رفتار اطلاع‌یابی جست‌وجوگران ایرانی به روایت Google Trends

موتور جست‌وجوی گوگل ابزاری به نام Google Trends (گرایش‌های گوگل) راه‌اندازی كرده است كه واژه‌های جست‌وجو شده توسط كشورها، شهرها و زبان‌های مختلف و گرایش جست‌وجوی كاربران را نشان می‌دهد.
گرایش‌های گوگل این قابلیت را به كاربران می‌دهد كه بفهمند كلیدواژه ویژه‌ای در چه كشوری بیشترین جست‌وجو در گوگل را به خود اختصاص داده است. به عنوان مثال، اگر فردی بخواهد بداند كه جست‌وجوگران كدام كشورها برای جست‌وجوی منابعی در مورد «قالی» از واژه فرانسوی آن (Tapis) و كدام كشورها از واژه انگلیسی آن(Carpet) استفاده نموده‌اند به‌راحتی می‌توان در این ابزار جدید گوگل ده كشور برتر را تشخیص داد.
این ابزار می‌تواند به مدیران وبگاه‌ها كمك كند كه واژه‌های معادل را هم در ابرداده‌ها و برچسب‌های (عنوان، كلیدواژه و توصیفگر) در وبگاه خود به كار گیرند.
به عنوان یك كتابدوست یا كتابدار شاید بخواهید بدانید كه كدام كشورها بیشتر واژه‌های انگلیسی كتاب (Book)، كتاب الكترونیكی (E-book)، كتابخانه (Library)، كتابخانه رقومی (Digital Library)، كتابدار (Librarian)، مقاله (Article یا Paper)، و ... را به منظور جست‌وجو به كار برده‌اند و آیا ایران جزو ده كشور برتر هست یا نه؟
جالب است كه با واژه مقاله (Article )، وبنوشت (Weblog)، كتاب الكترونیكی (E-book)، علوم كتابداری و اطلاع‌رسانی (Library Information Science)، علم اطلاعات (Information Science)، كتابخانه رقومی (Digital Library)، مهندسی (Engineering) ایران به ترتیب رتبه دوم، دوم، چهارم، چهارم، پنجم و پنجم را كسب كرده است. این نشان می‌دهد كه ایرانی‌ها از گوگل برای دسترسی به مقاله‌های علمی، كتاب الكترونیكی و مسائل علمی مربوط به مهندسی استفاده می‌كنند و جای خوشحالی دارد.
● پرسش اساسی
جایگاه كاربران مسلمان در جست‌وجوی واژه‌های مذهبی كجاست؟ در جست‌وجوی كلمه های مانند: خدا (Allah)، خدا (God)، دین (Religion)، اسلام (Islam)، مسجد (Mosque)، ایران جایگاهی در بین ده كشور برتر ندارد.
اینترنت در زندگی فردی و اجتماعی جامعه ایرانی چه جایگاهی دارد؟ این پرسشی است كه جامعه‌شناسان و روانشناسان باید درباره آن به تحقیق بپردازند. در یادداشتی كه یكی از دوستان ارسال كرده بود، نشان می‌داد كه برخی از كشورهای مسلمان و بخصوص ایران جزو پنج كشور برتر در جست‌وجوی منابعی كه مبتذل نامیده می‌شوند قرار دارند كه این یك مساله جامعه‌شناختی قابل تامل است. به عنوان مثال (Girl، Sex) واژه‌های هستند كه ایران مقام خوبی در جست‌وجوی آنها دارد اما واژه‌های دیگری هستند كه ایران مقام نخست را كسب كرده است.
برای كسب آگاهی از گرایش‌های جست‌وجوی كاربران ایرانی می‌توان واژه‌هایی مانند این و این و این را ملاحظه كرد! البته اثر فیلترینگ را نباید از نظر دور داشت. ترفندهای كاربران برای عبور از فیلتر در ایران، عربستان و امارات متحده عربی در جست‌وجوی این و این كاملاً مشخص است.
● بحث
تفسیر این بحث با خوانندگان است. اما قابل توجه است كه تعداد كاربران ایرانی به مراتب از بسیاری كشورهای جهان كمتر هستند. بنابراین برای قرار گرفتن در چنین رتبه‌ای باید در نظر داشت كه هر كاربر ایرانی بارها و بارها به جست‌وجوی این واژه‌ها می‌پردازد.
● نتیجه‌گیری
اگرچه جست‌وجوی یك كلمه خاص، نمی‌تواند بیانگر رفتار اطلاع‌یابی كاربران یك حوزه جغرافیای خاص باشد و تحلیل چنین مسئله‌ای نیازمند دسترسی به داده‌های فراوانی است، اما تردیدی نیست كه حجم استفاده‌ غیر‌علمی از اینترنت در اكثر كشورها و به‌ویژه ایران درصد قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهد.

علیرضا نوروزی
دانشجوی دكترای كتابداری و اطلاع رسانی

منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا