نوشیدنی شاتره

شاه تره گیاهی است با نام علمی Fumara officinalis و یا گونه های دیگری از جمله f.Vaillantii كه از خانواده شاه تره است و نام عمومی آن در جهان Fumitory است. گونه اول كه گیاه اصلی دارویی آن است بومی اروپا و آسیاست.
● خواص دارویی و طبیعی گیاه شاه تره
شاه تره اكثراً در كنار جاده ها و یا به عنوان علف هرز مزارع می روید و بیشتر توسط كشورهای شرقی اروپا صادر می شود. قسمت مورد استفاده آن شامل برگ، ساقه و گل هاست كه به طور مخلوط با هم استفاده می شوند.
شاه تره ای كه در بازار ایران است مربوط به دو گونه آخری بوده كه با گونه اصلی دارای خواص مشابهی است. شاه تره حاوی حدود یك درصد آلكالوئید است كه بیش از ۳ مورد آنها تعیین فرمول شده اند و در نتیجه مشخص شده است كه اكثراً از مشتقات بنزیل اینتروكینولین هستند. مهم ترین این آلكالوئیدها شامل فومارین (پروتویین) فوماری لین وسیناكسین هستند. از دیگر تركیبات مهم آن می توان فلاونوئیدها و اسیدهای گیاهی به ویژه اسید فوماریك و مویسلاژ را نام برد.
● خواص دارویی:
در طب عوام به عنوان ادرارآور و مسهل مصرف می شود. هم چنین یكی از كاربردهای وسیع آن جهت رفع مشكلات پوستی از جمله اگزما است. كه اثر اخیر را مربوط به وجود اسید فوماریك موجود در آن می دانند.
اسید فوماریك ماده ای است كه به میزان قابل توجهی در این گیاه وجود دارد و در سال های اخیر آن را به طریقه مصنوعی نیز تهیه می كنند كه در بعضی از داروها نظیر داروهای پسوریازیس (نوعی بیماری پوستی) مصرف می شود.
یكی از خواصی كه از نظر علمی برای این گیاه اثبات شده است صفرا آوری آن است، به همین دلیل آن را از زمان قدیم برای رفع مشكلات صفراوی مصرف می كرده اند. البته آلكالوئید پروتوپین آن می تواند در مواردی باعث كاهش صفرا شود. بهترین زمان برداشت گیاه در فصل بهار و بعد از زمان گل دهی است كه گیاه به طور كامل رشد كرده است.
با توجه به این كه گیاه در همه مناطق به طور همزمان رشد نمی كند لذا نمی توان زمان كاملاً مشخصی را جهت جمع آوری آن ذكر كرد. در ایران فرآورده صنعتی از این گیاه وجود ندارد، ولی در بعضی از كشورها محصولاتی به شكل قطره از عصاره این گیاه به صورت منفرد و یا مخلوط با گیاهان دیگر تهیه شده است.
● تهیه چای:
به همراه ۴-۲ گرم از خشك شده این گیاه (مخلوط برگ، ساقه و گل) یك لیوان آب جوش افزوده و ۱۵ دقیقه بگذارید بماند، سپس آن را صاف نموده و گرما گرم قبل از غذا میل كنید.
می توان روزانه تا سه نوبت این مقدار را (صبح، ظهر، شب) تكرار كرد.(جمعاً می توان روزانه ۱۲-۶ گرم گیاه كه معادل حدود سه لیوان محصول صاف شده است را مصرف كرد.)
شاه تره گیاهی است كه نمونه خشك آن در بازار موجود است و به شكل طبیعی خرد شده و ریز است، لذا می توان مستقیماً آب جوش را روی آن ریخت و نوشیدنی تهیه كرد.
توصیه می شود دم كرده شاه تره را گرم بنوشید، زیرا با سرد شدن محلول بعضی از مواد موجود در آن رسوب می كند (این موضوع در مورد اكثر گیاهان صادق نیست و می توان محلول تهیه شده از آنها را سرد هم مصرف كرد.)
در بسیاری از موارد عرق شاه تره مورد استفاده است، در حالی كه بسیاری از خواص موجود در این گیاه با توجه به روش تهیه ای كه ذكر شد در محلول باقی می ماند، چرا كه عرق شاه تره برخی از این خواص را با مقدار مصرف عادی ذكر شده، دارا نیست، البته باید به خاطر داشته باشید كه مصرف مقادیر زیاد ممكن است باعث لرز، تشنج و حتی مرگ شود.
در مورد مصرف شاه تره در طول دوران بارداری و شیردهی اطلاعات متناقضی وجود دارد و بهتر است در این دوران مصرف نشود.

علیرضا بی پروا

منبع : روزنامه همشهری