اسلام و مسلمانان در جمهوری چک

اسلام دینی است که ماهیتی جهانی دارد. این دین از خاورمیانه تا شمال آفریقا، از اروپا تا قلب آفریقای سیاه، از روسیه تا مناطق جنوب شرق آسیا را در برگرفته است. حضور اسلام برای مناطق بسیاری از جهان یک تحول بزرگ و آغاز مقطعی جدید در تاریخ است.
جمهوری چک اول ژانویه ۱۹۹۳ و به دنبال تقسیم کشور چک و اسلواکی سابق پدید آمد و از اول ماه می سال ۲۰۰۴ تاکنون به عنوان یکی از اعضای اتحادیه اروپا محسوب می شود که محصور در خشکی و در اروپای مرکز واقع شده است. مرزهای این کشور از شمال به لهستان، از شمال غربی و غرب به آلمان، از جنوب به اتریش و از شرق به اسلواکی می رسد. شهر تاریخی پراگ که پایتخت چک محسوب می شود دارای جاذبه های تاریخی و بزرگترین شهر جمهوری چک است.
● اعتقادات دینی در جمهوری چک
این کشور دارای ۳۰۳۷۹ مایل مربع مساحت است و جمعیت آن ۳/۱۰ میلیون نفر برآورد شده که اکثریت آن را مسیحیان تشکیل داده اند. اگرچه به دلیل حکمرانی ۴۰ ساله کمونیست در این کشور (۱۹۴۸ تا ۱۹۸۹) اکثریت چکها خود را به عنوان عضو دین خاصی معرفی نمی کنند. بر اساس نظرسنجی که در سال ۲۰۰۱ انجام شد، ۳۸ درصد مردم جمهوری چک خود را با ایمان و ۵۲ درصد خود را ملحد معرفی کرده اند. در شرایطی که نیمی از افرادی که به این نظرسنجی پاسخ دادند درباره این امر که فعالیتهای دینی برای جامعه مؤثر است اتفاق نظر داشتند. پس از سال ۱۹۸۹ علایق دینی حیاتی تازه یافته است. ۲/۱۹ درصد شهروندان چک کاتولیک، ۶/۴ درصد پروتستان، ۳ درصد ارتدکس و ۴/۱۳ درصد را سایر ادیان تشکیل داده اند.
● اولین حضور مسلمانان
اولین سند از سفر فردی با دانش قابل توجهی از دین اسلام به جمهوری چک در سال ۹۶۵ – ۹۶۴ توسط ابراهیم ابن یعقوب ، یک تاجر یهودی از اسپانیای مسلمان نشین ارائه شده است. خاطرات وی به عنوان یکی از اولین توصیف ها از ورود اسلام به اروپای مرکزی محسوب می شود. گهگاهی، سربازان مسلمان بخشی از ارتشهایی را تشکیل می دادند که در طول تاریخ یک کشور به آن حمله می شد. در طول دو محاصره وین گروه های شناسایی ارتشهای عثمانی موراویا رسیدند و پس از آن طی قرن نوزدهم روابط قوی تجاری میان اتریش – مجارستان و امپراطوری عثمانی شکل گرفت.
● مسلمانان عصر حاضر
بر اساس قانونی که در سال ۱۹۱۲ در این کشور تصویب شده، دین اسلام به عنوان دین رسمی به رسمیت شناخت و رسماً اجازه حضور آن را در منطقه صادر کرد. قانون اساسی این کشور آزادی دینی را تصریح کرده است و دولت به طور کلی به این امر در عمل احترام می گذارد. دولت جمهوری چک در تمام سطوح به اجرای قانون اساسی توجه کرده است . اولین انجمن مسلمانان در سال ۱۹۳۴ در این کشور تأسیس شد. در سال ۱۹۴۹ ثبت انجمنهای اسلامی پیش از آن تاریخ لغو شد و تلاشهای مسلمانان برای ثبث مراکز و انجمنهای اسلامی خود در سال ۱۹۶۸ با ناکامی رو به رو شد. در سال ۱۹۹۱ مرکز جوامع مسلمانان در جمهوری چک تأسیس و در سال ۱۹۹۸ نخستین مسجد این کشور در شهر برنو و سال پس از آن در شهر پراگ ساخته شد.
● ساخت اولین مسجد چک
افتتاح این مسجد پس از سالهای تشکیل ستادهای مختلف توسط جامعه مسلمانان شهر برنو صورت گرفت تا برای اقامه نماز جماعت مکانی در اختیار آنها قرار گیرد. جامعه مسلمانان شهر برنو، که دومین شهر مهم چک محسوب می شود مدت مدیدی بود که برای ساخت و فعالیت این مسجد تلاش می کردند. پیش از ساخت این مسجد مسلمانان مجبور بودند نمازهای جماعت خود را در اماکن اجاره ای و موقت برگزار می کردند.
ستاد مسلمانان برای ساخت مسجد چندین سال به فعالیت خود ادامه داد چرا که مخالفان این طرح استدلال می کردند مسجد ویژگیهای شهر برنو را متحول می کند. اما نتیجه آن مصالحه ای بود که مقامات محلی اجاز ساخت مسجد را به این شرط که نمای خارجی آن با ساختمانهای اطراف متفاوت نباشد که این امر به معنای عدم داشتن مناره و گلدسته های مسجد است.
ایده ساخت مسجد در چک در سال ۱۹۹۸ چندان جدید نبود، چرا که چند سال پیش از آن شهردار بوهیمین ایده ساخت یک مسجد، کلیسا و کنیسه در یک میدان به نشانه صلح بین المللی مطرح کرد که با مخالفت مردم محلی مواجه و به زمان دیگری موکول شد. این در شرایطی است که مسلمانان موفقیت خود را در ساخت مسجد در شهر برنو به جمعیت قابل توجه پیروان اسلام در این منطقه نسبت می دهند.
● جمعیت شناسی مسلمانان چک
تعداد تقریبی مسلمانان در جمهوری چک امروز بیش از ۲۰ هزار نفر است که از این تعداد ۲ هزار نفر آنها فعالانه عمل می کنند. تعداد مسلمانان چک از دهه ۱۹۹۰ با افزایش ناگهانی رو به رو شد، اما از آن پس تاکنون جمعیت آنها ثابت باقی مانده است.
قسمت اعظم مسلمانان این کشور را پناهندگان بوسنی و هرزگوین تشکیل داده اند که اوایل دهه ۱۹۹۰ به این کشور پناهنده شده اند و همچنین بخشی از جمعیت مسلمانان را از کشورهای اتحاد جماهیر سابق (اکثراً از منطقه قفقاز از اواخر دهه ۱۹۹۰ تاکنون) تشکیل می دهند که اکثراً دانشجو یا تاجر هستند.
بخش قابل توجه و تأثیر گذار جامعه چک، مصری ها و سوریه ای ها و دیگر کشورهای خاورمیانه ای محسوب می شوند که در کشور چکسلواکی سابق تحصیل کرده و پس از اتمام تحصیلات خود تصمیم به اقامت دائم گرفته اند. تنها چند صد هزار نفر از جمعیت مسلمانان این جمهوری اروپایی را تازه مسلمانان چک تشکیل داده اند.
جامعه مسلمان چک به نحوی در زندگی دینی و آموزش خود متمرکز شده است که تمایز میان مسلمانان شیعه و سنی به چشم نمی خورد و هیچ گروه یا حزب سیاسی اسلامی در این کشور فعالیت ندارد. هیچ اقدام خشونت آمیزی نیز به نام اسلام در این کشور انجام نشده است.

پایگاه استاد حسین انصاریان
منبع: خبرگزاری مهر

منبع : عرفان