کنترل کیفی پست لارو تولیدی در مراکز تکثیر میگو

هدف اصلی از كنترل كیفی پست لارو تولیدی درمراكز تكثیر میگو، تلاش برای پیش بینی بقاء و رشد بهتر آنها در استخرهای پرورشی است. در سالهای اخیر بعلت بروز و شیوع بیماریهای میگو، كنترل كیفی پست لاروهای تولیدی از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. بعلت ذخیره سازی پست لاروهای ضعیف در استخرهای پرورشی میگو، پرورش دهندگان در نهایت با بازماندگی كم میگوهای پرورشی مواجه شده فلذا به منظور غلبه بر كاهش درآمدهای اقتصادی ناشی از رشد كم میگوو همچنین كاهش بازماندگی پست لاروهای معرفی شده ، بهره گیری از روش های كنترل كیفی پست لاروهای تولیدی مراكز را برای سنجش و انتخاب بچه میگو در دستوركار قرار داده اند.
معیارها و ملاك های مورد استفاده برای برآورد تقریبی كیفیت پست لاروهای میگو، همیشه منعكس كننده موفقیت انجام فعالیت پرورش میگو نبوده بلكه عوامل دیگری نظیر اجرای مدیریت صحیح پرورش ( مدیریت تغذیه و آب ) همگام با انتخاب اصولی بچه میگو، دراخذ نتایج مطلوب پرورش و تولیدنهایی محصول نقش كلیدی ایفا می نمایند. اسناد ومدارك قوی و مستدلی وجود دارد كه نشان می دهد در صورت ذخیره سازی پست لاروهای ضعیف درمزارع پرورشی نرخ بقاء آن دراوایل دوره پرورشی كاسته خواهد شد.
●معیارها و ملاك های ارزیابی كنترل كیفی بچه میگوهای تولیدی:
بررسی مرگ و میر پست لاروهای تولیدی در مراكز تكثیر میگو، رفتارپست لاروها ، اندازه پست لاروها ، رنگ پست لاروها، نسبت ماهیچه به روده دربند ششم شكمی، محتویات روده، تغییر شكل (ریخت شناسی) پست لاروها، آلودگی سطح خارجی پست لاروها و... ازجمله عواملی خوبی می باشند كه درانتخاب و كنترل كیفی پست لاروهای تولیدی مراكز كاربری داشته و به شرح ذیل توضیح داده می شود.
●مرگ و میر پست لاروها:
برای بررسی وضعیت مرگ و میر لاروها در مراكز تكثیر، خریداران پست لارو میگو بایستی دو بار از مركز تامین بچه میگو بازدید داشته باشند. اولین بازدید یك هفته قبل از خرید بچه میگو و ذخیره سازی آن و دومین بازدید نیز یك روز قبل از انتخاب و خرید بچه میگو صورت می گیرد. بهترین ساعت بازدید خریداران نیز در اوایل صبح و یا دراواخر بعد ازظهر بوده تا بتوانند قبل ازسیفون كردن كف مخازن پست لاروی وضعیت مرگ ومیر پست لاروهای تولیدی را مورد بررسی وسنجش قرار دهند در صورت مشاهده تلفات در مخازن تولیدی بایستی نسبت به انتخاب پست لاروها و خرید آن تصمیم كارشناسی اخذ نمایند.
●رفتار وحركات پست لاروها:
به منظور بررسی رفتار حركتی پست لاروها با استفاده ازیك بشر بزرگ، اقدام به نمونه گیری از مخازن پست لاروی میگو نموده و سپس رفتارشنای پست لاروها مورد بررسی قرار داده شود . روش دیگر ارزیابی رفتاری بچه میگوها، نمونه گیری از پست لاروهای مخازن پرورش لارو ثانویه و سپس ریختن آنها دریك طشت می باشد. پس از آن اقدام به چرخش آب طشت محتوی پست لارو نموده وچنانچه پست لاروها در خلاف جهت چرخش آب حركت نمایند از كیفیت خوبی برخوردار بوده و همچنین با تلنگر زدن به طشت حاوی پست لاروها، آنها بایستی واكنش نشان دهند.
پس از چرخش آب درصورتی كه پست لاروها در مركز طشت تجمع نمایند از كیفیت خوبی برخوردار نبوده ولی چنانچه پست لاروها به طرف كنارهای طشت تمایل و در حال شنا باشند از كیفیت مناسبی برخوردار هستند.
