پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


روش های خبرنویسی


روش های خبرنویسی
اصلی ترین كاركرد یك روابط عمومی تنظیم رابطه صحیح میان سازمان و مردم است و این وظیفه ارتباطی عمدتاً از كانال پیام رسانی كاربردی و منطقی دنبال می شود.
بار اصلی این مأموریت ارتباطی كه به دنبال درك متقابل و دوسویه است ، بر دوش خبررسانی استوار می باشد. نوشتن خبر باید از مهارت های ثابت و رشد یابنده روابط عمومی ها باشد. برای ورود به بحث ابتدا مفاهیم و تعاریف مرتبط با موضوع خبر را مرور می كنیم.
●مفهوم خبر:
بین خبر معمولی (information) و خبرهای تازه (news) اختلاف وجود دارد. خبر معمولی شامل اطلاعاتی درباره امور و وقایع جاری است. در خبرهای تازه، عنصر نو بودن اهمیت بیشتری دارد.
●خبر چیست؟
برخی از تعاریف ارایه شده در زمینه خبر از این قرار است:
- خبر گزارشی عینی از واقعیت هاست كه دارای یك یا چند ارزش خبری بوده و احتمالاً تحت تأثیر عوامل درون سازمانی و برون سازمانی شكل گرفته است.
- خبر گزارش بی طرفانه ، دقیق و در عین حال صحیح و عینی از یك رویداد است.
- خبر اعلام و بیان دقیق وقایع جالب زندگی اجتماعی و نقل عقاید و افكار عمومی است.
تعریف خبر در بسیاری از تحقیقات، از جامعیت و مقبولیت جهانی برخوردار نیست. هر یك از این تعاریف از زاویه خاصی به تعریف خبر پرداخته اند.
در نهایت می توان تعریف عمومی خبر را پذیرفت : «خبر گزارش یك رویداد است نه خود رویداد، آنچه یك گزارشگر می نویسد خبر نامیده می شود.»
●عناصر خبر:
عناصر خبر ستون های اصلی و اسكلت خبر را تشكیل می دهند. تعداد آنها ۶ عنصر است كه سه عنصر با «ك» و سه عنصر آنها با «چ» آغاز می شوند. جوابهای این شش پرسش چیزی نیست جز موادی كه برای ساختن یك خبر به آنها احتیاج داریم.
▪عناصر خبر به این شرح است:
۱- كجا
۲- كه (چه كسی)
۳- كی (چه وقت)
۴- چه (چه چیزی)
۵- چرا
۶- چگونه (چطور)
هر چقدر بهتر با كاركرد عناصر خبری آشنا شویم ، شروع بهتری در خبرنویسی خواهیم داشت . با طرح مناسب این عناصر در خبر، كمترین ابهامی برای مخاطب باقی نمی ماند.
- عنصر چه، دنبال این می گردد تا ببیند چه چیزی رخ داده است و غالباً جواب آن جمله یا جملات ابتدایی خبر را می سازد.
- درعنصر چه كسی، باید عوامل درگیر در خبر را معرفی كنیم.
- پاسخ به عنصر كجا، از محل وقوع رویداد خبر می دهد.
- در رابطه با عنصر كی یا چه وقت باید گفت هر چه رویداد از نظر زمانی تازه تر باشد، با ارزش تر است.
- عنصر چرا از جنبه تحلیلی و بیان علت وقوع رویداد برای خبر اهمیت دارد.
- عنصر چطور نیز از جنبه تشریحی و توصیفی برای خبر اهمیت دارد و مخاطبان را از چگونگی وقوع رویداد مطلع می سازد.
●ارزش های خبری:
آنچه به خبر هویت می دهد ارزش های آن است و این ارزش ها ساختار خبر را تشكیل می دهند. ارزشهای خبری معیارهایی هستند كه با كمك آنها می توانیم رویدادهای مناسبی را برای مخاطبان انتخاب كنیم. هر رویداد در وجود خودش حاوی یك ارزش یا مجموعه ای از ارزش هاست.
خصوصیت مهم ارزش های خبری این است كه علاوه بر اینكه خبرنگار را در شناخت و فهم خبر (سوژه یابی) كمك می كنند، در تهیه و تنظیم خبر، خصوصاً لید خبر نیز او را یاری می دهند.
