تسلیت گفتن

تسلیت دادن مصیبت‌زده از آداب اجتماعی است که رعایت آن موجب تسلی مصیبت‌زدگان و بالا بردن روحیه افراد است که دچار حادثه ناگوار شده‌اند و موجب تألیف قلوب است که در روایت به آن تأکید شده و برای آن فضائلی ذکر کرده‌اند.
پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) فرماید:
کسی که مصیبت‌زده‌ای را تعزیه گوید از برای اوست بماند اجر مصیبت‌زده بدون اینکه از اجر مصیبت‌زده چیزی کم شود.
قال رسول‌الله (صلّی الله علیه وآله وسلم) :
(من عزی مصاباً کان له مثل اجره من غیر ان ینقص من اجر المصاب شیئی)
امیرالمؤمنین فرماید:
کسی‌که فرزند مرده‌ای را تعزیه گوید خداوند او را در سایه عرش خود سایه افکند در روزی‌که سایه‌ای جز سایه او نباشد.
فال امیر‌المؤمنین (علیه‌‌السلام) :
(من عزی الثکلی اظله الله فی ظل عرشه یوم لاظل الا ظله)
● آداب تسلیت گفتن
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرماید:
که پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) هرگاه تعزیه می‌گفت می‌فرمود: آجرکم الله و رحمکم، و هرگاه تهنیت می‌گفت: می‌‌فرمود: بارک‌الله لکم و بارک علیکم
قال امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) :
(کان رسول‌الله (علیه‌السلام) اذا عزی قال آجر کم الله و رحمکم، و اذا هنی قال: بارک الله لکم و بارک علیکم)
عن ابیعبدالله (علیه‌السلام) :
امام صادق (علیه‌السلام) مردی فرزند مرده را تعزیه فرمود:
خداوند بهتر است از تو برای فرزندت و ثواب خدا بهتر است از تو برای فرزندت و ثواب خدا بهتر است از او برای تو، و چون بیتابی آن مرد به آن حضرت رسید، دو مرتبه نزدش رفت و فرمود: رسول خدا نیز از دنیا رفت پس تأسی تو به پیامبر چیست؟ عرض کرد: فرزند من کودکی نابالغ بود فرمود: پیشروش سه چیز است گواهی به وحدانیت خدا و رحمت خدا و شفاعت پیامبر اگر خدا بخواهد هیچ یک از این‌ها او را فوت نشود.
(انه عزی رجلا بابن له:
الله خیر لابنک منک و ثواب الله خیر لک منه فلما بلغه جزعه علیه عادالیه فقال له: قدمات رسول الله (صلّی الله علیه وآله وسلم) فمالک به اسوهٔ فقال له انه کان مراهقاً، قال ان امامه ثلث خصال شهادهٔ ان لا اله الا الله و رحمهٔ الله وشفاعهٔ رسول‌الله فلن یفوته واحدهٔ منهن انشاءالله)
در مجالس است از عبدالله بن جعفر مرویست که گفت من یاد دارم که چون خبر فوت پدرم جعفر به مدینه رسید حضرت پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) به خانهٔ ما آمدند و تعزیت پدرم رسانید و دست مبارک بر سر من و سر برادر من فرود آورد و بوسه بر روی ما زد و اشک از چشمش روا نشد به حیثیتی که بر محاسن مبارکش متقاطر می‌شد و دست مبارک بر سر من و سر برادر من فرود آورد و می‌فرمود: که جعفر به بهترین ثوابی رسید اکنون خلیفهٔ وی تو باش در ذریهٔ وی به بهترین خلافتی و بعد از سه روز باز به‌خانهٔ ما آمد و همه ما را نوازش داد و دلداری نمود و از لباس تعزیه بیرون آورده در حق ما دعا کرد و به مادر ما اسماء بنت عمیس فرمود که غم مخور من ولی ایشانم در دنیا و آخرت (۴ منتهی، ج۱، ص ۲۳۷)
● جواب تسلیت
علامهٔ مجلسی در جلاءالعیون فرموده که شیخ طوسی بسند معتبر از حضرت صادق (علیه‌السلام) روایت کرده که دختری از حضرت امام حسن (علیه‌السلام) وفات کرد گروهی از اصحاب آن‌حضرت برای او تعزیت نوشتند، پس حضرت در جواب ایشان نوشت:
اما بعد نامهٔ شما به‌من رسید که مرا تسلی داده بودید در مرگ فلان دختر من، اجر مصیبت او را از خدا می‌طلبم و تسلیم گشته‌‌ام قضای الهی را و صابرم بربلای او، بدرستی‌که بدرد آورده است مرا مصائب زمان و آزرده است نوائب دوران و مفارقت دوستانی که الفت با ایشان داشتم و برادرانی که ایشا‌ن‌‌را دوست خود می‌انشگاتم و از دیدنشان شاد می‌شدم و دیده‌های ایشان بما روشن بود، پس مصائب ایام ایشان‌ را به ناگاه فرو گرفت و مرگ ایشان را ربود و به لشگرهای مردگان بردند پس ایشان با یکدیگر مجاورند بی‌‌آنکه آشنائی در میان ایشان باشد و بی‌آنکه یکدیگر را ملاقات نمایند و بی‌آنکه از یکدیگر بهره‌مند گردند و به زیارت یکدیگر روند با آنکه خانه‌های ایشان بسیار به یکدیگر نزدیک است خانه‌های ابدان ایشان از صاحبانش خالی گردیده و دوستان و یاران از ایشان دوری کرده‌اند و ندیدیم مثل خانهٔ ایشان خانه‌ای و مثل قرارگاه ایشان کاشانه‌ای در خانه‌های وحشت‌انگیز ساکن گردیده‌اند و از خانه‌های مألوف خود دوری گزیده‌اند، دوستان از ایشان بی‌‌دشمنی مفارقت کرده‌اند و ایشان‌را برای پوسیدن و کهنه شدن در گودال‌ها افکنده‌اند، این دختر من کنیزی بود مملوک و رفت به راهی مسلوک که پیشینیان به آن راه رفته‌اند و آیندگان به آن راه خواهند رفت والسلام (۳ منتهی، ج۱، ص ۱۴۸)