فرزندان خود را برای یادگیری آماده کنید

دانش آموزان چگونه می توانند مطالب را به خوبی یاد بگیرند، به آموزه های خود عمق بخشند و در مدرسه موفق شوند؟ دست یافتن به این هدف های عالی، به چیزهای زیادی بستگی دارد، از جمله: سلامتی جسمانی، آماده بودن از نظر احساسی و اجتماعی، داشتن مهارت های زبانی و داشتن دانش عمومی از جهان.
●برخورداری از سلامتی مطلوب جسمانی و بهداشتی
اگر دانش آموز از غذای مناسب و كافی برخوردار باشد، به حد كافی ورزش كند و مرتب از سوی پزشك معاینه شود، می تواند شروع زندگی خوبی داشته باشد و احتمال این كه در آینده با مشكل های جدی در زمینه سلامتی و یادگیری روبه رو شود ناچیز است.
غذا
دانش آموزان به برنامه غذایی با مواد غذایی مغذی نیاز دارند تا بتوانند سالم بمانند. افرادی كه به مدرسه می روند در صورتی می توانند در كلاس بهتر تمركز داشته باشند كه از مواد غذایی مناسبی استفاده كنند. این مواد غذایی عبارتنداز: نان، میوه و سبزی ها، گوشت و ماهی و جایگزین های مواد گوشتی (از جمله تخم مرغ، سویا، لوبیا و نخود) شیر، پنیر و ماست. مواظب باشید فرزند شما از غذاهای چرب و شیرینی زیاد استفاده نكند.
●ورزش
دانش آموزان در دبستان به فرصتی نیاز دارند تا بتوانند ورزش كنند. این ورزش برای این است كه بتوانند در ماهیچه های پا و دست هماهنگی به وجود آورند و نیز بتوانند آنها را بیش از پیش تحت اختیار خود درآورند. فرزند شما نیاز دارد توپ را پرتاب كند و بگیرد، بالا بپرد و حركت های منظم و هماهنگ با موسیقی داشته باشد تا بتواند ماهیچه های كوچك دست و پا را تحت فرمان خود درآورد و بین آنها هماهنگی به وجود آورد. او نیاز دارد از گچ نقاشی استفاده كند، قطعه های جورچین (پازل) را جای خود قرار دهد و از قیچی بی خطر استفاده كند.
اگر احتمال می دهید كودك شما از نظر بدنی عیبی داشته باشد، بی درنگ او را نزد پزشك ببرید. اقدام به موقع می تواند به كودك شما كمك كند تا از تمام ظرفیت های خود استفاده كند.
●مراقبت های پزشكی
كودكان به معاینه پزشكی منظم، مراقبت از دندان ها و تزریق واكسن نیاز دارند. شما باید پزشك یا درمانگاهی را پیدا كنید كه بتوانید برای معاینه های دوره ای كودكتان به آن جا مراجعه كنید و در صورتی كه كودك بیمار شد یا آسیب دید نیازهای درمانی او را فراهم كنند. پیشگیری های اولیه با تزریق واكسن می تواند مانع مبتلا شدن كودك به بیماری های گوناگون شود، این بیماری ها عبارتنداز: سرخك، آبله، اوریون، دیفتری، سیاه سرفه، كزاز، آنفلوآنزا، فلج اطفال و سل. این بیماری ها می توانند اثر جدی روی سلامتی روانی و جسمی كودك بگذارند. با پزشك خود در مورد مزیت ها و خطرهای واكسن زدن گفت وگو كنید. كودك شما بایستی به صورت مرتب به دندان پزشك مراجعه كند.
●آماده كردن كودك از نظر عاطفی و اجتماعی
كودكان، مدرسه را با درجه های متفاوتی از بلوغ عاطفی و اجتماعی آغاز می كنند. فراگیری این ویژگی ها به زمان و تمرین نیاز دارد. در منزل به كودك فرصت دهید تا بتواند ویژگی های مثبت زیر را در خود به وجود آورد.
- اعتماد به نفس: كودكان باید احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند و باور داشته باشند كه می توانند موفق باشند. كودكانی كه به خود اعتماد دارند آمادگی بیشتری برای انجام دادن كارهای جدید دارند و در صورت عدم موفقیت در بار نخست، بار دیگر تلاش كنند.
- استقلال: كودكان باید یاد بگیرند كارها را خود به صورت مستقل انجام دهند.
- انگیزه: كودكان بایستی بخواهند كه بیاموزند.
- كنجكاوی: كودكان در اصل كنجكاو هستند و برای این كه بتوانند از فرصت های فراگیری بیشترین استفاده را ببرند، بایستی همچنان كنجكاو باقی بماند.
- پشتكار: كودكان باید یاد بگیرند كاری را كه شروع كرده اند به پایان برسانند.
- همكاری: كودكان باید بتوانند با دیگران مدارا كنند و یاد بگیرند در كارها سهیم شوند و منتظر نوبت خود باشند.
- تسلط بر خود:كودكان باید یاد بگیرند كه راه های خوب و بدی برای ابراز عصبانیت وجود دارد. آنان باید درك كنند كه برخی از رفتارها از قبیل زدن و گاز گرفتن دیگران حركت های قابل قبولی نیستند.
- همدردی: كودكان باید نسبت به دیگران علاقه نشان دهند و احساس آنان را درك كنند. اگر شما درباره كارهای گوناگون با دیگران مشورت كنید، كودكان شما نیز می آموزند كه به نظر و احساس دیگران احترام بگذارند.
در این جا راه هایی پیشنهاد می شود كه به شما كمك می كنداین ویژگی ها را در كودك خود به وجود آورید یا تقویت كنید.
▪ به كودك خود نشان دهید كه نگران وضعیت او هستید و او می تواند به شما امیدوار باشد. كودكانی كه احساس می كنند مورد توجه قرار دارند، اعتماد بیشتری به خود دارند. كودك شما باید معتقد باشد هر آنچه كه پیش بیاید، كسی هست كه مراقب اوست. به كودك خود توجه كافی داشته باشید، او را تشویق كنید و به او فرصت دهید ابراز وجود كند.
▪برای او الگوی خوبی باشید. كودكان هر آنچه را می بینند و یا می شنوند تقلید می كنند. زمانی كه شما ورزش می كنید و یا غذای مناسب می خورید كودك شما به احتمال بیشتر كار مشابهی انجام خواهد داد. زمانی كه با دیگران با احترام رفتار می كنید او نیز رفتار مشابهی خواهد داشت، اگر در زمینه های مختلف با دیگران همكاری می كنید، كودك شما نیز چنین خواهد كرد و یاد می گیرد به احساس دیگران احترام بگذارد.
▪به او فرصت تكرار بدهید. كودك وقتی چیزی را تكرار می كند خسته نمی شود. در عوض، با تكرار كردن یك چیز تا زمانی كه آن را یاد بگیرد، اعتماد به نفس را در خود تقویت می كند كه برای انجام دادن كارهای جدید به آن نیاز دارد.
▪ از انضباط مناسب استفاده كنید. تمام كودكان نیاز دارند كه حدودی برای آنان تعیین شود. كودكانی كه والدین آنها انضباط را با عشق می آمیزند، به طور معمول مهارت های اجتماعی بهتری در خود ایجاد می كنند و در مدرسه بهتر از كودكانی عمل می كنند كه والدین آنان محدودیت های بسیار اندك یا بسیار زیاد برقرار می كنند. به چند پیشنهاد زیر توجه داشته باشید.
- به فعالیت های كودك خود جهت بدهید، ولی بیش از اندازه ریاست به خرج ندهید.
- زمانی كه از كودك خود می خواهید كاری انجام دهد، دلیل های مربوط به آن كار را برایش تشریح كنید. برای مثال، بگویید ماشین بازی ات را از روی پله ها بردار تا كسی نیفتد و نگویید آن را بردار زیرا من می گویم.
- به حرف های كودك خود گوش كنید تا بفهمید چه احساسی دارد و آیا به حمایت ویژه ای نیاز دارد.
با او در مورد كارهای هیجان انگیزی كه او می تواند در مدرسه انجام دهد، مانند فعالیت های هنری، خواندن و بازی كردن، صحبت كنید.
- زمانی كه از دست او عصبانی هستید نشان دهد كه او را دوست دارید. به او احترام می گذارید. از رفتار، او نه از خود او انتقاد كنید. برای مثال بگویید دوستت دارم ولی كار درستی نیست كه روی دیوار نقاشی كنی. وقتی دست به چنین كاری می زنی من عصبانی می شوم.
- به كودك خود كمك كنید تا مسائل را انتخاب و آنها را حل كند. برای مثال می توانید از كودك خود بپرسید. چه كار باید بكنیم تا برادرت آجرهای بازی تو را به هم نریزد.
- مثبت و مشوق باشید. اگر كاری را به خوبی انجام داد، از او تعریف كنید. لبخند زدن و تشویق كردن برای شكل بخشیدن به رفتار او از تنبیه سخت بسیار مفیدتر است.
- اجازه دهید كودك شما خود به انجام كارهای متعدد بپردازد. حركات و رفتار كودكان كوچك را بایستی زیرنظر داشت. به هر حال، با انجام كارهایی از قبیل پوشیدن لباس و قرار دادن اسباب بازی ها در جای خود، آنها می توانند یاد بگیرند كه مستقل عمل كنند و به این صورت می توانند در خود اعتماد به نفس به وجود آورند. لازم است به او اجازه دهید حق انتخاب داشته باشد و نه این كه در تمام موارد به جای او تصمیم بگیرید.