ارزش های خبری شامل موارد زیر است:
۱- دربرگیری
۲- شهرت
۳- برخوردها، تضادها، اختلاف ها
۴- استثناها و شگفتی ها
۵- بزرگی و فراوانی تعداد و مقدار
۶- مجاورت جغرافیایی و معنوی
۱- دربرگیری:
رویدادی دارای ارزش خبری دربرگیری است كه تعداد فراوانی از افراد جامعه تأثیرگذار باشد، این تأثیر چه مثبت و چه منفی باشد، تفاوتی نمی كند. مانند خبر تعویض شناسنامه ها، سرشماری عمومی و ... هر چقدر دربرگیری موضوع خبر عام و فراگیرتر باشد خبر از ارزش فوق العاده تری برخوردار است.
۲- شهرت :
اشخاص، اشیا ونهادهایی كه دارای شهرت هستند، ارزش خبری دارند. شخصیت هایی مانند رهبران انقلاب، رؤسای جمهور و وزرا، نویسندگان، هنرمندان و نقاشان، قهرمانان ورزشی، متفكران اقتصادی، مبتكران و افراد نخبه دارای ارزش خبری شهرت هستند.
۳- برخوردها، تضادها، اختلاف ها:
این گونه از رویدادها حاوی برخوردهایی میان افراد، گروه ها و ملت ها است. اخبار مربوط به سرقت ها ، قتل ها ، جنگ ها ، تصادف، زلزله و ... از خبرهای برخوردی هستند كه كشمكش محور اصلی آنها را تشكیل می دهد.
۴- استثناها و شگفتی ها:
این نوع رویدادها به خاطر غیرعادی یا عجیب و استثنایی بودن از ارزش خبری برخوردارند.
۵- بزرگی و فراوانی تعداد و مقدار:
این ارزش خبری عمدتاً به اعداد و ارقام مربوط می شود، هر اندازه كه تعداد ارقام بزرگ تر باشد چون از جنبه فراگیری اهمیت می یابد، از ارزش خیری بیشتری برخوردار می شود.
۶- مجاورت جغرافیایی و معنوی:
مخاطبان رسانه ها ترجیح می دهند كه ابتدا از خبرهای مربوط به محله، شهر، كشور و كشورهای همجوار خود اطلاعات كسب كنند. مجاورت جغرافیایی مثل شهر، كشور، منطقه مجاور و مجاورت معنوی مثل مشابهت های فرهنگی، عقیدتی، قومی، اجتماعی و ...
۷- تازگی و زمان رویداد:
دانستن این كه رویداد در چه وقت به وقوع پیوسته، در جهان رقابت های خبری اهمیت ویژه ای دارد. هر اندازه كه فاصله وقوع رویداد و درج آن به عنوان خبر نزدیك تر باشد، خبر تر و تازه تر خواهد بود.
●ساختار خبر:
هر خبر مكتوب از نظر ساختاری از چهار بخش اساسی تشكیل شده است:
۱- تیتر خبر
۲- لید خبر
۳- متن خبر
۴- بك گراند خبر
●لید خبر:
مهم ترین پاراگراف هر خبر و هر نوع گزارش دیگر، پاراگراف اول است. این پاراگراف لید خوانده می شود. هر چه لید كوتاه تر باشد، بهتر است . شروع خبر می تواند با یكی از عناصر خبری و یا با چند عنصر خبری همراه باشد.
می توان براساس شش عنصر خبری، شش نوع لید نوشت: لید مبتنی بر چه، كه، كجا، چه وقت، چرا و چطور.
●متن خبر:
در متن خبر باید حتی الامكان از پاراگراف های كوتاه استفاده كرد.
بك گراند خبر:
بك گراند خبر به قسمت انتهایی خبر می گویند كه معمولاً یك یا دو پاراگراف است و از بین مطالب آرشیوی و مرتبط با موضوع خبر انتخاب می شود. این مطلب تكمیل كننده خبر است.
●سبك های تنظیم خبر:
۱- سبك هرم وارونه
در این سبك، قاعده هرم حاوی جذاب ترین و در بسیاری از مواقع حاوی مهم ترین بخش خبر است. در سبك هرم وارونه ، مطالب باتوجه به میزان اهمیت آنها از بالا به پایین تنظیم می شوند.
در این سبك، مخاطب به دلیل دسته بندی خبر براساس اولویت ها و مطالب مهم، به راحتی برای ادامه خبر یا صرف نظر كردن از آن تصمیم می گیرد. نخستین جمله خبر را می توان به عنوان خلاصه خبر استفاده كرد.
آسان بودن تنظیم برای خبرنگار و سهولت در انتخاب برای سردبیران پخش از دیگر محاسن این سبك خبرنویسی است.
۲- سبك تاریخی:
در سبك تاریخی برخلاف هرم وارونه، مطالب به همان صورتی كه به لحاظ زمانی تحقق یافته اند، در قالب خبر ارایه می شوند.
