شرح دعای روز هفتم ماه رمضان

●عمل صالح
اللهم اهدنی فیه لصالح الاعمال و اقض لی فیه الحوائج و الامال یا من لا یحتاج الی التفسیر و السوال یا عالما بما فی صدور العالمین صل علی محمد و آله الطاهرین
خدایا! مرا امروز به كارهای شایسته راهنمایی كن و حاجت ها و آرزوهایم را برآور, ای كه به توضیح و طلب بندگان نیاز نداری و از آنچه درون سینه ی جهانیان نهفته است آگاهی, بر پیامبر و دودمانش كه پاك اند, درود فرست.
از قرآن كریم استفاده می شود كه بعد از ایمان به خدا و ایمان به پیامبران و كتب آسمانی و فرشتگان و جهان آخرت, عمل صالح, وسیله ی تكامل نفس و مایه تقرب انسان به خدا و رسیدن به درجات عالی انسانیت و زندگی پاك و پاكیزه اخروی است.
●زندگی پاك
من عمل صالحا من ذكر إو إنثی وهو مومن فلنحیینه حیاه طیبه ولنجزینهم إجرهم بإحسن ما كانوا یعملون(۱); هر كس عمل صالح انجام دهد ـ چه مرد باشد چه زن ـ در حالیكه ایمان دارد,ما او را زنده می كنیم به زندگی پاكیزه,و پاداش می دهیم آنان را به بهتر از آنچه عمل می كنند.
از آیه ی مذكور استفاده می شود كه برای انسان, غیر حیات دنیا, حیات جدید دیگری كه پاك و طیب است می تواند به وجود آید,و آن حیات تازه نتیجه ی ایمان و عمل صالح می باشد.
●دیدار خدا
فمن كان یرجوا لقإ ربه فلیعمل عملا صالحا ولا یشرك بعباده ربه إحدا(۲); هر كس كه امید ملاقات پروردگارش را دارد پس باید عمل صالح انجام دهد و در عبادت برای خدا شریك قرار ندهد.
●زندگی همراه با سر افرازی
من كان یرید العزه فلله العزه جمیعا الیه یصعد الكلم الطیب والعمل الصالح یرفعه(۳); هر كس كه طالب عزت باشد همانا كه تمام عزت ها ملك خداست.كلمه ی طیب به سوی خدا صعود می كند و عمل صالح آن را بالا می برد.
خدای سبحان در این آیه می فرماید: همه ی عزت ها و قدرت ها مال خدا و نزد او و از آن اوست و كلمه ی طیب یعنی جان پاك انسان موحد و عقیده ی پاك توحیدی كه به وسیله عمل صالح به سوی خدا صعود می كند.
كلمه ی طیبه توحید در درجه ی اول سخنان پاكیزه و طاهر است, این كلمه به سوی خدا صعود می كند, اما صعود دهنده آن, اعمال صالح است. اگر كسی به زبان لا اله الا الله بگوید و به توحید تكلم كند اما در مقام عمل رفتاری مشركانه داشته باشد, عمل او برخلاف قول اوست و این عمل مشركانه نمی تواند آ ن كلمه طیبه را به سوی خدا صعود دهد و مورد قبول حضرت باری تعالی گرداند.
علاوه بر لا اله الا الله همه سخنان نیك, اندرزهای به جا, تذكرات لازم, امر به معروف و نهی از منكر, همه و همه كلمه طیب می باشند و هر یك كلمه ای مقدس و پاك است, اما این كلمات نیك باید با عمل منطبق باشد تا اعمال گوینده, آن كلمات مقدس را به سوی حق تعالی بالا ببرد و مورد قبول ذات اقدس الهی بنماید و اگر برخلاف آن باشد آن كلمه طیبه نمی تواند به آن مقام مقدس خود برسد. در این باره روایتی از امام باقر(ع) است كه فرمود:
قال رسول الله(ص): ان لكل قول مصداقا من عمل یصدقه إو یكذبه; برای هر قولی, مصداقی است از عمل كه آن قول را تصدیق یا تكذیب می كند.
فاذا قال ابن آدم و صدق قوله بعمله رفع قوله بعمله الی الله تعالی عزوجل; اگر فرزند آدم سخنی بگوید و گفتار او در رفتار او متجلی شود و عملش با گفته اش منطبق باشد سخن او به وسیله عملش بالا می رود و به پیشگاه الهی می رسد.
و اذا قال و خالف عمله قوله رد قوله علی عمل خبیث و هوی به فی النار; ولی اگر سخنی بگوید و گفته او بر خلاف عملش باشد گفتارش رد می شود و عمل خبیث و آلوده او در آتش سرنگونش می سازد.(۴)
در مثنوی آمده است):۵)