- كودك خود را تشویق كنید با كودكان دیگر بازی كند و مدتی را با بزرگسالانی بگذراند كه اعضاء فامیل به شمار نمی آیند. كودكان دبستانی به فرصت هایی نیاز دارند تا روابط اجتماعی را بیاموزند و با دیدگاه های دیگران آشنا شوند. اگر كودكان كم سن و سال تجربه ارتباط با كودكان و بزرگسالان مختلفی را داشته باشند به احتمال بیشتری با معلمان و هم كلاسی های خود ارتباط مثبت برقرار می كنند.- نگاه مثبت خود را به مدرسه و یادگیری به او نشان دهید. كودكان با نیاز بسیار شدید به كشف كردن و كنجكاوی كردن به این جهان پا می گذارند. اگر می خواهید كودك شما كنجكاوی خود را حفظ كند، بایستی او را تشویق كنید. اگر به كارهای او علاقه مندی نشان دهید (برای مثال بگویید نقاشی قشنگی كشیده ای) به او كمك می كنید به كارهایی كه انجام می دهد افتخار كند.
- كودكان در صورتی از رفتن به مدرسه خوشحال و هیجان زده می شوند كه والدین آنان نیز نسبت به این گام بزرگ به هیجان درآیند. هنگامی كه كودك شما آماده رفتن به مدرسه می شود، در مورد مدرسه با او گفت وگو كنید. در مورد كارهای هیجان انگیزی كه او در مدرسه انجام خواهد داد؛ مانند فعالیت های هنری، خواندن و بازی كردن با او گفت وگو كنید. زمانی كه درباره كارهای مهمی كه از آموزگار خود یاد گرفته است، مثل چگونه بخواند، چگونه بشمارد و چگونه چیزها را اندازه گیری و وزن كند، گفت وگو می كند احساس شادی خود را نشان دهید.
●زبان آموزی و دانش عمومی
مهارت های زبانی فقط زمانی در كودكان رشد می كند كه فرصت های گوناگونی برای سخن گفتن، گوش دادن و استفاده از زبان برای حل مشكلات و آموختن درباره جهان داشته باشند. شما می توانید كارهایی انجام دهید كه به زبان آموزی او كمك شود.
- به كودك خود فرصت دهید بازی كند. كودكان با بازی كردن می توانند مطالب زیادی یاد بگیرند. بازی كردن یك راه طبیعی برای آنان است تا كنجكاوی كنند، به اكتشاف بپردازند، مطالبی بیاموزند، داستان بگویند و مهارت های اجتماعی را در خود به وجود آورند. بازی كردن همچنین می تواند به كودكان كمك كند تا روش حل كردن مسئله را بیاموزند. برای مثال، اگر واگن اسباب بازی او واژگون شده است بایستی یاد بگیرد چگونه دوباره آن را به صورت صحیح و ایستاده روی زمین قرار دهد. زمانی كه او با آجرهای خانه سازی اش بازی می كند، می تواند مطالبی از قبیل اسم رنگ ها، شمردن، هندسه، شكل های گوناگون و تعادل یاد بگیرد. بازی كردن با دیگران به او یاد می دهد چگونه با دیگران راگفت وگو كند.
- هرزمان كه فعالیت جدیدی یاد می گیرد، او را راهنمایی و از او حمایت كنید. والدین با جهت دادن به تلاش های كودك خود می توانند به او كمك كنند تا بیاموزد كارهای جدید را چگونه انجام دهد. برای مثال در حالی كه با كودك خود جورچین (قرار دادن قطعه های كوچك یك تصویر در جای خود) بازی می كنید می توانید قطعه ای را بردارید و بگویید فكر می كنم این قطعه را باید این جا قرار دهیم. چرا آن را امتحان نمی كنی؟ آن گاه از او بخواهید آن قطعه را بردارد و در جای خود قرار دهد. همین طور به تدریج یاد می گیرد كدام قطعه را باید در كجا قرار دهد، می توانید كم كم از كمك های خود دست بكشید.
- با كودك خود سخن بگویید. كودك شما نیاز دارد صدای شما را بشنود. صدای رادیو و تلویزیون نمی تواند جای صدای شما را بگیرد. هر چه بیشتر با كودك خود سخن بگویید، بیشتر یاد می گیرد و همین طور كه بزرگتر می شود با شما بیشتر سخن می گوید.
فعالیت های روزمره فرصت هایی به وجود می آورد تا كودك خود درباره آن چه كه در اطرافش روی می دهد، سخن بگویید.
به سخنان كودك خود گوش فرا دهید. كودكان افكار، احساسات، شادی، اندوه، امید و ترس خاص خودشان را دارند. در حالی كه مهارت های سخن گفتن در كودك شما پیشرفت می كند، او را تشویق كنید افكار و احساسات خود را بازگو كند. گوش دادن، بهترین روشی است كه می توانید پی ببرید كه در مغز او چه می گذرد و كشف كنید او چه مطالبی را می داند و چه مطالبی را نمی داند و چگونه فكر می كند و درحال یادگیری چه مطالبی است. به علاوه با این كار به او نشان می دهید كه احساسات و افكار او ارزشمند هستند.
- از كودك خود بپرسید، به خصوص پرسش هایی كه او در پاسخ آنها فقط به بله یا نه گفتن بسنده نكند، بلكه جواب خود را به صورت جمله و با شرح كامل مطرح كند. در حالی كه با كودك خود در پارك قدم می زنید اگر او برگی را كه از درخت بر زمین افتاده است برمی دارد، می توانید از او بخواهید كه بگویید برگ ها از چه نظر شبیه هم هستند و از چه نظر با هم تفاوت دارند. از كودكی كه اندكی بزرگتر است می توانید بپرسید چه چیزهای دیگری روی درخت می روید .
●به پرسش های كودك خود پاسخ دهید
- پرسیدن روش خوبی برای كودك شما است تا یاد بگیرد چیزها را با هم مقایسه و طبقه بندی كند، چیزهایی مانند لباس های مختلف، برگ های مختلف و غذاهای مختلف. با تفكر به پرسش های كودك خود پاسخ دهید و در صورت امكان او را تشویق كنید خودش پاسخ پرسش هایش را بگوید. اگر پاسخ پرسش های او را نمی دانید به او بگویید نمی دانم ، سپس خود سعی كنید جواب ها را با همراهی كودك خود پیدا كنید.
- هر روز مطالبی را با صدای بلند برای كودك خود بخوانید. كودكان در هر سنی دوست دارند مطالبی برایشان خوانده شود. به یاد داشته باشید هر چند كودك شما نمی تواند داستان یا شعری را كه می خوانید به خوبی درك كند، ولی خواندن مطلبی به اتفاق یكدیگر این فرصت را برای او فراهم می كند كه زبان را یاد بگیرد و از شنیدن صدای شما لذت ببرد.
برای این كه كودك شما از خواندن یك مطلب لذت ببرد، شما فرصتی برای او فراهم كنید كه بتواند خواندن را با تجربه های گرم با شما بودن پیوند بزند، می توانید عشق به خواندن را برای همیشه در او ایجاد كنید.
برای این كه كودك شما از خواندن یك مطلب لذت ببرد، با دقت به او گوش دهید.
از نوع برنامه هایی كه در تلویزیون مشاهده می كند آگاه باشید. برنامه های تلویزیونی خوب می تواند فرزند شما را با جهان های جدید آشنا كند و میزان یادگیری او را افزایش دهد، ولی دیدن برنامه های ضعیف و دیدن تلویزیون به میزان زیاد می تواند مضراتی را دربرداشته باشد. این دیگر به شما مربوط است كه اجازه دهید كدام برنامه تلویزیون را مشاهده كند و چه میزان از وقت خود را صرف دیدن تلویزیون كند.
نسبت به توانایی ها و علاقه مندی های كودك خود واقع بین باشید. به استانداردهای سطح بالا توجه داشته باشید و كودك را تشویق كنید چیزهای جدیدی را بیازماید. كودكانی كه چیزهای تازه ای را تجربه نكنند، كسل و كم حوصله می شوند، اما كودكانی كه با شتاب به پیش رانده شوند، یا از آنان خواسته شود كارهایی انجام دهند كه مورد علاقه شان نیست، دلسرد و ناراضی بار می آیند.
فرصت هایی فراهم كنید تا كودكتان بتواند فعالیت های جدیدی انجام دهد و چیزهای تازه ای ببیند. هر چه او تجربه های جدیدی داشته باشد، چیزهای بیشتری درباره جهان پیرامون خود یاد می گیرد. هر كجا كه زندگی می كنید، جامعه شما می تواند تجربه های جدیدی برای آموزش او داشته باشد. به پیاده روی بروید و یا سوار اتوبوس واحد شوید و به موزه ها، كتابخانه ها و باغ وحش و دیگر جاهایی كه مورد علاقه اوست بروید.
اگر در شهر زندگی می كنید یك یا دو روز را در حومه شهر بگذرانید و اگر در حومه شهر به سر می برید روزی را در شهر بگذرانید، بگذارید كودك شما به موسیقی گوش كند و نقاشی كند. به او اجازه دهید در فعالیت هایی مشاركت كند كه باعث پیشرفت قوه تخیل او می شوند و اجازه دهید احساسات و نظارت خود را بیان دارد.

اسفندیار معتمدی‎/ كارشناس آموزشی و مؤلف كتاب های درسی

منبع : روزنامه همشهری