سردرد تشخیص و درمان

سردرد عارضه ای است كه همه ما در زندگی آ نرا تجربه كرده ایم ،تاكنون دانشمندان انقباض و انبساط عروق مغز را ،عامل بروز میگرن و علت سردردهای عصبی را انقباض ماهیچه های سرمی پنداشتند ، البته این علائم هنوز هم به عنوان عوامل بروز سردرد مطرح است اما محققان به تازگی دریافته اند كه منشا بروز میگرن و سردردهای عصبی در مغز مشترك است .
ساقه مغز ، كه به عنوان سیستم ضد درد،شناخته شده بخش ساقه ای شكلی است كه پشت چشم ها و بینی قرار گرفته نمیكره های مخ را به طناب نخاعی وصل كرده و شامل پل مغزی ، بصل النخاع و مغز میانی است .
عصب تری ژمینال در سطح خارجی پل مغز قرار گرفته ریشه حسی دارد و در نواحی صورت ،دهان و دندان ،حفره بینی و ماهیچه های مخصوص جویدن غذا گسترده شده است . هنگام سردرد عصب تری ژمینال تحریك شده و ماده شیمیایی به نام سرتونین از آن رها می شود و نورون بعدی را تحریك می كند بهطور طبیعی این ماده درمقابل صداهای ضعیف آشنا و مداوم نظیر موسیقی و مكالمه افراد ، مانند یك صافی عمل كرده و میزان آن را تغییر نمیكند اما در برابر صداهای ناهنجار مثل بوق ماشین و گریه كودك واكنش نشان داده و میزان آن را افزایش می یابد .
با افزایش این ماده سگینال های درد خنثی میشوند محققان با آزمایش سرتونین برروی افرادی كه از سردرد رنج می برند به این نتیجه رسیدند افزایش این ماده مساوی است با كاهش سردرد و بالعكس ،بنابراین كمبود این ماده عامل اصلی بروز سردردهای عصبی و میگرن است .آنها همچنین دریافتند كه فقدان این ماده موجب افسردگی و بی خوابی می شود . بهترین راه كنترل و درمان سردرد شناخت عوامل بروز آن است .
با تحقیقی كه بر روی ۱۹۹ نفر از افراد مبتلا به سردردهای مزمن صورت گرفت ، علل بروز سردرد ،اضطراب و نگرانی ،خشم ،متابولیسم بدن (سوخت و ساز سلولی ) نوعی اختلاف بینایی ،عوامل ژنتیكی و استرس زا ذكر شد. اكنون به بررسی بعضی از عوامل شناخته شده كه نقش اصلی را در بروز سردرد ایفا می كنند می پردازیم .
● حالات و هیجانات روحی و سر درد
سایكوسوماتیك حالتهایی از روان ،فكر و ذهن وهیجانات كه بروی مكانیسم بدن تاثیر میگذارند و واكنش بدن در مقابل این حالات منجربه بروز سردرد ،اسم و ضربات نامنظم قلب می شود .محققان با انجام آزمایش MMPI ،تست روانشناسی كه تعیین كننده خصوصیات شخصیتی است برروی مبتلایان به سردرد ،به این نتیجه رسیدند ،اكثر این افراد دچار افسردگی ،حواس پرتی ،انكار (نوعی مكانیسم دفاعی كه در اآن وجود اعمال و عقاید به طور ناخودآگاه تكذیب می شود ) هستند .
دانشمندان برسر این مساله كه آیا سردرد عامل بروز این حالات است و یا بالعكس اختلاف نظر دارند ولی آنها معتقدند افرادی كه مستعد ابتلا به سردرد هستند ،استرس ها را بیشتر دریافت می كنند .در این آزمایش همچنین فرق میان میگرن و سردردهای عصبی مشخص شد ،افسردگی از نشانه های میگرن و علائمی نظیر حواس پرتی ،نگرانی و انكار ،از مسخصه های افراد مبتلا به سردردهای عصبی عنوان شد .
افرادی كه از سردردهای عصبی رنج می برند به دلیل دردهای پی درپی ،ازنظر احساسی ،آسیب پذیرترند .احساس ناتوانی دربرخورد با مشكلات یاس و نامیدی و فروخوردن خشم و بیان نكردن احساسات ،موجب افزایش افسردگی در افرادی می شود كه دچار سردردهای مزمن هستند .
● سر درد و داروهای تحریک کننده آن
تحقیقات نشان می دهد یك چهارم از افراد مبتلا به سردرد ،در اثر مصرف بعضی مواد غذایی به این عارضه دچار می شوند مواد تشكیل دهنده این مواد غذایی موجب تحریك نورونهای عصبی و رهایی نئوروترانس میتر و عاقبت بروز سردرد می گردد.
● در این قسمت به ذكر بعضی از این مواد اشاره می كنیم :
▪ تیرامین : این ماده جزو گروه آمین ها(تركیبات آلی حاوی نتیروژن ) است .ماست ،سرشیر ، پنیر ، سس سویا ، جگر ،مخمر آبجو و مشروبات الكلی جزو این گرواند .
▪ نیتربت ها : این ماده به عنوان نگهدارنده مواد غذایی استفاده م شود و از تغییر رنگ و طمع مواد جلوگیری می كند . مواد غذایی جاوی نیتریت عبارتند از :انواع كنسروها ،ماهی ،گوشت و سوسیس دودی شده و گوشت گاو نمك زده .
▪ گلوتامات مونوسدیم :این ماده افزودنی ،MSG نامیده می شود و یكی دیگر از عوامل بروز سردرد به شمار میرود .این ماده همچنین به نام HPP پروتئین گیاهی هیدرولیز شده و طعم دهنده طبیعی معروف است .آجیل ،چیپس ،انواع سس ها ،غذاهای چینی ،رژیمی و منجمد حاوی این مواد هستند .
▪ ویتامین ها : مصرف بیش از حد ویتامین های A,B و به ویژه اسید نیكوتینیك (ویتامین محلول در آب از گروه ویتامین های B می تواند باعث بروز سردرد شود .
▪ آب : كاهش آب بدن ،یكی از عوامل اصلی ایجاد سردرد ،بخصوص میگرن است .مصرف مشروبات الكلی ،فعالیتهای ورزشی درتابستان و بیماریهای نظیر تب و اسهال موجب كاهش میزان آب بدن و نهایت بروز سردرد می شود .
▪ كافئین : این ماده نافذ و تاثیر گذار به دلیل خاصیت افزایش جذب روده ای داروها ، تكسین دهنده دردهاست .كمبود این ماده در بدن به مدت ۸ت تا ۱۶ساعت بعد از آخرین مصرف ، موجب بروز سردرد ،هنگام صبح بعد از بیدار شدن و در پایان كار روزانه میشود .كافئین محركی ست كه بر روی قلب ،ریه ،رگهای خونی ، ماهیچه ها، معده ، كلیه ها و متابولیسم بدن تاثیرمی گذارد ومصرف بیش از حد آن موجب بروز علائمی نظیر اضطراب ،نگرانی ،ترس و دلهره ، بی خوابی ،خستگی و بی حالی ، دردهای ضربانی و فكركردن به امور غم انگیز می شود . مصرف ۸ تا ۱۰ فنجان قهوه (۱گرم كافئین ) بهطور مداوم ،برای بدن مضر است و حتی مصرف ۱۰گرم و یا بیشتر منجر به فوت می گردد .
▪ مود خوراگی دیگر : مصرف بعضی از مواد خوراكی نظیر مركبات ،محصولات لبنی ، سویا، پیاز ، غذاهای چرب ،خوراك دریایی ، مواد مصنوعی شیرین ساز مانند ساخارین و اسپرتیم در بعضی از افراد منجر به بروز سردرد می گردد .
● داروها و سر درد
نیتروگلیسیرین (مخصوص بیماران قلبی ) قرص های ضدبارداری ، داروهایی كه برای فشار خون و اتساع رگهای خونی ،استفاده می شود . به عنوان عامل موثر در ایجاد سردرد شناخته شده است .
سردردهای واكنشی : اكثر افرادی كه از سردرد رنج می برند از قرص های مسكن نظیر آسپرین ، استامینوفن وارگوتامین استفاده این در حالی است كه مصرف بیش از حد این داروها نه تنها از میزان درد نمی كاهد بلكه آن را تشدید هم می كند . در سال ۱۹۸۲ دانشمندان برای اولین بار ، تحقیقی را بر روی افراد مبتلا به سردرد انجام دادند ، آنها افراد را به چهار گروه تقسیم كردند گروه اول از قرض ضد افسردگی(آمی تزیپتیلین ) گروه دوم از مسكن و آمی پیتیلین و گروه سوم ازمسكن استفاده كردند . گروه چهارم هیچ دارویی را مصرف نكردند .حدود یك ماه بعد ، نتایج این تحقیق اعلام شد : گروه اول ۷۰ درصد ، گروه دوم ۳۰ درصد ،گروه سوم ۱۸ درصد و گروه چهارم ۴۳ درصد از بهبودی خود را باز یافتند .
بعد از كسب این نتایج ،دانشمندان دریافتند كه مصرف بیش از حد مسكن ها نه تنها تاثیری در بهبودی سردرد ندارند بكله اثر داروهای دیگر را هم خنثی می كنند . پژوهشگران به تازگی هم ، این تحقیق را بروی مبتلایان به سردردهای مزمن كه دربیمارستان بستری بودند ، انجام دادند ، ۷۷ درصد ازبیماران با قطع مصرف مسكن ها حالشان رو به بهبودی رفت و دیگر هیچ علائمی از سردرد درآنها دیده نشد .

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار