تنشهای خاورمیانه به بحران بازار بنزین دامن زد

به گزارش مسئولان صنعت نفت و فرآورده‌های نفتی ایالات متحده امریكا در صورتی كه تنش‌های موجود در خاورمیانه ادامه یابد قیمت بنزین بازهم افزایش خواهد یافت.ران پلانتینگ ٬ اقتصاددان ارشد موسسه تحقیقات نفتی امریكا در این مورد می گوید:تنش در كشورهای خاورمیانه٬ بی ثباتی سیاسی در كشور نیجریه و به بن بست رسیدن كشورهای اروپایی در مورد مساله هسته‌ای ایران سبب خواهد شد تا بخشی از بازار عرضه نفت خام تحت تاثیر قرار گیرد.تنزل عرضه نفت به بازار مصرف علاوه بر اینكه موجب ارتقای قیمت این فلز می شود زمینه را برای رشد بی سابقه قیمت بنزین فراهم می‌آورد كه مشكلی اساسی و زیر بنایی برای اقتصاد امروز جهان بوجود خواهد آورد.
در حال حاضر متوسط هزینه هر بار پر كردن باك بنزین اتومبیل های معمولی در ایالات متحده امریكا بیش از ۴۰ دلار است و به همین دلیل افرادی كه برای رفت و آمدها از اتومبیل‌های شخصی استفاده می‌كنند ادعا دارند كه هزینه بنزین بیشترین هزینه ماهانه آنها را تشكیل می‌دهد. روشن است بیشتر شدن آتش جنگ در كشورهای لبنان و اسراییل و همچنین ادامه بی ثباتی ها و بمب‌گذاری‌ها در كشور جنگزده عراق وضعیت را از آنچه هست بدتر می‌كند و جهان را با معضل تازه‌ای به نام بحران قیمت بنزین مواجه می‌كند. در این موقعیت مواجهه جهان با كشور ایران كه مالك تنگه هرمز است بحران را عمیق تر خواهد كرد. این تنگه محل عبور ۴۰ درصد از نفت منطقه به كشورهای مصرف كننده است و اگر روزی شرایطی ایجاد شود كه ایران اجازه عبور نفت از این منطقه را ندهد اوضاع بازار نفت وخیم تر خواهد شد.پیش بینی می شود در صورت ایجاد این شرایط قیمت هر بشكه نفت خام در جهان به بیشتر از ۱۰۰ دلار و قیمت هر اونس طلا به بیشتر از ۸۵۰ دلار خواهد رسید.
ران پلانتینگ می‌گوید: مردم می‌خواهند از وضعیت آینده خود مطمئن باشند. آنها خواستار دسترسی به میزان نفت و فرآورده‌های نفتی مورد نیاز خود هستند تا زندگی خود را به راحتی و آسایش بگذرانند. اگر در مورد دسترسی به نفت در آینده تردیدهایی وجود داشته باشد٬ مردم سعی می‌كنند هر اندازه كه می‌توانند نفت و فرآورده نفتی ذخیره كنند كه سبب تشدید بحران و وقوع سریعتر آن می‌شود.
آمارها نشان می‌دهد رشد سریع اقتصادی كشورهای آسیایی از جمله چین و هند در سالهای اخیر و توسعه صنعتی این كشورها سبب شد تا تقاضای نفت در آنها افزایش یابد. این رشد در كنار ارتقای بی رویه تقاضای نفت در ایالات متحده امریكا سبب شد تا سهم اعظم ظرفیت‌های نفتی جهان مورد استفاده قرار بگیرد و شمار زیادی از حوزه‌های نفتی جهان در معرض تخلیه و نابودی باشد.
اقتصاددان موسسه تحقیقات نفتی امریكا می‌گوید: با توجه به كاهش ظرفیت بسیاری از حوزه‌های نفتی تولیدكنندگان درصدد بهره‌برداری از حوزه‌های تازه هستند اما حفر چاه‌های نفتی جدید و تكمیل زیرساخت‌های ضروری برای استخراج نفت از آنها و عرضه این نفت به بازارهای مصرف جهان به زمان بسیار زیادی نیاز دارد. اما مشكل اینجاست كه هم اكنون دست‌اندركاران اكتشاف و استخراج نفت به دنبال یافتن حوزه‌هایی هستند كه راه‌اندازی آنها زیاد هزینه بر نباشد و صرفه‌ اقتصادی داشته باشد. اما پیدا كردن این چنین حوزه‌هایی كه وضعیتی مشابه حوزه نفتی كانادا داشته باشد بسیار مشكل است و به نظر می‌رسد كار كردن در حوزه‌های موجود اگرچه هزینه بیشتری طلب می‌كند اما زمان لازم برای رسیدن به نتیجه را كمتر كند.
از طرف دیگر شركت‌های نفتی در سالهای اخیر سود زیادی به دست آوردند. كسب این سودهای كلان به دلیل رشد قیمت نفت در بازارهای جهانی بسیاری از آنها را به مخالفان تعدیل قیمت این منبع انرژی تبدیل كرده است. به گزارش آسوشیتدپرس در سه ماه دوم سال جاری ۵ شركت بزرگ فعال در صنعت نفت جهان بیشتر از ۳۰ میلیارد دلار سود خالص به دست آوردند و این سودآوری زیرساخت اقتصادی آنها را به كلی دگرگون كرده است.
پلانتینگ عقیده دارد یكی از دلایل بسیار با اهمیت افزایش قیمت بنزین اخذ ۴۲ سنت مالیات به ازای هر گالن بنزین است. زمانیكه این هزینه مالیات به هزینه تولید و حمل تولیدات پالایشگاههای نفتی اضافه شود فشار اقتصادی زیادی را به مصرف كنندگان نهایی وارد می‌آورد. اما دیوید اوكانر٬ كنسولگر ایالت ماساچوست در بخش انرژی می‌گوید: ارایه‌دهندگان سوخت به مصرف‌كنندگان نهایی بین ۵ تا ۸ درصد بیشتر از هزینه مصوب از مصرف‌كنندگان دریافت می‌كنند كه آن را سود خود به حساب می‌آورند. این افراد برای اضافه كردن ۳ دلار بنزین به باك اتومبیل هر شخص ۱۵ سنت سود از آنها می‌گیرند و كنار هم قرار گرفتن تمامی این هزینه‌هاست كه سبب نارضایتی مردم شده است. اوكانر عقیده دارد از اصلی‌ترین دلایل افزایش قیمت بنزین در ایالات متحده امریكا وضعیت اقتصادی این كشور است. وی در این مورد می گوید: هر چه اقتصاد در شرایط بهتری باشد و نرخ رشد اقتصادی یك كشور بیشتر باشد٬ حجم كالاهای وارداتی به این كشور بیشتر می‌شود و قیمت آنها هم افزایش می‌یابد و برعكس در وضعیت بحران اقتصادی و ضعف زیرساختهای مالی یك كشور واردات كمتر شده و قیمتها تنزل می‌یابد. هم اكنون اقتصاد امریكا در شرایط مطلوبی به سر می برد و سالانه شمار زیادی فرصت شغلی ایجاد می‌كند. آمارها نشان می‌دهد تعداد مشاغل ایجاد شده در این كشور در فاصله سالهای ۲۰۰۴ میلادی تاكنون بیشتر از كل شغل‌های ایجاد شده در دیگر اعضای گروه هشت بوده است. در همین سالها نرخ رشد اقتصادی این كشور روز به روز بیشتر شد و تقاضا برای كالاها و خدمات كه بخشی از آنها هم وارداتی هستند افزایش یافت. امریكا هم سالانه ۶۰ درصد از نفت مورد نیاز خود را از كشورهای ونزوئلا٬ آرژانتین٬ كانادا و روسیه وارد می‌كند و افزایش هزینه واردات در كنار بهبود بستر اقتصادی این كشور سبب شد تا قیمت بنزین در امریكا ارتقا یابد.
پلانتینگ به مردم امریكا توصیه كرد برای صرفه‌جویی در مصرف بنزین و تنزل هزینه بنزین وسایل غیرضروری را از صندوق عقب خودروی خود خارج كنند تا برای حركت ماشین نیاز به انرژی و سوختی بیشتر نباشد. از طرف دیگر تنظیم دقیق خودرو در فواصل زمانی معین و كاهش مسافت مسافرتها را در تنزل هزینه سوخت خانوارها ضروری دانست. اوكانر ضمن تایید این نكات اعلام كرد كه رانندگی با سرعت پایین مصرف سوخت را كمتر می‌كند. وی به مردم پیشنهاد كرد برای مسافرت از وسایل نقلیه عمومی استفاده كنند تا هزینه سوخت آنها طی سفر به صفر برسد.
فرانك گروك٬ یكی از تحلیل گران بازار انرژی عقیده دارد ارتقای استاندارد اقتصاد انواع سوختها به خصوص بنزین برای اتومبیل‌های شخصی و كامیون‌ها بسیار مفید است. وی این مساله را ارزان‌ترین و موثرترین راه برای كاهش تقاضای بنزین٬ كاهش قیمت و در نتیجه حل معضل بازار بنزین امریكا می شمارد. باید شركتهای خودروسازی اقدام به توسعه خط تولید خودروهای هیبریدی و یا خودروهایی كه با سوختهای جایگزین بنزین كار می‌كنند نماید تا نیاز به این فرآورده سوخت فسیلی كمتر شود. در حال حاضر برخی از شركتها خودروهایی ساخته‌اند كه با اتانول كار می‌كنند و این آغاز بسیار خوبی در این راه است. جایگزین كردن سوختهای هیدروژنی به جای بنزین پیشنهادی است كه بسیاری از مسئولان بارها اعلام كرده‌اند اما هنوز تحقیقات لازم در مورد آن انجام نشده است. وی تاكید كرد: در ماههای اخیر برزیل استفاده از اتانول را به جای بنزین در كشورش رواج داده است و هم اكنون بسیاری از رانندگان برزیلی از اتانول به جای بنزین استفاده می‌كنند. امریكا هم می‌تواند این كار را انجام دهد تا علاوه بر بحران قیمت نفت٬ آلودگی هوا هم كمتر شود. البته امریكا برای اجرای این طرح ضعف‌های زیرساختی و موانع تكنولوژیكی دارد اما اگر سیاستگذاران خواستار اجرای این طرح شوند بدون تردید امكان اجرای آن فراهم می‌شود.
نارضایتی مردم امریكا از افزایش قیمت بنزین بسیار زیاد است. زیرا این بازار روی تمامی بازارها تاثیر می‌گذارد. یكی از افرادی كه در یك مزرعه كار می‌كند و به تولید لبنیات با كمك فرآورده‌های آن مزرعه می‌پردازد می‌گوید: من می‌توانم كمتر رانندگی كنم تا هزینه سوخت مورد استفاده اتومبیلم كمتر شود ولی نمی‌توانم وسایل فعال در مزرعه در تولید لبنیات را كمتر روشن كنم. در نتیجه هزینه بالای سوخت به من تحمیل می‌شود و من ناچار این هزینه را به قیمت لبنیات اعمال می‌كنم و قیمت آنها هم افزایش می‌یابد. این تنها بخشی از اثرات این رشد است. بدون تردید رشد قیمت سوخت روی صنایع دیگر هم اثر خواهد گذاشت و قیمت آنها نیز افزایش می‌یابد. بسیاری اعلام كردند افزایش قیمت بنزین سبب شده است تا ما حتی پول كافی برای صرف شام در خارج از منزل راهم نداشته باشیم و برای رفت و آمد از وسایل كم مصرف‌تر استفاده كنیم. مردی ۵۵ ساله كه در این گزارش پاسخگوی سوالات بود اعلام كرد از زمانیكه قیمت بنزین افزایش یافته است به جای خودروی شخصی با موتورسیكلت به محل كار خود می‌رود زیرا مصرف موتور سیكلت كمتر از اتومبیل است. این در حالیست كه به دلیل شرایط سنی سوار شدن بر موتورسیكلت برای وی آسیب‌رسان و خطرناك است.

مونا مشهدی رجبی

منبع : مجله گسترش صنعت