فقر آهن در زنان

شایع ترین اختلالات كم خونی در كشورهای در حال توسعه، فقر آهن در كودكان و زنان در سنین باروری است. دلایل گوناگونی برای كمبود آهن وجود دارد كه از آن جمله می توان به علل زیر اشاره كرد: دریافت ناكافی آهن به دلیل رژیم غذایی مورد استفاده كه در آن آهن كمی وجود دارد مانند بعضی از رژیم های گیاهخواری، جذب ناكافی آهن در اثر اسهال، كاهش ترشح اسید معده، مشكلات گوارشی یا تداخلات دارویی و داروهایی مثل سایمتیدین، رانیتیدین و تتراسایكلین و... افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادی، نوجوانی، بارداری و شیردهی، خونریزی زیاد و یا بیماری های بدخیم و انگل ها؟!
در ایران حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد از زنان از كم خونی ناشی از فقر آهن رنج می برند، یعنی از هر سه نفر، دو نفر به این عارضه مبتلا هستند. بسیاری از این افراد با مصرف قرص ها و داروهای حاوی آهن به خوددرمانی می پردازند، در حالی كه مصرف این داروها با عوارضی مانند رسوب آهن به خصوص در كبد و استخوان ها همراه است. سوءتغذیه در كشورهای جهان سوم یكی از مهمترین علل ابتلا به كم خونی ناشی از فقر آهن است.
یكی از مسائلی كه در حال حاضر وجود دارد نوع ظروفی است كه در پخت غذا استفاده می شود و این ظروفی كه مخصوصاً از آلومینیوم ساخته شده و اكثراً هم از آن استفاده می كنند، آهن قابل جذب مواد غذایی را كاهش می دهد. نكته دیگر، رژیم های غیرعلمی مد شده در خانم ها به خصوص میان دختران جوان است كه منجر به تشدید كمبود عناصر معدنی و ضروری بدن می شوند. علاوه بر این عارضه كم خونی یك سوم زنان بارور را نیز دچار كرده است.
طبق اعلام رئیس دانشگاه علوم پزشكی تبریز، یك سوم زنان بارور كشور بر اساس شاخص هموگلوبین دچار عارضه كم خونی هستند. دكتر احمد خلیلی در این باره می گوید: میانگین مصرف لبنیات، ماهی و سبزی در جامعه كمتر از حد مورد نیاز بوده و به علاوه مصرف مواد قندی، روغن جامد و نمك بیش از مقدار توصیه شده است كه در كنار تحرك پایین و زندگی ماشینی منجر به بیماری های قلبی، عروقی، دیابت، فشارخون و دیگر بیمار های مرتبط با غذا می شود.
بهترین مواد غذایی كه حاوی آهن هستند، پروتئین های حیوانی اند و هر فرد با یك رژیم گوشتی مناسب می تواند آهن مورد نیاز بدنش را تامین كند.
در مورد مواد گیاهی نیز باید توجه كرد كه مقدار آهن مواد گیاهی خیلی كمتر از مواد حیوانی است و تحقیقات مختلفی كه در این زمینه صورت گرفته نشان می دهند در حبوبات درصد آهن قابل جذب بسیار پایین تر از پروتئین های حیوانی است و بنابراین آنچه از نظر عامه مردم گفته می شود با آنچه از نظر علمی به دست آمده تفاوت دارد.
اما مهمترین نكته، مصرف مكمل ها و قرص های آهن به صورت خودسرانه است. عارضه این داروها به صورت رسوب آهن خصوصاً در كبد است و به محض اینكه مقدار آهن از حد معینی افزایش پیدا كند در نقاط مختلف بدن رسوب كرده و می تواند به كبد و مغز استخوان صدمه بزند. این درحالی است كه بیشتر زنانی كه در ایران خود درمانی می كنند از عوارض این داروها اطلاعی ندارند.

سمیه شرافتی

منبع : روزنامه همشهری