امیدی برای حرکت

●تزریق برای عبور
دكتر هوشنگ صابری-رئیس پروژه پیوند سلول های شوان برای ترمیم ضایعات نخاعی- گفت: بیماران دچار آسیب نخاعی به دلایل مختلف از جمله یك ضربه ناگهانی دچار وضعیتی می شوند كه سیگنال های عصبی از نخاع آنها عبور نمی كند و به همین علت دچار نوعی فلج و بی تحركی می شوند. در این روش جراحی، سلول های شوان به محل مسدودشده نخاع تزریق می شود و بر اثر آن، راه عبور سیگنال ها باز می شود و به این ترتیب بیمار بهبود می یابد. البته میزان بهبودی در افراد مختلف متفاوت است. وی افزود: این دستاورد جدید علمی مراحل آزمایشی خود را علاوه بر حیوانات، روی افراد دچار مرگ مغزی نیز طی كرده است و به عنوان یك روش جدید به دنیا معرفی شده كه البته هنوز در مراحل تحقیقاتی و آزمایشی است. وی با اشاره به اینكه حدود ۷۰ تا ۸۰درصد ضایعات نخاعی، بر اثر له شدگی نخاع بوده و در كمتر از ۱۰ تا ۲۰درصدشان شكستگی منجر به قطع كامل نخاع می شود، گفت: سلول درمانی در موارد قطع كامل نخاع ممكن است مفید نباشد، ولی در ضایعات ناكامل نخاعی مثل حباب های داخل نخاعی قابل استفاده است. این بیماران با این روش، كاملاً به وضعیت اولیه برنمی گردند، ولی بعضی از توانمندی هایشان تقویت می شود. وی با بیان اینكه بیماران مبتلا به ضایعات تروماتیك و آسیب هایی كه در اثر سقوط از بلندی، تصادفات رانندگی و جراحات جنگی ایجاد می شوند، بعد از عمل احساس گزگز و مورمور در اندامشان حس می كنند، گفت: سیر بهبودی بیمار بعد از عمل، یك تا دو سال طول می كشد و در این مدت بیمار باید تحت توانبخشی و فیزیوتراپی فشرده قرار گیرد.دكتر هوشنگ صابری- رئیس پروژه پیوند سلول های شوان برای ترمیم ضایعات نخاعی- گفت: بیماران دچار آسیب نخاعی به دلایل مختلف از جمله یك ضربه ناگهانی دچار وضعیتی می شوند كه سیگنال های عصبی از نخاع آنها عبور نمی كند و به همین علت دچار نوعی فلج و بی تحركی می شوند. در این روش جراحی، سلول های شوان به محل مسدودشده نخاع تزریق می شود و بر اثر آن، راه عبور سیگنال ها باز می شود و به این ترتیب بیمار بهبود می یابد. البته میزان بهبودی در افراد مختلف متفاوت است.
وی افزود: این دستاورد جدید علمی مراحل آزمایشی خود را علاوه بر حیوانات، روی افراد دچار مرگ مغزی نیز طی كرده است و به عنوان یك روش جدید به دنیا معرفی شده كه البته هنوز در مراحل تحقیقاتی و آزمایشی است. وی با اشاره به اینكه حدود ۷۰ تا ۸۰درصد ضایعات نخاعی، بر اثر له شدگی نخاع بوده و در كمتر از ۱۰ تا ۲۰درصدشان شكستگی منجر به قطع كامل نخاع می شود، گفت: سلول درمانی در موارد قطع كامل نخاع ممكن است مفید نباشد، ولی در ضایعات ناكامل نخاعی مثل حباب های داخل نخاعی قابل استفاده است. این بیماران با این روش، كاملاً به وضعیت اولیه برنمی گردند، ولی بعضی از توانمندی هایشان تقویت می شود. وی با بیان اینكه بیماران مبتلا به ضایعات تروماتیك و آسیب هایی كه در اثر سقوط از بلندی، تصادفات رانندگی و جراحات جنگی ایجاد می شوند، بعد از عمل احساس گزگز و مورمور در اندامشان حس می كنند، گفت: سیر بهبودی بیمار بعد از عمل، یك تا دو سال طول می كشد و در این مدت بیمار باید تحت توانبخشی و فیزیوتراپی فشرده قرار گیرد.
تمام فكر و ذكرش و ثانیه به ثانیه زندگی اش در این خلاصه شده كه بتواند برای یك بار هم كه شده راه برود و تپش های گرم زمین را در كف پاهایش حس كند. تا چند سال پیش حتی اسمی از ضایعه نخاعی و اینكه این ضایعه می تواند كسی را زمین گیر كند، نشنیده بود اما اكنون درحالی كه روی صندلی چرخ دار نشسته، گاهی اوقات از گوشه و كنار دنیا و از صفحه كوچك تلویزیون اخباری را می شنود: روش جراحی یك جراح چینی برای درمان فلج های برگشت ناپذیر با استقبال بیماران سراسر دنیا روبه رو شده است. دانشمندان دانشگاه ملبورن استرالیا اعلام كردند روش ترمیم اعصاب نخاعی آسیب دیده را یافته اند. فناوری تحریك الكترونیك برای ترمیم ضایعات نخاعی ایجاد شد.