●رنگ پست لاروها:
رنگ پست لارو متاثر ازمرحله پوست اندازی آن می باشد . برای بررسی رنگ پست لاروها، تعدادی نمونه پست لارو انتخاب وبصورت میكروسكوپی و ماكروسكوپی مورد بررسی قرار می گیرند. وجود سلولهای رنگدانه در دم پاره ها و باز بودن دم پاره ها در هنگام شنا شاخص مناسبی در توسعه مراحل پست لاروی می باشد. دربچه میگوهای سالم سلولهای رنگدانه بصورت لكه های كوچك و ستاره ای شكل ظاهر می شوند درحالی كه میگوهای ناسالم دارای رنگدانه های گسترده كه تمامی سطح پایین شكمی را احاطه نموده اند ظاهر می شوند در بررسی میكروسكوپی پست لاروها به منظور سنجش رنگدانه ها بایستی به سرعت این كار انجام شود و در صورت تاخیر و كندی در انجام آن بعلت فضای كم، رنگدانه ها به سرعت گسترش یافته و كار بررسی را به خطا می برند.
●اندازه وسایز پست لاروها:
برآورد صحیح و دقیق مرحله توسعه وپیشرفت پست لاروها مشكل است . توسعه و پیشرفت پست لارو نه تنها به زمان متامورفوز آن بستگی داشته بلكه شرایط پرورش لارو نیز می تواند در آن اثرگذار باشد. به همین دلیل ارزیابی دقیق سن پسن لارو می تواند مشكل باشد. فلذا برای ارزیابی اندازه و سایز پست لاروها به اندازه گیری طول بدن آن اقدام شده وپست لاروهای انتخابی بایستی دارای طول بدن بیش از ۱۳ میلی متر و سن آنها نیز بیش از ۱۵ روز (پست لارو ۱۵روزه )باشند .
●یكنواختی جمعیت پست لاروها در مخازن پرورش لارو ثانویه از نظر اندازه :
هم اندازه بودن پست لاروهای تولیدی درمخازن پرورش لارو ثانویه علائم بسیار خوب كیفی می باشد. در صورت مشاهده پست لاروهای غیر همگون و هم سایز علائم مناسبی برای انتخاب آنها نبوده و درصورت وجود لاروهای كوتوله دربین آنها بایستی به حضور علائم ویروسی درآنها مشكوك شده زیرا درصورت هجوم عوامل ویروسی لاروهای كوتوله ویا از رشد باز داشته شده تولیدخواهد شد.
●استرس تست:
مرگ ومیر پست لاروهای ضعیف در استخرهای پرورشی بعد از ذخیره سازی اتفاق می افتد در صورت فراهم نبودن پست لاروهای با كیفیت ،پرورش دهندگان اغلب پست لاروهای بیشتری درمزارع خود ذخیره سازی تا بتوانند از این طریق میزان تلفات ناشی از پست لاروهای ضعیف را جبران نمایند.
●تست شوری:
برای انجام تست شوری (قبل ازذخیره سازی) ابتدا تعداد ۱۰۰ قطعه پست لارو را بوسیله بشر نمونه گیری وسپس آنها را مستقیما در آب شیرین كه شوری آن صفر قسمت در هزار و بدون كلر می باشد وارد می كنند. لاروها به مدت ۳۰ دقیقه درآن نگهداری و سپس بعد از آن ، پست لاروها را مجدداً برداشت و درآب شور كه پست لاروها در آن درحال پرورش بودند وارد می كنند. سپس تعداد پست لاروهای بی حال ، رنگ سفید و مرده را شمارش و درصد بقاء را محاسبه می كنیم.
درصورتی كه میزان بقاء ۱۰۰-۹۰ درصد باشد دارای كیفیت عالی ، ۸۰-۸۹ درصد بقاء كیفیت خوب، ۷۰-۷۹ درصد بقاء كیفیت قابل قبول و چنانچه درصد بقاء پست لاروها زیر ۷۰ درصد باشد بایستی از انتخاب و خرید چنین پست لاروهایی خودداری و برگشت داده شود.
●تست فرمالین:
تست دیگری كه برای گزینش و انتخاب پست لاروها معمولاً مورد استفاده قرار می گیرد آزمایش فرمالین می باشد در این آزمایش تعدادی از پست لاروهای آماده فروش را برداشت و سپس آن را در آب شور (شوری و دمای آب آن مشابه مخازن نمونه گیری پست لارو می باشد) با هوادهی شدید به تعداد ۵۰۰ قطعه در هر لیتر كه در آن از فرمالین ۲۰۰ پی پی ام استفاده شده وارد و پس از یك ساعت تعداد تلفاتی را شمارش می نماییم چنانچه میزان بقاء بیش از ۹۰ درصدباشد مورد قبول و اقدام به ذخیره سازی آنها می شود.