پس پیمبر گفت بهر این طریق / با وفاتر از عمل نبود رفیق
گر بود نیكو, ابد یارت شود / ور بود بد, در لحد مارت شود
این عمل وین كسب در راه سداد / كی توان كرد ای پدر بی اوستاد۵
●تفاوت اعمال صالح
یكی از نكاتی كه در عمل صالح بسیار مهم است در نظر گرفتن آن عمل نسبت به مقتضیات زمان, مكان, شإن و توانایی فرد, اهمیت موضوع, اولویت و فوریت عملی نسبت به عمل دیگر است. چه بسا عملی در شرایط معمولی صالح باشد اما در شرایطی دیگر صالح نباشد. مثلا ممكن است نجات انسان یا كمك به مسلمانی, بیش از نماز مستحب كه خود عمل صالح است اهمیت پیدا كند.
روایتی از امام صادق(ع) نقل شده كه مربوط به یكی از عابدان بنی اسرائیل در دوران قبل از اسلام است. آن حضرت می فرماید: در گذشته پیرمرد مقدسی در قوم بنی اسرائیل بود كه خدا را عبادت می نمود. در یكی از مواقع در حالی كه به عبادت مشغول بود, نگاه كرد و دید كه دو كودك خروسی را گرفته اند و پر و بال او را می كنند و خروس فریاد می زند, ولی این پیرمرد عابد همچنان به عبادت خود ادامه داد, به این امر مهم توجه ننمود و آن دو كودك را از این عمل ناروا منع نكرد, خداوند او را مجازات نمود و به زمین, وحی فرستاد كه این پیرمرد را در خود فرو ببرد و زمین او را در خود فرو برد(۶).
●عمل صالح و خلوص نیت
بی گمان اساسی ترین شرط عمل صالح, خلوص نیت است. این معنی در حدیث امام صادق(ع), با جمله ای كوتاه بیان شده است:
العمل الخالص الذی لا ترید إن یحمدك علیه إحد الا الله تعالی(۷); عمل خالص آن است كه در انجام آن توقع نداشته باشی كه احدی غیر خدا ترا سپاس گوید و تحسین و تمجید نماید.
پس اگر كسی در عبادت از همه مخلوق ببرد و فقط و فقط متوجه خدا باشد و برای اطاعت امر او عبادت نماید. پروردگار آن عمل خالص را می پذیرد و به عمل كننده پاداش می دهد.
●بقا بر عمل صالح
نكته مهمی كه باید مورد توجه باشد, این است كه به جا آوردن عمل خالصانه مشكل است, اما اصل عمل یا خلوص نیت در عمل را در طول ایام زندگانی و تا پایان عمر محافظت نمودن بسیار مشكل تر.
عن ابی عبدالله(ع) قال: الابقإ علی العمل حتی یخلص إشد من العمل(۸); باقی نگاهداشتن عمل و ابقای خلوص نیت از خود عمل مشكل تر است.
قرآن در خصوص بجا آوردن عمل صالح, كلمه ی عمل و مشتقات آن را به كار برده است, اما در سه مورد از كلمه ی جإ به به معنای آوردن عمل صالح استفاده كرده است:
من جإ بالحسنه فله عشر امثالها(۹)
من جإ بالحسنه فله خیر منها(۱۰)
من جإ بالحسنه فله خیر منها(۱۱)
با دقت در این آیات معلوم می شود كه آنچه در عمل صالح و حسنات مهم است, بردن این عمل تا آستان حضرت دوست است نه نفس انجام دادن. چه بسا انسان بهترین هدیه را برای محبوب خود تهیه كند اما در بین راه از گزند حوادث محفوظ نماند و به آن آسیب رسد. آسیبی كه به حسنات وارد می شود ریا, منت, اذیت و امثال آن است.
مولوی می گوید: شرط اینكه انسان مشمول بشارت این آیات شود فقط انجام دادن نیست. بلكه مراد آن است كه این حسنات پس از انجام, بدون آسیب به مقصد برسد.
شرط من جإ بالحسن نه, كردن است
این حسن را سوی حضرت بردن است

پی نوشتها:
.۱ سوره ی نحل,آیه ی ۹۷.
.۲ سوره ی كهف, آیه ی ۱۱۱.
.۳ سوره ی فاطر, آیه ی ۱۰.
.۴ مجلسی, محمد باقر, بحار الانوار, ج ۶۶, ص ۶۴.
.۵ مثنوی معنوی, دفتر پنجم.
.۶ عطائی, محمد رضا, مجموعه ورام, ج ۲, ص ۸۰.
.۷ كلینی, اصول كافی, ج ۲, ص ۱۶.
.۸ كلینی, همان, ج۲, ص ۱۶.
.۹ سوره ی انعام, آیه ی ۱۶۰.
.۱۰ سوره ی نمل, آیه ی ۸۹.
.۱۱ سوره ی قصص, آیه ی ۸۴.
منبع:كتاب راهیان نور

منبع : خبرگزاری فارس