طولانی تر بودن مطلب، كاهش علاقه مخاطب به خواندن مطلب، صرف زمان بیشتر و دشواری صفحه بندی و تهیه ماكت در مقایسه با سبك هرم وارونه از معایب این سبك است.
۳- سبك تاریخی به همراه لید
این سبك همانگونه كه نام آن گواهی می دهد، تلفیقی از دو سبك هرم وارونه و سبك تاریخی است و خاص پوشش دادن به خبرهای شهری و حادثه ای.
روزنامه نگاران حرفه ای در سبك تاریخی به همراه لید از هر تكنیكی (برگرفته از نقاشی، سینما، داستان نویسی و ...) برای افزودن به كشش دراماتیك این ساخت بهره می گیرند. در این سبك، اصل ماجرا به صورت لید ارایه می گردد و سپس با فضاسازی به تبیین ماجرا پرداخته می شود.
۴- سبك پایان شگفت انگیز
این سبك از سبك های شیرین خبرنویسی است. در سبك پایان شگفت انگیز، قفل ماجرا در پایان خبر باز می شود و خواننده را شگفت زده می كند. سبك پایان شگفت انگیز بیشتر درخور رویدادهایی است كه از چاشنی شگفتی و ندرت برخوردارند. توصیه می شود كه نباید سعی شود كه رویدادهای طولانی در قالب این سبك عرضه گردند. برای این كار سبك تاریخی به همراه لید فرصت های بیشتری در اختیار نویسنده قرار می دهد.
در سبك شگفت انگیز هم می توان از ایجاد هرم وارونه و هم از فضاسازی خاص سبك تاریخی به همراه لید بهره برد. این سبك مقابل سبك بیان تاریخی قرار دارد. متن خبر با آخرین قسمت واقعه شروع و سپس سوابق امر برای روشن شدن موضوع بیان می شود، آخرین قسمت خبر لید خبر است.
●مهندسی خبر:
خبر دایره وسیعی از رویدادها و وقایع در زمینه های علوم اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، فنی و مهندسی، ریاضی و كامپیوتر، پزشكی، مدیریت، روان شناسی، ورزشی و دیگر زمینه ها را دربرمی گیرد، از این رو طرح علمی و هنرمندانه آن یك ضرورت دایمی است.
خبر یك صنعت پیشرفته است كه براساس ارزش های خبری، از سوی دست اندركاران خبر شكل و جهت می گیرد و در خط تولید این محصول كه ماهیت آن اطلاعاتی است، می توان از شیوه های علوم مهندسی صنایع استفاده كرد.
●تعریف مهندسی خبر:
مهندسی خبر با طراحی و بهبود سیستم های دربرگیرنده انسان، اطلاعات و تجهیزات در ارتباط است و تلاش می كند با هم آمیختن علوم و فنون خبری و روش های علوم مهندسی، نتایج حاصل از این سیستم ها را هوشمندانه بهینه كند.
مهندسی خبر به كارگیری فنون ارتباطی و استفاده از اطلاعات، تجهیزات، منابع انسانی و دیگر منابع را با شیوه های علمی میسر می كند تا محصول به دست آمده از ارزش قابل قبول و نتیجه مطمئن برخوردار شود.
●دروازه بانی خبر:
هر رویدادی كه به خبر تبدیل می شود از دروازه های متعدد می گذرد. دروازه بانی خبری در حقیقت پابه پای خبر از همان هنگام كه خبر توسط فرد، نهاد یا مجموعه ای از عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، نظامی و اجتماعی در مجاری و كانال های خبری جاری شده، مطرح بوده است.
خبر از دروازه های رسمی و غیررسمی، مستقیم و غیرمستقیم و آشكار و پنهان عبور می كند. واژه دروازه بان به كسانی اطلاق می شود كه عملاً در مورد درج و پخش خبرها و یا كنار گذاشتن آنها تصمیم می گیرند.
دروازه بانان شامل روزنامه نگاران و گزارشگران كه به جست و جوی خبر می روند و آن را تهیه می كنند، آنان در این مسیر برخی خبرها را قابل ارایه و برخی را غیرقابل ارایه ارزیابی می كنند. همچنین كسانی كه قضاوت آنان فیلتر یا صافی عبور یا توقف خبر می شود.
عوامل دخیل در دروازه بانی از این قرارند: قضاوت های شخصی، هنجارها، قوانین و میثاق های سازمانی كه دروازه بانان در استخدام آن هستند، فشار زمان از لحاظ محدودیت زمانی، ضرورت در نظر داشتن قوانین و بالاخره ضرورت كسب سود(به ویژه در رسانه های غربی).
منبع : پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو


همچنین مشاهده کنید