طی دو هفته اول ذخیره سازی می توان اقدام به جایگزینی پست لاروهای ضعیف و حذف شده به استخرهای پرورشی نمود و چنانچه دوهفته پس از ذخیره سازی این كار صورت گیرد در زمان برداشت میگو اختلاف سایز مشاهده خواهد شد. با ذخیره سازی پست لاروهای قوی و سالم هر چند میزان هزینه ها افزایش می یابد ولی مدارك مستدلی وجود دارد كه با این شیوه پست لاروهای ضعیف كه ممكن است حامل عوامل بیماری زا باشند حذف شده و خطر بروز بیماریها نیز در مزارع كاسته خواهد شد.
●نسبت ماهیچه دربند ششم شكمی:
ماهیچه شكمی پست لاروها بایستی شفاف ونسبت ماهیچه به قطر روده دربند ششم شكمی نیز بایستی در حدود ۴ به ۱ باشد . علاوه بر آن بایستی مشخص شود كه عرض ماهیچه دربند اول شكمی بیش یا كمتر از ۵۰ درصد عرض ماهیچه دربند ششم شكمی است یا نه؟ درهر صورت بایستی عرض ماهیچه بنداول شكمی كه در ارتباط با كاراپاس می باشد بیش از دو برابر عرض ماهیچه بند ششم شكمی باشد .●محتویات روده : (Gutcontent)
دستگاه گوارش پست لاروها (معده، هیپاترپانكراس و روده ) بایستی از نظر مواد غذایی پر باشد.
●نقص عضو یا ریخت شناسی (Deformities)
كلیه ضمائم بدن و روستروم پست لاروها بایستی شكل نرمال و طبیعی داشته و از هرگونه خوردگی ویا لكه های سیاه عاری باشند. چنانچه تعداد خارهای روی روستروم بین ۴ تا ۶ عدد باشد نشان می دهد كه سن پست لاروها بین ۱۵ تا ۲۰ روزگی می باشند . پاهای پست لاروها (شنا و حركتی ) و تمام ضمائم آن بایستی سالم و صدمه دیده نباشند.
●آلودگی های سطحی:
وجود آلودگی های مانند پروتوز آ و باكتریایی درسطح خارجی بدن پست لاروها علائم كیفیت پایین پست لاروها بوده و نشان می دهد كه به علت كیفیت ضعیف آب پرورش پست لاروها به طور منظم پوست اندازی نداشته اند.
●حمل و نقل پست لاروها:
روش معمول برای حمل و نقل پست لاروها از مركز تكثیر به مزارع پرورشی میگو، استفاده از كیسه های پلاستیكی می باشد. میزان آب كیسه های پلاستیك حجم آن و پس از وارد كردن پست لاروها به درون آن بقیه حجم آن با اكسیژن پر شده و سپس اقدام به بستن سر كیسه ها با دقت فراوان می شود .
تراكم پست لاروها دركیسه های حمل پلاستیكی با توجه به سن پست لاروها و فاصله متغیر می باشد برای پست لاروهای ۱۵ روزه تعداد ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ قطعه پست لاو به ازای هر لیتر آب حمل و برای پست لاروهای ۲۰ روزه تعداد ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ قطعه پست لارو توصیه می شود. زمان حمل ونقل پست لاروها از مركز تكثیر به مزرعه پرورشی بایستی درساعات خنك روز نظیر صبح زود ویا عصر برای جلوگیری از افزایش دما صورت گیرد. چنانچه زمان حمل ونقل بیش از ۳ ساعت باشد بهتر است مقداری ناپلی آرتمیا در درون كیسه های حمل پست لارو به منظور جلوگیری از هم جنس خواری اضافه شود.
مدت زمان حمل ونقل پست لاروها نبایستی بیش از ۶ ساعت باشد. چنانچه زمان حمل ونقل بیش از ۶ ساعت باشد بهتراست پس از چیدن كیسه های محتوی پست لاروها در درون جعبه های حمل (یونولیت) در كنار آنها تعدادی كیسه های یخ به منظور جلوگیری از افزایش دمای آب حمل بچه میگوها به تعداد مورد نیاز قرار داده شود تا دمای حمل آب كیسه های محتوی پست لاروها درحدود ۲۰-۲۵ درجه سانتیگراد حفظ شود.
●تطابق (وفق دادن) ویا آداپتاسیون : (Acclimatization)
پست لاروهای میگو قبل از انتقال از هچری یا مركز تكثیر میگو به مزرعه بایستی تطابق اولیه شوری درآنجا صورت گیرد برای آداپتاسیون بچه میگوها در مركز تكثیر میگو نبایستی تغییرات شوری بیش از ۳ قسمت درهزار در روزصورت گرفته وهمچنین پیشنهاد می شود كه تغییرات شوری بایستی بطور تدریجی و با تانی صورت گیرد. پس از رساندن شوری پست لاروها به شوری موردنظر بایستی بچه میگوها به مدت ۳ روز در همان شوری درمركز تكثیر باقی و سپس منتقل شوند.
پس از انتقال بچه میگوها از مركز و رساندن آن به مزرعه دو روش معمول برای آداپتاسیون تدریجی آن درمزرعه رایج است .
روش اول بهره گیری از مخازن: در این روش پس از باز كردن كیسه های حمل پست لارو آنها را با آب حمل خودشان با دقت وارد مخازنی كه اكسیژن دهی در آن تعبیه شده است می نماییم و لاروها دراین مخازن بایستی به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه نگهداری وكار تطابق صورت گیرد.
تراكم پست لارو و نوسانان دما در این مخازن نبایستی به ترتیب بیش از ۲۰۰-۲۵۰ قطعه درلیتر و ۲ درجه سانتی گراد در ساعت تجاوز نماید علاوه بر آن نبایستی تغییرات شوری بیش از ۳ قسمت در هزار در ساعت صورت گرفته و میزان اكسیژن محلول همیشه در حدود ۵ میلی گرم در لیتر و PH آن بین ۵/۷ تا ۵/۸ نگهداری شود.
●●روش دوم:
پس ازرسیدن كیسه های محتوی پست لارو كیسه ها رادر آب استخر پرورش میگو به نسبت موردنیاز تقسیم بندی و به مدت ۳۰ دقیقه نگهداری و سپس سركیسه ها را باز نموده و به طور تدریجی اقدام به افزایش آب استخر پرورش به درون كیسه ها به میزان حجم آب كیسه های حمل می نمایند این روش در صورتی كه كیسه ها در زمان حمل ونقل پنچر نشده باشد در مدت زمان كوتاه انجام می پذیرد.
●برآورد میزان بقاء پست لاروها پس از ذخیره سازی:
بعد از انجام آزمایش ویا تست فرماسین معمولاً احتمال داده می شود كه میزان تلفات پست لاروها تقریباً بیش از ۱۰ درصد باشد. به همین منظور برای بررسی درصد بقاء پست لاروها پس از ذخیره سازی اقدام به نصب و تعبیه سه قفس بقا در سه قسمت مختلف از یك استخر پرورش می نمایند. این قفس ها اصولاً درسه ناحیه استخر و به فاصله ۱۰ متر از دایك و به عمق ۴۰ سانتی متر قرارگرفته و سپس اقدام به گرفتن سه نمونه ۱۰۰ قطعه ای از پست لارو میگو از مخازن آداپتاسیون نموده و درقفس های بقا معرفی می شوندبعد از گذشت ۲۴ ساعت اقدام به شمارش پست لاروهای زنده در این قفس ها (میگوهای بی حال و سفید شده نیز جزء پست لاروها مرده منظورنمایید) و درصد بقا را محاسبه و بعنوان برآورد اولیه جمعیت پست لاروها در آغاز پرورش درنظر گرفته می شود.
علاوه بر آن می توان تعدادی (۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ قطعه پست لارو) پست لارو میگو را درتوری بقاء كوچك به مساحت ۲ مترمربع وعمق یك متر ذخیره سازی و۳-۵ روزاز معرفی آنها كه با غذادهی نیز همراه می باشد اقدام به بررسی میزان بقاء پست لاروها می نمایند.
استفاده از سینی های غذادهی كه درحاشیه استخرها ومركز استخر تعبیه می شود می تواند برای بررسی رفتار پست لاروها در محیط پرورشی جدید مورد ارزیابی قرار گیرد.
●●نتیجه گیری:
استفاده ازپست لاروهای با كیفیت جهت ذخیره سازی در مزارع پرورش میگو بعنوان یك فاكتور مهم در صنعت پرورش میگو نقش دارد. تمام تاسیسات سخت افزاری به كارگرفته شده در مزارع پرورش میگو و هزینه های ساخت و تكمیل آن برای تولید محصول میگو طراحی شده اند. چنانچه ماده اولیه صنعت پرورشی كه تحت عنوان بچه میگو می باشد از كیفیت پایینی برخوردار باشد درنهایت پرورش دهنده با زیان اقتصادی شدیدی دراثر ذخیره سازی بچه میگوی با كیفیت پایین و عدم تولیدمواجه خواهد شد فلذا لازم است پرورش دهندگان میگو با روش های كنترل كیفی پست لارو تولیدی در مراكز تكثیر آشنا شده و بتواند بطور عملی درهنگام خرید وانتخاب بچه میگوی مورد نیاز خود بهره گیری نموده تا از ضرر و زیان اقتصادی ناشی از ذخیره سازی پست لارو ضعیف در مزارع خود جلوگیری نمائید.

ترجمه و گردآوری: حسین گودرزی كیسمی – علی محمدیاری
ترجمه از سایتهای اینترنتی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران