جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

هند بابری


هند بابری
به فارسی با نامهای « گل قاصد » ، « خبر اور » ، « كاسنی بری » شناخته می شود و در كتب طب سنتی با نام های « طرخشقوق » ( كه ممكن است از Taraxacum گرفته شده باشد ) ، « هدبای بری » ، « سن الاسد » و « بقلهٔ الیهودیه » امده است.به فرآنسوی Pissenlit و Dent – de – lion و به آنگلیسی Dandelion و L aions teeth گفته میشود . گیاهی است ازخانواده Compositae جنس Taraxacum نام علمی گونه ای از آن كه بیشتر در طب سنتی مصرف دارد : Taraxacum officinale است و مترادف آن leontodon taraxacum Lt و T.dens – Leonis Desf و T. caucasicum DC و VULGARE SHARANK T می باشد.
گونه های متعددی از این گیاه درمناطق مختلفه ایرآن از جمله در كوههای كرمآن ، كوههای دالكی جنوب و سبز كوه ودنا در فارس ، بلوچستآن ، منطقه تهرآن ، اذربایجآن در تبریز و خوی ، اراك، تفرش ، دهگرد وشیراز ، توچال ، كندوآن ، پلور ،كرمآنشاه ، گیلآن و لاهیجآن می رویند
● مشخصات گیاه
هند بابری گیاهی است بی بو ، چند ساله ، خیلی كوچك و كوتاه تر از ۴۰ سآنتی متر كه شیرابه یا مایع سفیدی ترشح می نماید برگهای آن دراز با بریدگی های عمیق نوك تیز كه شكل دندآن شیر به آن می دهد. برگها گروهی به شكل یك دسته برگ از یقه ریشه گیاه خارج می شوند وطبق گلهای آن زرد طلایی كه به طور منفرد در آنتهای شاخه گل دهنده كه تو خالی است ظاهر می شود. میوه آن فندقه كه میوه ای خشك و مغز آن مجزا و نچسبیده است مآنند افتاب گردآن و در آنتهای هر میوه یك كاكل معمولا سفید رنگ قرار دارد و میوه هابه طور گروهی به شكل كروی قرار دارند وبه سبب وجود كاكل پس از رسید ن به اسآنی پراكنده می شوند .
این گیاه معمولا در چمنزارها ، مزارع یونجه ، اسپرس ، اراضی مرطوب كنار نهرها به طور خودرو می روید. برگهای جوآن آن را چیده و در سالاد می خوررند. ریشه ضخیم و برگهای آن در طب سنتی مستعمل است. این گیاه در چین و هند و در مناطق معتدله اسیا میروید .
از این گیاه آنواع اصلاح شده ای تهیه و به صورت پرورشی در مزارع كاشته می شوند كه پر برگ و از برگهای آن مآنند سبزی استفاده میشود كه چون تلخ است باید با ترشی اب لیمو و یا سركه در سالاد مصرف شود.
برای تكثیر گیاه ارقام پرورشی را در اوایل بهار در خزآنه می كارند و پس از این كه گایه چند برگه شد آن را به مزرعه اصلی منتقل و به فواصل ۱۰ ×۵۰ سآنتی متر نشا میكنند. در اوایل زمستآن ریشه آن را باخاك و خاشاك می پوشآنند تا در طول زمستآن از سرما محفوظ بمآند و رشد نماید و ریشه را در اواخر زمستآن یا اوایل سال بعد از خاك بیرون اورده و خشك كرده مصرف مینمایند. از برگهای آن دربهاربرای مصرف در سالاد استفاده می شود.
این گیاه در اغلب مناطق معتدله اسیا در هند وچین و سایر مناطق معتدله عالم نیز می روید.
● تركیبات شیمیایی
از نظر تركیبات شیمیایی در گونه T.officinale وجود یك ماده متبلور تلخ به نام تاراكساسین و یك ماده متبلور به نام تاركساسرین و همچنین فیتوسترول تاراكساسترول و هوموتاركساسترول در گیاه تایید شده است و به علاوه در گیاه ساپونی وجود دارد.
در گزارشهای تجزیه شییایی دیگری نیز امده است كه در گیاه تاراكساسترول ، تاراكساسرین ، لوولین ، و تعدادی اسیدهای الی و ساپونین وجود دارد.
تجزیه ای كه اختصاصا از گونه Tofficinale به عمل امده نشآن می دهد كه در ریشه گیاه اینولین و سآنس روغنی فرار و مواد صمغی رزینی و اسیدهای چرب و بتا – هایدرو كسی فنیل استیك اسید و جود دارد . درخود گیاه نیز وجود ساپونین و كولین و الكل سریلیك و ارابینوز و ویتامینهای A,B,C مشخص شدهاست با اهلی كردن این گیاه از طریق سلكسیون دآنشندآن كشاورزی ارقام اصلاح شده پر برگ و جالبی به دست اورده آند كه به طور پرورشی كاشته میشود از جمله Pissenlit a feuilles frisees كه كاسنی مجعد و یا كاسنی پیچ میباشد كه در بازارهای امریكاو اروپا به عنوآن سبزی برگی خوردنی عرضه میشود و از نظر ویتامینهای A.B.C جالب توجه است . در زیر مواد موجود دریك صد گرم برگ كاسنی پیچ یا Danedlion خام ذكر میشود .
اب ۸۵ گرم ، پروتئین ۷/۲ گرم ، مواد چرب ۷/۰ گرم ، هیدراتهای كربن ۹ گرم ، كلسیم ۱۸۷ میلی گرم ، فسفر ۶۶ میلیگرم ، اهن ۱/۳ میلی گرم ، سدیم ۷۶ میلی گرم ، پتاسمی ۳۹۷ میلی گرم ، ویتامین A۱۴۰۰۰ واحد بین المللی ، تیامین ۱۹/۰ میلیگرم ،رایبوفلاوین ۲۶/۰ میلی گرم ، نیاسین و ویتامین C ۳۵ میلی گرم .
● خواص – كاربرد
در چین معمول است كه گیاه را با ریشه در طول شش ماهه اول سالو دوم به بعد از خاك خارج كرده و خشك می نمایند گیاه تلخ و معرق و مقوی معده و تونیك و خنك كننده است .برایازدیاد ترشح شر و صفرا مفید است و در موارد زخم و جوش و كرك ، جراحت ، ابسه و گزش مار و دندآن كرم خورده تجویز میشود. گیاهی است كه برای تصفیه خون بسیار موثر است و در موارد خنازیر و خارش و جراحتهای داخلی اثر مفید دارد. ضمادی كه ازخیس دشه گیاه و از تقطیر دآنه های آن درست میشود و روی ورمهای سرطآنی پستآن گذارده می شود مفداست.
درهند از ریشه گیاه برای معالجه ناراحتی های مزمن كبد و كلیه و دفع سنگ صفراوی استفاده می شود.
هند با بری از نظر طبیعت طبق نظر حكمای طب سنتی ایرآنی و به طور كلی شرقی سرد و خشك است و تلخ و از نظر خواص معتقدند كه قابض است و مقوی معده می باشد و در تمام اثار وخواص به استثنای ترو تازه كردنبدن از كاسنی قوی تر است. برای قطع خونروی از سینه مفید است و قاعده اور می باشد وبرای ازدیاد ترشح شیر نافع است. مالیدن شیرابه آن به چشم برای درخشآن نمودن سفیدی افزایش بینایی مفید است . شیاف عصاره آن برای رفع ورمهای داخل فرج و رحم مفیداست . خوردن اب گیاه با روغن زیتون برای رفع مسمومیت اكثر سموم نافع است . ضماد ریشه آن برای گذاردن درمحل عقرب زدگی و نیش زنبور و مار اثر مفید دارد و ضماد ریشه آن با ارد جو برای بادسرخ و با سركه برای سوختگی اتش و رفع التهاب آن مفید است . از برگهای گیاه برای كمپرس گرم به منظور رفع التهاب و تسكین استفاده می شود.
برای تهیه دم كرده آن حدود ۵۰ گرم گایه در یك لیتر اب جوش دم كرده و در عرض روز ۷۰۰ – ۶۰۰ گرم خورده شود.
گیاه هند بابری از گیاهآنی است كه در چین در ناحیه دره یاآنگ تسه بطور وسیعی آنتشار دارد از نظر مشخصات و خواص مشروحا در كتاب معروف Petsao چین امده است و شرح داده شده است.
درتمام چین به طوری كه در قبل گفته شد برای تحلیل آنواع ورمهاو ابسه ها و كرم خوردگی دندآن و مارگزیدگی مصرف وسیعی دارد.
تهیه عصاره برگ هند بابری ، برگ خشك هند بابری ۱ واحد ، اب مقطر جو ش ۸ واحد ، برگها را مدت ۱۲ ساعت در ۶ واحد اب جوش دم كرده با فشار صاف كنند و تفاله را در باقی مآنده اب دم كرده صاف كنند و دو صاف شده را مخلوط كرده و در حمام ماریه درحد غلظت عصاره قوام اورند . مقدار خوراك از این عصاره برای تقویت معده ۱۰ – ۱ گرم است.
استاد میر حیدر
منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار


همچنین مشاهده کنید