در این حالت فرد احساس می كند بدین صورت است كه ابتدا دچار احساس سرمای بسیار شدید و عاجز كننده ای می شود. بدن شروع به لرزیدن می كند تا حرارت را بالا ببرد بعد از مدتی كه حرارت بر نگردد انقباض عضلانی كاهش پیدا می كند و فرد احساس كرختی و بی حسی می كند. ممكن است اختلال هوشیاری اتفاق بیفتد و حركات عضلانی مختل شود و عدم تعادل در فرد ایجاد شود. ضربان قلب و تنفس فرد نیز افت می كند.
البته باید توجه داشته باشیم كه در یك فرد سرمازده حتی اگر ضربان قلب و تنفس كاملاً قطع شده باشند فرد مرده به حساب نمی آید و اگر عملیات احیاء به خوبی صورت گیرد فرد دوباره به تنفس عادی بر می گردد.
● اقداماتی كه در مواجهه با فرد سرمازده انجام میدهیم عبارت است از:
١- بیمار را از محل سرد به یك محل گرم انتقال می دهیم.
۲- اگر لباسهای بیمار خیس است خارج كرده و با یك عایق حرارتی مثل پتو می پوشانیم.
۳- سر و گردن باید كاملاً پوشانده شود ولی صورت باید باز باشد تا اختلال تنفسی ایجاد نشود.
٤- اگر فرد به هوش است می توانیم از مایعات داغ و شیرین برای ایجاد حرارت در فرد استفاده كنیم.
٥- نباید به هیچ وجه از فرد بخواهیم برای ایجاد حرارت شروع به فعالیتهای ورزشی كند.
۶- از ماساژ اندامها و اعضا باید خودداری كنیم.
٧- اگر ضربان تنفس و قلب افت پیدا كرد عملیات احیاء را آغاز كنیم.
٨- بیمار را به اورژانس انتقال می دهیم.
مشكل دیگری كه در ارتباط با سرما ممكن است اتفاق بیفتد یخزدگی است، یخ زدگی زمانی اتفاق می افتد كه یك عضو بصورت مرده برای مدت طولانی در سرما قرار بگیرد.
معمولاً اعضایی كه دچار یخ زدگی می شوند، اعضای انتهایی بدن هستند مثل گوشها، بینی، چانه، دستها و پاها. این اندامها وقتی در معرض سرمای زیاد قرار می گیرند در ابتدا دچار سوزش و درد می شوند بعد از آن دچار كرختی و بی حسی می شوند. رنگ آنها ابتدا سفید می شود و چون جریان خون در این اندامها مختل می شود رگه هایی آبی در آنها ایجاد می گردد.
اگر سرمازدگی در اندامها طولانی شود ممكن است عضو مبتلا به قانقاریا شود و بعدها منجر به قطع شدن عضو گردد.
● اقداماتی كه برای یخ زدگی انجام می دهیم به این ترتیب است:
١- فرد را به یك محل گرم منتقل می كنیم.
۲- هر نوع پوششی را از روی عضو یخ زده بر می داریم.
۳- ساعت، انگشتر و هر چیزی كه ممكن است ایجاد فشار كند را خارج می كنیم.
٤- از طریق تماس پوست با پوست عضو را گرم می كنیم. بدین ترتیب كه اگر دستهای فرد یخ زده هستند آنها را زیر بغل فرد بیمار می گذاریم. اگر پاها یخ زده هستند زیر بغل خودمان می گیریم. اگر صورت یخ زده است آن را با دستها می پوشانیم تا گرم شود و حرارت را كمی بالا می بریم.
٥- عضو را درون یك ظرف آب گرم می گذاریم. حرارت آب باید به صورتی باشد كه اگر آرنج را داخل آن كردیم دارای حرارت قابل تحملی باشد.
۶- به هیچ وجه عضو را ماساژ نمی دهیم.
٧- برای گرم كردن از حرارت خشك مثل بخاری یا تابش خورشید استفاده نمی كنیم.
٨- اگر عضو تغییر رنگ پیدا نكرد بیمار را به پزشك ارجاع می دهیم.

منبع : واحد مرکزی خبر