احتمالات بعد از جنگ لبنان

هنوز جنگ لبنان كاملا پایان نیافته است و وقایع و رخدادها نیز گواهی بر این مسئله هستند. از مهم ترین این رخدادها می توان موارد ذیل را بر شمرد:
۱ـ قطع نامه شماره ۱۷۰۱ شورای امنیت تنها خواستار توقف اقدامات خصمانه میان دو طرف درگیر می شود، ولی هیچ كدام از بندها به مسئله آتش بس كه مرهون موافقت لبنانی ها، صهیونیست ها و طرف های منطقه ای است، نمی پردازد.
۲ـ جنگ با وجود حدت و شدتش و همچنین دخالت های بین المللی و منطقه ای، تا كنون نتوانسته نتیجه ای قطعی برای هیچ كدام از پرونده ها به دنبال داشته باشد ؛ علاوه بر این، هیچ كدام از اهدافی كه به خاطرش جنگ آغاز شده، محقق نشده است. به عنوان نمونه "اسرائیل" نتوانست دو نظامی اسیر صهیونیست را از حزب الله باز پس بگیرد و حتی در از بین بردن این حزب و همچنین خلع سلاحش با شكست مواجه شد.
در مقابل، حزب الله كه با احساس غرورمند پیروزی از جنگ خارج شده است، هر چه بیشتر بر حق خود در ادامه مقاومت، حفظ سلاح، بازپسگیری مزارع شبعا، آزاد كردن اسرای لبنانی از زندان های رژیم صهیونیستی و مقابله با تجاوزات دولت عبری به لبنان تاكید می كند.
۳ـ وضعیت سیاسی در منطقه همچنان متشنج است و تنش های میان طرف های درگیر در اوج خود قرار دارد. یكی از این مسائل، فعالیت های هسته ای ایران است كه بر اساس گفته آیت الله سید علی خامنه ای، رهبر انقلاب ایران همچنان ادامه خواهد یافت.
وضعیت فلسطین نیز به دنبال حملات رژیم صهیونیستی همچنان حالت گذشته خود را حفظ كرده است ؛ حملاتی كه با ادعای تلاش برای براندازی دولت حماس و آزاد كردن گلعاد شلیت، نظامی ربوده شده صهیونیست انجام می پذیرد.
سوریه نیز خود را در برابر یك سری باج خواهی ها می یابد ؛ باج خواهی هایی كه با ادعای دخالت این كشور در مسائل لبنان و حمایتش از مقاومت در فلسطین و لبنان صورت می گیرد.
هیچ شكی هم در این نیست كه وضعیت بی ثبات عراق، باعث تشویش خاطر ایالات متحده و طرف های منطقه ای شده است.
در یك جمع بندی كلی از وضعیت كشورهای منطقه باید گفت: ماجرای لبنان تنها بخشی از تنش ها و چالش های موجود در منطقه است كه میان حزب الله و "اسرائیل" واقع شده است.
از سر گیری روند جدید از چالش ها در منطقه، ضرورتا یك قدر محتوم نیست و نمی توان آن را مرهون یك زمان مشخص دانست ؛ بلكه این مسئله با عوامل زیادی گره خورده است كه از مهم ترین آنها می توان به موارد ذیل اشاره كرد:
۱ـ میزان جدیت در اجرای قطع نامه ۱۷۰۱ شورای امنیت ؛ این مسئله از یك سو، منوط به آن است كه مفاد قطع نامه یادشده تا چه میزان پاسخگوی مطالبات امنیتی "اسرائیل" باشد كه از جمله این مطالبات باید به توقف حملات موشكی حزب الله، استقرار نیروهای بین المللی و ارتش لبنان در مرزهای این كشور با "اسرائیل" به منظور جلوگیری از حضور نیروهای مسلح مقاومت اسلامی لبنان و همچنین وقوع هر گونه درگیری نظامی میان حزب الله و صهیونیست ها اشاره كرد ؛ از سوی دیگر نیز این امر مرهون میزان پاسخگویی "اسرائیل" به درخواست هایی است كه در این قطع نامه از دولت عبری شده است كه به عنوان نمونه باید از مسئله مزارع شبعا یاد كرد.
۲ـ توانایی حزب الله بر سازگاری با وضعیت سیاسی داخل لبنان و میزان پاسخگویی اش به شرایط بین المللی مربوط به مسئله حفظ سلاحش.
بی گمان پیروزی لبنانی ها در ایجاد یك معادله سیاسی كه امنیت، ثبات و وحدت ملی شان را تضمین ببخشد، مرهون آن است كه "اسرائیل"، به وظایفی كه بر اساس مفاد قطع نامه ۱۷۰۱ به عهده دارد، جامه عمل بپوشاند كه از آن جمله عقب نشینی از مزارع شبعا و توقف هر گونه تجاوز به اراضی لبنانی است.
