دریا رو با آشغال پر می کنیم

● درباره پیت سیگر، خواننده موسیقی فولكلور
اندیشه زیبا آدمی را زیبا می كند. دیده اید بعضی آدم ها را كه بر زمینی راه می روند كه ما برآن گام می نهیم اما سر به آسمان می سایند و با ستارگان دیدار می كنند آنان در عین فروتنی، غول هایی هستند كه قامتشان باید با مقیاسی فوق انسانی سنجیده شود. با آنكه تنها یك نفرند، قدرتی عظیم را دارا هستند و تاثیری سترگ بر جریان فرهنگ و اندیشه زمان خود دارند. كاری كه آنها صورت می دهند، به نتیجه فعالیت یك سازمان، یك حزب و یك جریان بیشتر می ماند تا كارنامه زندگی یك انسان. در این جور آدم ها، آمیزه غریب و استثنایی نبوغ، پیگیری، شجاعت، صداقت و انتخاب صحیح مسیر زندگی محصولی به دست می دهد كه اگر ما بدان نامی می نهیم، گنجاندن اقیانوس در فنجانی حقیر را مانند است پیت سیگر خواننده بزرگ موسیقی فولك از این دسته است.
● گذری كوتاه بر زندگی پیت سیگر
پیت سیگر Pete Seeger در سوم مه ۱۹۱۹ در نیویورك متولد شد. مادرش كنستانس سیگر، نوازنده چیره دست ویولن و پدرش چارلز سیگر، دكتر در موسیقی شناسی قومی، استاد دانشگاه هاروارد و به داشتن عقاید چپگرایانه معروف بود. همچون بسیاری از نوجوانان طالب استقلال، پیت مصمم بود نه موسیقیدان بلكه روزنامه نگار شود و اتفاقا آموختن این حرفه را از دوره دبیرستان و با انتشار روزنامه دیواری آغاز كرد.
سپس به دانشگاه هاروارد رفت و در رشته روزنامه نگاری ثبت نام كرد اما بعد از دو سال به این نتیجه رسید آنچه در هاروارد آموزش داده می شود ربطی به «زندگی واقعی» ندارد و از آنجا بیرون آمد. در همین دوره با وودی گاثری یكی از پیشگامان موسیقی فولك آمریكا آشنا شد و همراه با او سرتاسر آمریكا را پیمود. پیت و وودی با یك وانت قراضه از شهری به شهر دیگر می رفتند و برای مردم می خواندند. وودی به علت مشكلات خانوادگی مجبور شد دست از این ماجراجویی شیرین بشوید و به خانه برگردد. پیت به تنهایی به راه ادامه داد.
از این شهر به آن شهر و از این مزرعه به آن مزرعه می رفت، می خواند و می شنید. گرسنه نمی ماند، همیشه كسی پیدا می شد كه در برابر نواختن آهنگی یا كشیدن نقاشی از مزرعه ای، به او غذایی بدهد. در ۱۹۳۹، با آلن لوماكس آشنا شد. آلن لوماكس و پدرش در آن روزها مشغول تنظیم آرشیو موسیقی فولك در كتابخانه كنگره آمریكا۱ بودند. پیت جوان، در همكاری با آنان با گنجینه بی پایان موسیقی فولك آشنا شد.
در همین دوره، پیت جوان به هودی لدبتر۲ معروف به لیدبلی، استاد مسلم گیتار دوازده سیمه برخورد. راه آغاز می شد، ستاره راهنما او را به خود می خواند. آشنایی با هر كدام از این افراد پیت جوان را بیش از پیش به موسیقی فولك علاقه مند كرد. او تصمیم گرفت كه این ترانه ها را از گنجه های خاك گرفته بیرون بكشد و به میان مردم بازگرداند. در بحبوحه بحران اقتصادی در ایالات متحده در دهه ۳۰ اما مردم میلی به شنیدن ترانه های جدی نداشتند و ترجیح می دادند به نواهای آسان و سبك پناه ببرند.
آلن لوماكس آشنایی پیت سیگر و وودی را «رنسانس موسیقی فولك آمریكا» می نامد. این دو مرد كه از زمین تا آسمان با هم فرق داشتند۳، گروهی به نام آلماناكز را بنا نهادند كه هدف آن افزایش آگاهی كارگران كارخانه ها و مزارع بود. آنها از این كارخانه به آن كارخانه و از این مزرعه به آن مزرعه می رفتند و با آهنگ و ترانه درباره زندگی، مشكلات و مسائل كارگران، برای آنها برنامه اجرا می كردند. در آن دوران در ایالات متحده جو شدیدا ضد كمونیستی حاكم بود، گروه از هم پاشید.
پیت و دوستانش در سال ۱۹۴۹ گروه ویورز را پایه گذاردند. دستاورد بزرگ این گروه آن است كه آنها توانستند در این دوره موج قدرتمند موسیقی عامه پسند را پس زده و ترانه های فولك را به ابتدای لیست ترانه های مورد علاقه مردم ببرند. ترانه های «شب به خیر آیرین» و «تنزا تنزا» هفته ها در صدر جدول پرفروش ترین ترانه ها قرار گرفتند.
● دوره مك كارتی
دهه ۵۰ برای پیت مانند بسیاری روشنفكران مترقی آمریكا، دهه پردردسر فشار و تعقیب انكیزیسیون مدرن بود كه به دوره «مك كارتی» معروف است. پیت به خاطر عقایدش محاكمه شد اما او در دادگاه به شجاعت و به روشنی از پاسخگویی به پرسش های مربوط به عقاید شخصی اش خودداری كرد. در نتیجه به یك سال زندان محكوم شد اما اعتراضات وسیع مردم دادگاه تجدیدنظر را مجبور به لغو این حكم كرد.
● مبارزه ادامه دارد
بعد از فروكش كردن جنبش كارگری در ایالات متحده، پیت سیگر به سیاهپوستانی كه در دهه ۵۰ مبارزه می كردند، پیوست. ترانه «ما پیروز خواهیم شد»، میوه این دوران است. در همین دوره، پیت سیگر یكی از زیباترین ترانه های خود را به نام «آن سه نفر در یاد منند»۴ به یاد سه مبارز جنبش برابری نژادی كه در می سی سی پی كشته شدند سرود.
● اكنون، حفظ محیط زیست
در تكمیل زندگی پربار پیت سیگر، نمی توان از دوره فعالیت او برای حفظ و حراست از محیط زیست چشم پوشید. او یكی از پیشگامان این جنبش در دهه ۶۰ ایالات متحده و بعد از آن بوده است. به یمن كوشش های خستگی ناپذیر او یك گروه غیردولتی به نام كلوب كشتی در نیویورك تشكیل شد. او توانست مردمی را كه به آلودگی رودخانه هودسن در نیویورك معترض بودند، متشكل كند و آنان را به مبارزه علیه كارخانه هایی كه بی حساب و كتاب فاضلاب تصفیه نشده را به رودخانه می ریختند برانگیزاند. نتیجه فعالیت ۴۰ساله او و دوستانش در این گروه كه چند نفر از خوانندگان معروف چون دان مكل لین از آن جمله اند، پاكسازی رودخانه آلوده به میزانی است كه رودخانه باردیگر مناسب شنا و ماهیگیری شود. ترانه «آشغال» كه از ترانه های او در این دوره است ترانه طنز آلودی است كه انباشتگی و تولید بی وقفه زباله توسط انسان امروزین را به سخره می گیرد:
ما داریم دریا رو پر می كنیم با آشغال
وقتی همه جا پرشد،
این همه آشغال باید كجا بذاریم
آشغال، آشغال، آشغال...
ترانه ها معروف تر از ترانه سرا
پیت سیگر با آوازش بانجو می نوازد ترانه های پیت سیگر به سرزمین هایی پا گذاشته اند كه خود او هرگز به آنها نرفته است. او هرگز جویای نام نبوده و تنها به رساندن كلام خود به مردم كوشیده است. درباره اش می گویند، «اگر می خواهید عصبانی اش كنید، از او تمجید كنید» ترانه «گوانتانامرا» را شنیده اید پیت سیگر این سروده خوزه مارتی را از یك معلم كوبایی جوانی آموخت و آن را بر زبان میلیون ها نفر جاری ساخت.
سرود جنبش مدنی ایالات متحده، «پیروزی از آن ما است» به همت پیت، به سراسر جهان سفر كرد و به زبان های مختلف خوانده شد:
ما پیروز خواهیم شد،
ما روزی پیروز خواهیم شد،
در اعماق جان من ایمان دارم كه
ما پیروز خواهیم شد...
در سفری به هند، پیرمردی روستایی این ترانه را به زبان هندی برای پیت خواند و نمی دانست سراینده ترانه در كنارش ایستاده است.
ترانه معروف دیگر «كجا رفتند همه گل ها» با الهام از رمان دن آرام شولوخف سروده شده است. در میان خواننده های معروفی كه این ترانه را باز خوانی كرده اند، از همه معروف تر، مارلن دیتریش است. می گویند او هنگام خواندن ترانه به پهنای چهره اشك می ریخت:
گل ها به كجا رفتن
گل ها رو دخترا چیدن.
دخترا به كجا رفتن
دخترا رفتن به شوهر.
شوهرا به كجا رفتن
شوهرا رفتن به سربازی.
سربازا كجا رفتن
سربازا رفتن به گورستون.
گورستون چی شد
گورستان رفت شد گل...
● علیه جنگ
پیت از آن آدم هایی است كه نمی توانند در برابر نابرابری، بی عدالتی و ظلم ساكت بنشینند. بنابراین تعجبی ندارد بدانیم دو ترانه از ترانه های معروفی كه علیه جنگ ویتنام سروده شده اند كار او هستند. در ترانه «تا كمر توی گل» او با طنز داستان افسر احمقی را تعریف می كند كه به سربازان تا كمر در گل فرو رفته، فرمان پیشروی می دهد:
تا كمر توی گل،
احمق كبیر بازم می گه: «برین جلو»
در آن دوران در ایالات متحده همه می دانستند كه «احمق كبیر» كسی جز جانسون رئیس جمهور وقت ایالات متحده نیست. ترانه دیگر او در این دوره «اونا رو به خونه برگردون» است كه اخیرا بعد از حمله به عراق دوباره باز خوانی شده است. در این ترانه او خواستار برگشت سربازان آمریكایی به كشور می شود.
● نوآور ناشناخته
بعید است بدانید كه بسیاری نوآوری ها در عرصه موسیقی، ابتكار پیت سیگر بوده است:
۱) خاكی بودن و ساده لباس پوشیدن:
تا دور پیت سیگر، رسم بر این بود كه همه خوانندگان و نوازندگان، لباس رسمی و كت و شلوار و كراوات بپوشند. پیت اولین كسی بود كه این سنت را كنار گذاشت و با شلوار جین و پیراهن ساده به روی صحنه آمد. می گویند نمی شود از نظر ظاهر بین او و كارگری كه از سركار برمی گردد، فرقی گذاشت.
۲) همخوانی:
سنت قدرتمندی كه پیت سیگر سالیان دراز، پیشرو بی بدیل آن بوده، همخوانی با مردم است. با قدرت و حوصله عجیبی می تواند در همان كنسرت مردم را برانگیزاند كه با او بخوانند. این كنسرت ها بیشتر شبیه به اجرای یك گروه كر حرفه ای است و باور كردن اینكه مردم در همان سالن كنسرت ترانه را یاد گرفته اند دشوار است. جالب آنكه وقتی در دهه ۷۰ به مسكو سفر كرد، جمعیت روس زبان را هم كه كلمه ای انگلیسی نمی دانستند به خواندن و همراهی برانگیخت. در یكی از اجراهایش از ترانه «گوانتانامرا» به مردم می گوید: «پشت سر من تكرار كنین: گوانتا نا مرا» وقتی جمعیت تكرار می كنند، «گوانتانا مرا»، پیت با شیطنت می گوید: «خب نصف ترانه رو یاد گرفتین، بریم جلو...»
۳) بازگویی تاریخ ترانه:
قبل از خواندن هر ترانه، پیت درباره سراینده، تاریخ و سرگذشت ترانه حرف می زند. در اجراهای قدیمی پیت اسم ترانه سراهای جوان آن دوران، باب دیلن یا تام پكستون را می شنویم. با آن كه امروزه، وودی گاثری به چهره ای بسیار شناخته شده در موسیقی فولك تبدیل شده است، نمی توان از نقش پیت در معروف كردن او چشم پوشید.
۴) بنیان گذاری فستیوال نیوپورت فولك:
پیت پدر معنوی جنبش دوباره زایی موسیقی فولك آمریكا است. فستیوال نیوپورت فولك كه همه ساله در ایالات متحده برگزار می شود، صحنه اولین درخشش خواننده هایی مانند باب دیلن، جون بائز و تام پكستون بوده است.
۵) اولین ترانه هیپ هاپ: اولین ترانه هیپ هاپ دنیا را پیت سیگر و لی هیس، دوست و همكار او در گروه ویورز در ۱۹۴۱ سرودند. این سبك در آن زمان هیپ هاپ خوانده نمی شد، اما سیگر و هیس این ریتم را به خاطر سادگی و روانی آن انتخاب كردند. مخاطب این ترانه، كارگران هستند و «اتحادیه كارگری سخنگو» نام دارد:
اگه حقوق بالاتری می خوای،
بذار بهت بگم چه كار كنی،
باید یه اتحادیه راه بندازی و قوی بشی.
از طنز بهره ها دارد
مردی با هوش سرشار، عاشق مردم و آشنا با زندگی، دردها و فرهنگ آنها آیا می شود از طنز بی بهره باشد طنز در ترانه ها، طنز در حین اجرا، طنز در زندگی، طنز حتی در جلسه دادگاه. توجه كنید:
۱) در اداره رادیو
خودش تعریف می كند: «یه روز رفته بودم به یه اداره رادیو. قرار بود من برای برنامه صبح یه ترانه ضبط كنم. تهیه كننده پرسید: «قصد داری برامون چی بخونی» گفتم: «آشغال خوبه» طرف گفت: «نه بابا، اول صبح و آشغال یه چیز دیگه لطفا» گفتم: «خب، ترانه در صف مرگ چطوره» تهیه كننده گفت: «نه، چیز دیگه ای نداری بخونی» گفتم: «من ترانه اگه انقلاب به كشورم بیاد پیشنهاد می كنم.» تهیه كننده گفت: «خیلی ممنون، نخواستیم، همون آشغال رو بخون»
۲) در محضر دادگاه
در دوره مك كارتی، پیت به محاكمه كشیده شد. او در دادگاه از پاسخ به برخی پرسش ها خودداری كرد و آنها را توهین به هر شهروند ایالات متحده خواند:
تاورنر رئیس دادگاه: «بر طبق اطلاعات كسب شده از روزنامه دیلی وركر ارگان حزب كمونیست شما در دوره زمانی معینی، به ویژه از دسامبر ۱۹۴۵ در برنامه های تفریحی حزب كمونیست شركت كرده اید.»
پیت سیگر: «آقای رئیس، من به این سئوال جواب نخواهم داد، چه نقل قولی كه شما ذكر فرموده اید از نیویورك تایمز باشد یا از مجله گیاهخواری.»
در ادامه، وقتی رئیس دادگاه او را برای پاسخگویی به سئوالات تحت فشار قرار داد، پیت گفت: «من خوشحال می شوم اگر به من اجازه بدهید، ترانه هایی را كه همیشه خوانده ام، اینجا بخوانم. شغل من خواندن است»
جلسه دادگاه با پافشاری رئیس دادگاه مبنی بر پرسش از پیت كه در چه مكان هایی و برای چه اشخاصی خوانده است، ادامه پیدا كرد. پیت در پاسخ گفت: «من برای همه آمریكایی ها با هر گرایش سیاسی خوانده ام. من هرگز از خواندن برای مردم خود داری نكرده ام و برایم مهم نبوده است كه آنها تابع چه دینی هستند یا رنگ پوستشان چیست یا وضعیت زندگی شان چطور است. من هم برای كارگران بیكار و هم برای خانواده راكفلر خوانده ام.»
۳) نوشته را با جمله ای كه پیت به نقل از تئودور روزولت خطاب به جوانان نوشته است، پایان دهیم: «برخلاف افراد بالغ، آرزوهایتان را فراموش نكنید. بررسی ها نشان داده است كه مردم از سرخوردگی و دلسردی بیشتر می میرند تا از بیماری ها.»

پی نوشت ها:
۱. این آرشیو نتیجه زحمت و كار عظیم لوماكس ها و دوره گردی های بی پایان آنها در سرتاسر آمریكا است. لوماكس ها با یك دستگاه ضبط صوت بزرگ كه روی یك كامیون نصب شده بود، به همه جاهایی كه ممكن بود ترانه و یا نوایی از موسیقی مردم را شنید، از مزارع پنبه گرفته تا معادن زغال سنگ، از كارخانه ها گرفته تا زندان ها سرك كشیدند و ترانه ها را ضبط كردند.
۲. Leadbelly، Huddie Ledbetter خواننده و نوازنده چیره دست آمریكایی. وقتی لوماكس ها با او آشنا شدند، لیدبلی به اتهام قتل در زندان بود. لوماكس ها می دانستند كه زندانیان سیاه پوست گنجی از ترانه های قدیمی سیاه پوستی در سینه دارند. حدس آنها با كشف لیدبلی در یكی از دیدارهایشان از یك زندان ایالتی درست درآمد. با پیگیری لوماكس ها و پیت، لیدبلی از زندان آزاد شد و بعد از مدتی به خوانندگی مشغول گردید. او در واقع یكی از آرشیوهای زنده موسیقی سیاه پوستان بود و به تنهایی توانست ترانه های زیادی را به آرشیو موسیقی فولك بیفزاید.
۳. پیت از خانواده ای بافرهنگ و آدمی شسته رفته، درس خوانده و تحصیلكرده بود. او نمونه مشخص یك جنتلمن است كه هرگز در رفتار و زندگی از اصولی كه بدان پایبندند تخطی نمی كنند. برعكس، وودی از خانواده ای بسیار فقیر و یك بچه خیابانی بود. او در تمام دوران كودكی و نوجوانی با نواختن سازدهنی در كوی وبرزن، به زحمت لقمه نانی به كف آورده، زنده مانده بود. وودی با داشتن زن و فرزند، سرش به هزار جور شیطنت گرم بود.
۴. Those Three Are On My Mind این ترانه به یاد سه مبارز فعال جنبش مدنی به نام های اندرو گودمن، میكی شورنر و جیمز چینی سروده شده است كه در سال ۱۹۶۴ توسط نژادپرستان به قتل رسیدند. فیلم «آتش در می سی سی پی» براساس مبارزات همین سه نفر ساخته شده است.آدرس سایت شخصی پیت سیگر www.peteseeger.netاست.
سیمین منصوری

منبع : روزنامه شرق