دانشمندان برزیلی موفق شدند با استفاده از سلول های بنیادین،حس را به اندام فاقد احساس بیماران برگردانند. زنی در كره جنوبی كه ۲۰ سال فلج بود پس از درمان نخاع آسیب دیده اش با سلول های گرفته شده از بند ناف راه می رود. و... هزاران هزار خبر دیگری كه ممكن است او را به آرزویش نزدیك تر كند و اكنون خبری دیگر: دانشمندان ایرانی برای اولین بار به روش شگفت انگیزی برای درمان ضایعات نخاعی از طریق تزریق سلول شوان دست یافتند. شنیدن این خبر جرقه امیدی بود برای هزاران ایرانی مبتلا به ضایعه نخاعی؛ بیمارانی كه سالیان دراز از عفونت های مختلف بدن، زخم بستر، اسپاسم های عضلانی، مشكلات تنفسی و دیگر مشكلات مربوط به ضایعه نخاعی رنج می برند.
خوب است بدانید ضایعات نخاعی در این بیماران به صورت اختلالات حسی و حركتی و عدم كنترل اجابت مزاج و دفع ادرار تظاهر می كند. میزان شیوع این ضایعات در جامعه ۵/۰ در هزار است و در موارد جدید، هرساله معمولاً شیوعی بین ۵ مورد در هر صدهزار نفر دارد.
ضایعات نخاعی معمولاً بعد از یك دوره یكی دوساله و با درمان های مختلف بهبود پیدا می كند و در ۱۰ تا ۱۵درصد موارد، مزمن شده و به صورت اختلالات حسی- حركتی تظاهر می كند. به هر حال درمان ضایعات نخاعی در فاز مزمن، یكی از آرزوهای بشر است وامید زیادی را برای آنها ایجاد می كند.
روش سلول درمانی برای ترمیم ضایعات نخاعی زمانی در كشور مطرح می شود كه ۲۱۰۰ نفر از جانبازان دچار ضایعات نخاعی هستند و با توجه به آمار بالای تصادفات و حوادث مختلف و اینكه ایران در میان كشورهای جهان یكی از حادثه خیزترین كشورهاست و بیش از ۷هزار فرد مبتلا به ضایعه نخاعی در كشور زندگی می كند، اهمیت این شیوه درمانی بیشتر نمود پیدا می كند.پروژه سلول درمانی به این شرح در بیمارستان امام خمینی(ره) شروع شده است: در مرحله اول، آزمون حیوانی؛ از ابتدای سال ۱۳۸۱ پس از انجام مطالعات اولیه مدل سازی ضایعات نخاعی در موش شروع شد. برای انجام مطالعات حیوانی ۳۳ موش درنظر گرفته شد و در آنها ضایعات نخاعی ایجاد شد كه موش ها از كمر به پایین دچار فلج شدند. سلول های موردنظر از موش گرفته، كشت و تكثیر شدند و نهایتاً پس از انتقال سلول ها به نخاع موش های آسیب دیده، بهبود و پیشرفت روزانه در موش ها مشاهده شد و پس از ۶۰ روز در مقایسه با گروه كنترل، بهبود چشمگیری مشاهده شد، به گونه ای كه موش ها قادر به دویدن و حركت دم بودند.پس از موفقیت در آزمون حیوانی در پایان سال ۱۳۸۲ بررسی زیادی در رابطه با بی خطربودن به كارگیری این روش روی انسان انجام شد و همچنین برای كسب توانایی رشد سلول های انسانی كه از خود فرد گرفته می شود تلاش های بسیاری صورت گرفت. برای این اقدام بر روی انسان، مجوز كمیته اخلاقی پزشكی دریافت گردید و از بهمن ماه ۱۳۸۴ این اقدام درمانی برای اولین داوطلب انجام شد. تعداد بیمارانی كه مورد درمان قرارگرفتند ۹ نفر است. مشخصات یكی از بیماران داوطلبی كه این عمل روی او صورت گرفت از این قرار است: شرایط عمل یك جانباز ۳۶ساله ۷۰درصد، قبل از عمل شدن، بی اختیاری مدفوع و ادرار، فلج كامل اندام های تحتانی و بدون حس و حركت. شرایط بعد از عمل این بیمار شامل كنترل كامل ادرار و مدفوع، بهبود حركت و برگشت كامل حس سطحی و عمقی تا نوك انگشتان پا.
عمل پیوند سلول برای ترمیم ضایعات نخاعی روی انسان تاكنون غیر از ایران در كشورهایی مثل روسیه و چین نیز انجام گرفته است، ولی به رغم تعداد زیاد این عمل ها با استفاده از سلول های بنیادی جنینی، هنوز موفقیت چشمگیری حاصل نشده است. همچنین در كشور روسیه كه از سلول های بویایی مخاط بینی یا سلول های مغز استخوان استفاده می كنند نتایج قابل قبولی به دست آمده است، ولی زمان اولین آثار درمان، بسیار بیشتر از این روش منحصر به فرد انجام شده در ایران است. در این روش كه بسیار متفاوت از روش های درمانی در روسیه و چین است از سلول های غلاف عصبی محیطی(شوان) استفاده می شود. سلول ها از عصب پای شخص برداشته و به مدت سه الی چهار هفته كشت و تكثیر می شوند و سپس عمل پیوند انجام می شود.

سمیه شرافتی

منبع : روزنامه همشهری