از جمله فاكتورهایی كه می توان از آن با صفت موثر یاد كرد، باید به بر طرف شدن برخی از تنش های موجود در منطقه خاورمیانه یاد كرد.
۳ـ از زمانی كه ایالات متحده به این باور رسیده است كه می تواند با استفاده از ابزار زور، سیاست های خود را بر خاورمیانه تحمیل كند و از زمانی كه كشورهای بزرگ جهان تصور می كنند كه این منطقه به سان بیماری است كه باید مرض (تروریسم و رادیكالیسم) را با ابزار تحمیل قیمومیت و با ادعای اصلاح، از آن جدا كرد ؛ هراس از آن وجود دارد كه جنگ "اسرائیل" علیه لبنان به مثابه دور اول از یك جنگ منطقه ای برای تشكیل خاورمیانه بزرگ یا جدید باشد.
از این رو، شاید منطقه عربی در آینده ای نه چندان دور شاهد فشارها و دخالت های سیاسی، بین المللی و منطقه ای باشد كه ممكن است با نظر به تلاش های آمریكا برای تنظیم مجدد اوضاع در خاورمیانه، با استفاده از ابزارهای اعمال خشونت نیز همراه باشد ؛ ولی این امر مستلزم تحولات ذیل است:
۱ـ میزان قاطعیت دولت آمریكا برای انجام این كار و تحمیل سیاست های خود به منطقه و ایجاد یك خاورمیانه جدید ؛ البته این كار با ادعای مبارزه با تروریسم انجام خواهد گرفت.
تمامی مسائلی كه در این بخش ذكر كردیم، مرهون شكل قاطعیت آمریكا (نظامی یا سیاسی) است به ویژه در مسائلی همچون جلوگیری از دست یابی ایران به توان تولید انرژی هسته ای، تلاش برای كاستن از نفوذ ایران در عراق و لبنان، باج خواهی از سوریه و تهدید این كشور و همچنین شكل برخوردش با پرونده دمشق.
از جمله دیگر مسائل در این بخش باید به موضع آمریكا در قبال جنبش های مقاومت مسلحانه به ویژه حزب الله و حماس اشاره كرد. دولت آمریكا هیچ تفاوتی میان جنبش های آزادیبخشی كه بر ضد اشغالگری فعالیت می كنند و میان جنبش های تندروی تروریستی قائل نیست ؛ به عنوان نمونه هیچ تفاوتی میان جنبش های سیاسی اسلامگرا و بین جماعت های اسلامی تندرو و رادیكال نمی گذارد.
۲ـ چگونگی تعامل قدرت های منطقه ای با نتایج سیاسی جنگ "اسرائیل" علیه لبنان. یكی از فاكتورهای مهم در این میان، تلاش دولت های عرب منطقه برای كنار گذاشتن اختلافات داخلی، تحكیم وحدت و اتخاذ یك موضع ثابت در امور مختلف است ؛ از مسئله اصلاحات داخلی گرفته تا طرح گزینه های مختلف برای رویارویی با تهدیدات ناشی از حضور رژیم صهیونیستی در منطقه و قلدرمآبی ها و خودسری های این رژیم.
۳ـ ضمنا كیفیت تعامل ایران، سوریه، حماس و حزب الله با تهدیدات و باج خواهی های خارجی نیز مهم است. آیا شكل سازگاری به خود خواهد گرفت یا شكل رویارویی؟ و تا چه زمان؟
۴ـ بی گمان تحولات سیاسی پس از جنگ در "اسرائیل"، تاثیر بسیار زیادی بر سیاست آمریكا در قبال خاورمیانه و همچنین از سر گیری روند سازش دارد. در واقع سیاست آتی "اسرائیل" همان چیزی است كه به سیاست منطقه ای جهت می بخشد ؛ خواه این جهت گیری به سمت جنگ باشد و خواه به سمت صلح.
۵ـ تحولات آتی، نشانگر توان جامعه بین الملل در اقناع دولت آمریكا در فعال سازی روند صلح و برگزاری كنفرانس مادرید ۲ با تكیه بر اصول جدید است ؛ به ویژه بعد از شكست هایی كه آمریكا در عراق متحمل شده و درس هایی كه از جنگ لبنان گرفته است.
در پایان باید گفت كه جنگ "اسرائیل" علیه لبنان با خود پرسش ها و مسائل فراوانی را به دنبال خواهد داشت كه پاسخ به آنها در گرو تحولات داخلی، منطقه ای و بین المللی است كه همچنان شكل یك نوع تعامل را دارد و شكل تعامل با مسائل است كه در آینده ای نه چندان دور، سرنوشت منطقه را رقم می زند یا اوضاع به سمت ثبات بیشتر پیش می برد و یا اینكه روزگار از دنده تشنج، جنگ و نابسامانی بر می خیزد.

نویسنده: ماجد كیالی
منبع:مركز اطلاع رسانی فلسطین

منبع : خبرگزاری فارس