سه شنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۲ / 19 March, 2024
مجله ویستا


پرونده ای برای مشکلات بایگانی شده شهر


پرونده ای برای مشکلات بایگانی شده شهر
اهواز شهری است كه در استان پرآب خوزستان قرار گرفته كه جلگه های حاصلخیز آن آرزوی هر كشور نیمه خشكی است. رودخانه پرآب، نزدیكی به بنادری كه به آبهای آزاد راه دارند، مراتع فراوان و سرسبز، منابع انرژی و نعمتهای فراوان دیگر باعث شده كه مقدمات رونق و رفاه فراهم باشد، اما این فرض در حد همان تصور اولیه باقی مانده است. وقتی وارد اهواز می شوی و با مدیر این شهر گفت وگو می كنی قطار مشكلات تاریخی جلوی رویت صف می كشد مشكلاتی كه هر كدام دهها سال است لاینحل مانده اند.
به خودم می گویم اگر من جای او بودم چه كار می كردم؟ می ماندم و شهر را همان طور كه هست، در میان همه امور روزمره، اداره می كردم؟ یا روزی بدون اینكه به كسی بگویم، به جای رفتن به ساختمان شهرداری كنار رودخانه از ماشین پیاده می شدم، كتم را از تنم درمی آوردم و دستم می گرفتم و در حالی كه كیفم را مثل آونگ تكان می دادم ساعتها كنار رودخانه قدم می زدم؟ شاید هم یك روز از خانه یكراست به فرودگاه رفته و وقتی از هواپیما در تهران پیاده شدم به وزارت كشور می رفتم و می گفتم: بفرمایید! این شما و این هم شهرتان. نه! من جای او نیستم، اما همین قدر می دانم كه در زندگی هر آدمی، با هر پست و مسئولیتی، فرصت هایی هست كه اگر قدرشان را بداند می تواند نتیجه بازی را عوض كند، حتی در وقت اضافه.
جایی كه این فرصت به او رو كرده، جایی كه سرچشمه های كارون در دامنه جنوبی زاگرس، در دشت خوزستان به هم می رسند، در جنوب غرب ایران، جایی كه یكی از اولین دانشكده های پزشكی دنیا در روزگار باستان تأسیس شد، اهواز است. پهنه ای كه روزگارانی گوشه شمال شرقی آن جزو قلمرو شیر ایرانی بود و نخستین مركز فرمانروایی اولین امپراتوری ایرانی.
●اهواز؛ موزه مشكلات شهری
جایی كه مهندس عبدالصمد مهدوی، شهردار اهواز، خدمت می كند كارون دیگر آرام گرفته و شهر به صورت نواری شمالی- جنوبی در دو طرف رودخانه ساخته شده است؛ شهری با انبوه دكه های روزنامه فروشی، بازارهای فراوان (كه تنها تفریحگاه مردم است) و خیل عظیم فوتبال دوست. دفتر شهردار اهواز نزدیك ساختمان سیلوی شهر و ورزشگاه تختی است؛ همان ورزشگاه نام آشنایی كه در پایتخت فوتبال ایران، دو سال است انتظار چمن یك دست را می كشد و هنوز تعطیل مانده.
اهواز روی كاغذ و با حساب و كتاب ساده شهر سعادتمندی محسوب می شود. اما چنین نیست، یا دست كم با وضعیت فعلی نمی توان چنین لقبی را برای این شهر در نظر گرفت. چرا؟ اهواز شهری است كه در استان پرآب خوزستان قرار گرفته كه جلگه های حاصلخیز آن آرزوی هر كشور نیمه خشكی است. رودخانه پرآب، نزدیكی به بنادری كه به آبهای آزاد راه دارند، مراتع فراوان و سرسبز، منابع انرژی و نعمتهای فراوان دیگر باعث شده كه مقدمات رونق و رفاه فراهم باشد، اما این فرض در حد همان تصور اولیه باقی مانده است. وقتی وارد اهواز می شوی و با مدیر این شهر گفت وگو می كنی قطار مشكلات تاریخی جلوی رویت صف می كشند مشكلاتی كه هر كدام دهها سال است لاینحل مانده اند.
●بزرگترین حاشیه نشین كشور
اهواز به گفته عبدالصمد مهدوی بزرگترین منطقه حاشیه نشین را در میان شهرهای كشور دارد. مركز استان خوزستان، با یك میلیون و دویست هزار نفر جمعیت، امروز ۴۰۰ هزار مهاجر حاشیه نشین را به خود می بیند، یعنی یك سوم كل جمعیت شهر.
اما این مهاجران از كجا آمده اند؟ مهدوی مسائلی را برمی شمارد كه همه ریشه در دهه های گذشته دارد.
او می گوید: در دوران جنگ گروه بزرگی از اهالی آبادان، خرمشهر و دشت آزادگان به اهواز مهاجرت كردند كه پس از اتمام جنگ در این شهر ماندگار شدند.
دلیل آن هم این بود كه زمین ها و حور كه برای چرای دام و صید ماهی مورد استفاده قرار می گرفت، هنوز در اختیار نیروهای مسلح است برای حفاظت از مرزها و كار دیگری هم جایگزین فعالیت های قبلی نشده است. از سوی دیگر در شهرهایی مثل مسجد سلیمان و خرمشهر كه هر كدام بیش از ۲۶ درصد بیكاری دارند استخراج نفت و فعالیت های مربوط به آن متوقف شده و اهالی این شهرها هم بیكار شده اند و چاره را در مهاجرت به اهواز دیده اند. یكی دیگر از دلایل مهاجرت هم طرح هایی ملی مثل طرح نیشكر است كه زمین های خوزستانی ها را تملك كرده بدون اینكه جایگزینی به آنها داده باشد. این موضوع هم باعث مهاجرت آن مناطق به اهواز شده است.
اما چرا صحبت به مهاجرت رسید؟ از شهردار پرسیدیم كه چرا فضای سبز اطراف شهر از میان رفته و ساخت و ساز غیر مجاز رشد كرده است. شهردار وقتی از قشر عظیم مهاجر در اهواز سخن گفت تأكید كرد كه این گروه بزرگ از لحاظ اقتصادی بسیار ضعیف اند و توانایی پرداخت عوارض و بهای خدمات را نیز ندارند. ضمن اینكه ساخت و سازهای آنها هم غیراصولی، با مصالح نامرغوب و خیابان بندی آنها خارج از اصول شهرسازی است.
شهردار می گوید كه در دوره قبل تلاشهای مدیریت شهری برای ساماندهی حاشیه شهر بی نتیجه ماند اما در این دوره توانسته است برای توانمند كردن حاشیه ها و دست كم ساماندهی ظاهر این بافت ها كارهایی بكند.
●ترافیك و حمل و نقل عمومی
وضعیت طبیعی و شرایط ایجاد شده در طول سالیان، ترافیك اهواز و راههای رسیدگی به آن را دچار پیچیدگی كرده است.
مهدوی موانع گسترش راهها در اهواز را به این صورت تشریح می كند: دو خط آهن بندر امام – اهواز و خرمشهر – اهواز به صورت T در این شهر به هم می رسند. از طرف دیگر رودخانه هم شهر را به دو قسمت تقسیم می كند. این موانع باعث شده اند كه اتصال معابر در این شهر دردسرهایی درست كند، از جمله اینكه مسئله احداث هر پل روی كارون بین ۲۰ تا ۲۴ میلیارد تومان هزینه دارد. در این بین سال ۸۱ هم كه سازمان قطار شهری اهواز تشكیل شد، خط یك آن به صورت احداث رو زمینی به تصویب شورای عالی ترافیك رسید. بنابراین، این خط آهن هم مشكل دیگری به مشكلات اتصال خیابانها می افزود. بنابراین طرح احداث قطار زیرزمینی را تهیه كردیم و به شورا دادیم كه تصویب شد و از سال گذشته هم عملیات اجرایی آن به صورت ابتدایی در اول و آخر خط در منطقه گلستان، كوروش و كوی ملت شروع شد.
البته تا الان اعتبارات امسال ابلاغ نشده است.
موضوع دیگری كه در مورد ترافیك اهواز برای شهروندان مشكل ساز شده است تردد كامیون های ترانزیتی در سطح شهر است. امری كه علاوه بر هزینه گزاف نگهداری معابر و شلوغی آن، خطرات زیادی هم برای ساكنان ایجاد كرده است.
به گفته مهدوی اهواز برخلاف دیگر شهرهای بزرگ كشور، فاقد جاده كمربندی است و راه بندر امام (یكی از بزرگترین بنادر كشور) به تهران از میان اهواز می گذرد. او می گوید: در این عبور و مرورها گاه شاهد هستیم بارهای بسیار سنگین از سطح شهر عبور داده می شوند كه این تردد كامیونها علاوه بر خساراتی كه به آسفالت معابر و بدنه پلها وارد می كند گاه تصادفات وحشتناكی را منجر می شود.
شهردار اهواز مشكل ترافیكی این شهر را نیز مثل اكثر مشكلات آن نتیجه تصمیم گیری در مراكز متعدد دولتی و نبود متولی و تصمیم گیرنده واحد می داند؛ ایجاد كمربندی برای شهر به وزارت راه مربوط است. اما تا امروز ۱۰ سال است كه پل اتصال دهنده كمربندی تنها حدود ۴۰ درصد پیشرفت داشته است و تنها بخشی از جاده كمربندی به بهره برداری رسیده.
نوسازی اتوبوسرانی هم در دست وزارت كشور است و مهدوی، مثل بسیاری از شهرداران عملكرد این وزارتخانه را چندان گره گشا نمی داند: امسال حدود ۱۰۰ دستگاه اتوبوس وارد ناوگان كردیم ولی نیاز داریم كه كل ناوگان (۴۰۰ دستگاه) كولردار شود.
باید ماشین هایی تهیه شود كه با ویژگی اقلیمی اهواز هماهنگی داشته باشد. دستگاه تهویه و كولر این ماشین ها برای تعداد مسافر بالا در شهر اهواز كشش ندارد.
مهدوی تایید می كند كه بهترین شیوه برای تخصیص اتوبوس به كلانشهرها این است كه آنها خود اتوبوس مورد نیازشان را خریداری كنند، البته با سهمیه بودجه شان. چرا كه شهرها ویژگی های ترافیكی و آب و هوایی خاص خود را دارند. مثلا تهران شهری است با شیب های فراوان و نیاز به اتوبوسهایی با موتور قوی دارد، اهواز شهری است گرم كه به اتوبوسهایی با كولرهای قوی نیاز دارد، در عوض تبریز سرد است و كولر نمی خواهد، اما احتمالا اتوبوسهای آن به بخاری قوی نیاز دارد. این در حالی است كه همه اتوبوسها از یك مدل و یك كارخانه تهیه می شود.
شهردار اهواز نبود مدیریت شهری را در كندی حل مشكلات مختلف اهواز كاملا موثر می داند و می گوید: در مسائل مختلف چون ایجاد اماكن تفریحی، مهار آبهای سطحی، ترافیك، ساماندهی حاشیه، آسفالت معابر و نظیر اینها تصمیم گیری و تداخل وظایف نهادهای مختلفی كه در شهر انجام وظیفه می كنند موجب كندی خدمت رسانی به مردم می شود.
در عین حال شهرداری اهواز براساس پیامهای مردم كه در تلفن ۱۳۷ این نهاد اعلام شده به رسیدگی به آسفالت معابر پرداخته، ابتدا خیابانهای نابسامان حاشیه را آسفالت كرده و سپس به ترمیم آسفالت معابر داخل شهر پرداخته است.
●مسیر ۳ ساله
شهرداری اهواز با وجود مشكلات فراوان خدمت رسانی در این شهر اقداماتی انجام داده تا از كوه مشكلات بكاهد.
مهدوی می گوید: ورودی های شهر اهواز نامناسب بود كه در این مدت روی آنها كار كرده ایم. مثلا حد فاصل كیانپارس تا پلیس راه اندیمشك را تعریض كردیم و حاشیه فضای سبز ۳۰ هكتاری به آن اضافه كردیم.
ورودی ماهشهر هم در حال تعریض شدن است. در ورودی آبادان اصلاحات هندسی انجام دادیم، در ورودی اندیمشك هم یك میدان بزرگ پارك ساخته شده است.
مهرداد مشایخی
منبع : روزنامه همشهری


همچنین مشاهده کنید