مسیر میان بر

● تكثیر مولدین پرورشی ازون برون
در پی استحصال خاویار و اسپرم از مولدین پرورشی ماهی ازون برون، برای اولین بار در جهان تكثیر مصنوعی مولدین پرورشی ماهی ازون برون در كشور به همت محققین موسسه تحقیقات شیلات ایران در انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری رشت با موفقیت انجام گرفت. با توجه به روند رو به كاهش ذخایر تاس ماهیان، توسعه عوامل آلاینده در اكوسیستم های آبی و كاهش بازدهی بیولوژیك مولدین طبیعی در امر بازسازی ذخایر، ضرورت توجه جدی به این آبزیان باارزش را بیش از پیش نمایان می سازد.در این راستا و با توجه به ضرورت دستیابی كشور به تكنیك های جدید در مولدسازی تاس ماهیان و امكان تكثیر مصنوعی مولدین پرورشی حاصل، خوشبختانه برای اولین بار طی سابقه فعالیت های مرتبط با ماهیان خاویاری در كشور، تكثیر مولدین پرورشی ازون برون با موفقیت انجام شد.
● اهمیت این رویداد علمی مهم را می توان از جنبه های كاربردی زیر مورد تعمق قرار داد:
۱- در میان گونه های تاس ماهیان ازون برون به عنوان گونه ای حساس و واجد ساختارهای ظریف فیزیولوژی تولیدمثل محسوب می شود، به طوری كه دستیابی به تكنیك مولدسازی و تكثیر مصنوعی این گونه در شرایط پرورشی نویدبخش توسعه روش فوق، در سایر گونه ها نظیر فیل ماهی، تاس ماهی ایرانی، تاس ماهی روسی و شیپ است. ۲- در پروژه حاضر، برای اولین بار در كشور مولدین پرورشی مورد مطالعه پس از طی مراحل مولدسازی (با هسته زایشی GV در محدوده( ۵/۸- ۳۲/۱۶) بدون هیچ گونه آسیب و جراحت بدنی به روش «ریزبرش مجرای تخم بر» مورد جراحی و استحصال تخمك (اوولاسیون) به میزان به ترتیب ۱۱۵۰ ، ۱۵۰۰ و ۱۳۰۰ گرم قرار گرفتند.
۳- در این پژوهش برای اولین بار از مولدین نر ازون برون پرورشی با استفاده از هورمون سنتتیك GnRH، مقادیر قابل توجهی اسپرم با كیفیت مناسب استحصال شد.
۴- براساس تكنیك ارائه شده در این تحقیق تحول عظیمی در صنعت تكثیر مصنوعی تاس ماهیان از طریق نگهداری مولدین به روش جراحی از طریق «ریزبرش مجرای تخم بر» به وجود خواهد آمد. به طوری كه در حال حاضر كلیه مولدین طبیعی در مراكز تكثیر و بازسازی ذخایر پس از استحصال تخمك از چرخه حیات خارج می شوند.
۵- به دلیل شكل جدید اوولاسیون در این روش، امكان افزایش درصد لقاح و نیز افزایش میزان تخم گشایی (تفریخ) و بازماندگی لاروهای حاصل به دلیل نقش سینرژیك مایع سلومی دور از انتظار نیست كه عامل مهمی در بالا بردن نرخ لقاح و بازماندگی لاروها به شمار رفته و قابل مطالعه خواهد بود.
۶- امكان ارائه بیوتكنیك مولدسازی تاس ماهیان در شرایط پرورشی میسر می شود كه گامی مهم در شكوفایی و توسعه این صنعت زیربنایی در كشور خواهد بود.
۷- امكان ارائه بیوتكنیك تكثیر مصنوعی ماهیان خاویاری پرورشی قابل حصول خواهد بود كه جایگاه واقعی كشور را در سطح جهانی از طریق تولید خاویار پرورشی و تكثیر مصنوعی مولدین پرورشی به منظور تولید بچه ماهی و بهره جویی در داخل و خارج از كشور به عنوان یك منبع مهم درآمد ارزی به ارمغان خواهد آورد. به ویژه آنكه فرمولاسیون تلفیقی هورمون سنتتیك GnRH و بیوتكنیك مصنوعی ماهیان خاویاری نیز به عنوان یك اثر پژوهشی ارزشمند در سال های اخیر تدوین و در سطح تولید بازاری ارائه شده است.دستاوردهای حاصل مبین نكات حائز اهمیتی در ارتباط با امكان توسعه صنعت تكثیر و پرورش ماهیان خاویاری در شرایط پرورشی و استحصال خاوریار پرورشی از آنها به شرح ذیل است:
الف- به رغم برنامه ریزی های به عمل آمده درخصوص معرفی فیل ماهی به عنوان گونه مناسب پرورشی به نظر می رسد به جهت عدم دسترسی به مولدین مورد نیاز حساسیت مراحل اولیه رشد و نمو، طولانی بودن سن بلوغ، مشكلات تامین بچه ماهی و قوانین زیست محیطی بین المللی توصیه این گونه فاقد شرایط مناسب در امر توسعه تاس ماهی پرورشی جهت مولدسازی و تولید خاویار پرورشی در كشور بوده و نیاز به مطالعات بیشتر دارد. درحالی كه گونه ازون برون به دلیل كوتاه بودن سن بلوغ، امكان ایجاد سازگاری فیزیولوژیك و كیفیت بالای خاویار و گوشت در شرایط پرورشی به عنوان گزینه ای مناسب تر مطرح است.
ب- سابقه مطالعات به عمل آمده در گونه ازون برون در كشور مبین جایگاه بالای علمی ایران نه تنها در سطح كشورهای حاشیه دریای خزر بلكه در مقیاس بین المللی بوده به طوری كه با دستیابی به فرمولاسیون و بیوتكنیك تكثیر مصنوعی مولدین طبیعی ازون برون كه طی پروژه «مطالعه فیزیولوژیك جهت بررسی نارسایی ها در القای تكثیر مصنوعی ماهی ازون برون» با موفقیت به انجام رسید، امكان بهره مندی از ساختار روند رشد تولیدمثلی این گونه با ارزش در طبیعت مهیا شد و در این راستا مطالعات تكمیلی بر روی این گونه در شرایط پرورشی متمركز شد كه خوشبختانه براساس تلاش های جدی به عمل آمده نتایج بسیار ارزشمندی حاصل آمد كه امكان توسعه تكثیر مصنوعی مولدین ازون برون پرورشی و تولید بچه ماهیان مورد نیاز در كشور را نوید خواهد داد.
ج- یافته های حاصل مبین افقی روشن در امكان استحصال مواد تناسلی از این گونه های باارزش بوده به طوری كه با فراهم كردن شرایط لازم از طریق ادامه روند مطالعات حاضر، امكان ارتقای ساختار تولیدمثلی این ماهیان و كوتاه تر شدن زمان دستیابی به مواد تناسلی (تخمك و اسپرم) در آنها نیز میسر خواهد شد.

منبع : روزنامه شرق