نگاهی به فیلم آفساید

فیلم آفساید آخرین ساخته "جعفر پناهی" جایزه"خرس نقره ای" جشنواره برلین را به خود اختصاص داده است. این فیلم تا به حال به ۱۰ کشور جهان فروخته شده که از این میان ۳ پخش کننده آن امریکایی هستند. پناهی درباره همکاری مشترکش می گوید.
نام فیلم به ما به صراحت می گوید که فیلم در مورد فوتبال است. پناهی بر متن یك واقعه ملی یعنی حضور تیم ایران در جام جهانی فوتبال ۲۰۰۶، یکی از مسائل روز جامعه را به تصویر می کشد.
فیلم آفساید روز بازی ایران و بحرین است که سرانجام با پیروزی ایران و راهیابی به جام جهانی و شور و شعفی که میان همه اقشار به چشم می خورد. داستان زنان و دخترانی است كه برای ورود به استادیوم آزادی دست به هر كاری می زنند
مرد مسنی که در اتومبیلی در راه استادیوم آزادی است تا شاید بتواند دخترش را که به دروغ گفته به مدرسه می رود ولی به استادیوم رفته پیدا کند. پیرمردی را می بینیم که می خواهد به استادیوم برود و وقتی از او می پرسند چرا در خانه فوتبال را از تلویزیون تماشا نمی کنی جواب می دهد : استادیوم فضای دیگری دارد و می توانی هر کاری می خواهی انجام بدهی و هر چی می خواهی بگویی...!!
یك اتوبوس حامل پسران جوان برای دیدن مسابقه فوتبال راهی استادیوم آزادی می شوند.دختری روی یكی از صندلی های اتوبوس نشسته. او با تن پوشی پسرانه، مضطرب و نگران به بیرون از اتوبوس خیره شده تا شاید كسی متوجه دختر بودن او نشود، تا شاید بتواند به استادیوم راه یابد.هر قدر اتوبوس به استادیوم آزادی نزدیك می شود، او مضطرب تر و نگران تر می شود كه آیا می تواند از ورودی استادیوم بگذرد.انتخاب چهره ای كه هم در آن معصومیت دیده می شود و هم بیننده هیچ نشانی از بی اخلاقی در او نمی تواند پیدا كند. او به ورودی استادیوم نزدیك می شود به آن قسمتی كه تماشاگران باید بازدید بدنی شده و سپس وارد استادیوم شوند.با نگرانی به مامور سرباز می گوید: «آقا تو را خدا به من دست نزن.» گفتن این جمله همان و بازداشت او توسط آن سرباز نیز همان.دختر را به مكانی منتقل می كنند و او كه تا آن لحظه فكر می كرد تنها دختر در بین خیل پسران تماشاگر این بازی است، ناگهان می بیند، دختری چادری، چادرش را برداشته و با پوششی پسرانه وارد استادیوم شده و جزء بازداشتی ها است.دختر دیگری با پوشیدن لباس سربازی و موهای پسرانه توانسته وارد استادیوم شود ولی موفق به دیدن بازی نشده است. او با روحیه ای زمخت كه تقلیدی ماهرانه از گفتار لمپنی برخی پسران است، سعی می كند به بقیه بازداشتی ها روحیه دهد. بدنه اصلی فیلم در همین زندان کوچک می گذرد.
التماس این دختران به نگهبانان سرباز برای دیدن بازی از لابه لای نرده های محل بازداشت، دیالوگی را بین آنها و آن چند سرباز برقرار می كند. اما لحظاتی كه دیالوگ آنها با دختران جدی می شود، پای استدلال سربازها سست می شود و فقط سكوت و مكث می كنند و عصبانی می شوند و دائما یك جمله را تكرار می كنند: «مگر دختر هم به ورزشگاه می آید.» زمانی كه دخترها می پرسند: «مگر چه ایرادی دارد كه ما هم بازی را ببینیم» آنها جواب دندان شكنی برای دختران ندارند.آرام آرام همدلی سربازها با دخترانی كه حاضر بودند خود را با هر مشكلی مواجه سازند ولی بازی را از نزدیك ببینند، آغاز می شود. خصوصیات مختلف, روحیات مختلف, از خانواده های مدرن و سنتی. اما همه جوان. همه معترض اما متحد.
سرود ای ایران در قسمت پایانی فیلم به نوعی هویت همه ایرانیان را بیان می کند و در همین لحظه شاهد هستیم که همگی از داخل مینی بوس که به سمت منکرات در حرکت بود خارج شده و به جشن پایکوبی با بقیه مردم همراه می شوند و به نوعی همگی آزاد شده اند. این سرود ای ایران به قدری به جا قرار داده شده که پتانسیل ایجاد شده در تماشاگر را در طول فیلم به فوران وا می دارد و گویی همه می خواهد از جا برخیزند و با هم این سرود را بخوانند.
از آنجا که آفساید به یکی از مسائل روز جامعه پرداخته با نقطه نظرهای متفاوتی روبه رو بوده است و شاید همین امر موجب شد که این فیلم اکران عمومی نشود، سینمای اجتماعی می تواند تبدیل به فیلمی کاملا انتقادی شود , فیلمی که بتوان آنرا ساعت ها نقد کرد و در مورد آن ساعت ها بحث کرد. جعفر پناهی این بار موضوعی را محور فیلم قرار می دهد که قبلا به آن پرداخته نشده و بسیار جدید است و اما نمی توان نکات قابل توجه این فیلم را نادیده گرفت در شرایطی که تبلیغات بسیار منفی علیه ایران وجود دارد این فیلم به گونه ای توانسته همبستگی میان مردم را به زیبایی به تصویر کشد و نوعی اعتبار را برای ایران به ارمغان آورد. دوربین در مینی بوس های مملو از جوانان پرچم به دست و صورت رنگ كرده می چرخد و اینجا و آنجا دخترانی را شكار می كند كه خود را شكل پسرها كرده اند تا از سد نیروی انتظامی و حراست بگذرند و وارد ورزشگاه شوند. تقریبا همه پسران متوجه هویت این دختران هستند و با گوشه و كنایه این را به رخ می كشند. ولی نكته مهم اینجاست كه حتی یك نفرشان به فكر آدم فروشی و لو دادن آنان نیست. اینجا یك نوع همبستگی "جوانانه" شكل گرفته است.از خصوصیات سینمای اجتماعی است که بیننده تقریبا می داند که چه چیزی قرار است ببیند و حتی گاهی می داند که فیلم چه پیامی دارد ولی نمی توان گفت چنین برداشتی چیزی از ارزش فیلم می کاهد.

آرزو آقایی
منابع مرتبط:
www.film-review.blogfa.com
www.tik.ir

منبع : خبرگزاری فارس