معابر تهران برای معلولان مناسب نیست

معابر شهر برای تردد شهروندان سالم هم مناسب نیست، چه برسد برای معلولان و ناتوانان جسمی،تصور كنید برای پایتخت كشوری كه جنگ هشت ساله ای را پشت سر گذاشته و علاوه بر معلول، تعداد زیادی جانباز و ناتوان جسمی را در خود جای داده، چه امكاناتی برای ارائه خدمات بهتر به این قشر وجود دارد، آن هم در شرایطی كه مدیران شهرداری و اعضای شورای شهر تاكید دارند كه معابر شهر حتی برای تردد شهروندان سالم هم مناسب نیست.
سازمان زیبا سازی شهرداری به عنوان سازمان مستقیم كه با این موضوع درگیر است بارها تاكید كرده است كه این سازمان نسبت به مناسب سازی امكانات و معابر برای معلولان و جانبازان توجه داشته است و برای اثبات این ادعا بارها گفته اند: می دانیم در معابر، امنیت كافی وجود ندارد؛ قسمتی از آن همیشه دست انداز دارد و بخش دیگر گرفتار مصالح و ... است، تازه اگر هم سالم باشد توسط موتورسواران امنیت خود را از دست می دهد. سیاستی كه ما در پیاده روسازی دنبال می كنیم، این است كه پیاده روها را برای معلولان، جانبازان و حتی نابینایان مناسب سازی كنیم.
اما همه مشكلات معلولان و ناتوانان جسمی پیاده روهای شهر نیست. معلولان به عنوان قشر آسیب دیده از بسیاری مواهب محرومند و به دلایل ناایمنی و نیاز به توان و قدرت جسمانی برای ظاهر شدن در اجتماع و انجام كارهای روزمره، انزوا را برگزیده اند.
نبود امكانات مناسب برای تسهیل گذران امور روزمره معلولان كه ناشی از نبود دوراندیشی و توجه به نیازهای آنان است، موجب بروز مشكلات فراوان برای آنها شده است.ناهمواری های فراوان در سطح شهر خصوصاً پیاده روها، پله های فراوان و پشت سر هم در اماكن عمومی، حفره هایی كه به منظور كابل كشی و ... حفاری شده و برای پر كردن آنها اقدامی صورت نگرفته، داربست های فلزی كه به منظور ساخت و ساز در پیاده رو نصب شده و بسیاری از موارد دیگر، از بزرگ ترین معضلات تردد معلولان (خصوصاً نابینایانی كه از عصا استفاده می كنند) است.
پل های ارتباطی كه حدفاصل بین خیابان و پیاده روها هستند با شیارهای بزرگ و عمیق كه امكان سقوط به علت گیر كردن چرخ صندلی چرخدار، كالسكه یا عصای نابینایان در آن شیارها را به همراه دارد، ناامن است.
سنگفرش هایی كه به صورت برجسته یا به فاصله های زیاد از هم برای پوشش پیاده روها به كار برده می شود، اگر چه ممكن است زیبایی بصری را به همراه داشته باشد، اما به نكات ایمنی آن برای تردد معلولان صندلی نشین یا نابینایان توجه نشده است و این بی توجهی باعث بروز مشكلات دیگری برای آنان شده است.
بیشترین و امن ترین مكان هایی كه شخص معلول می تواند با امنیت خاطر از آنجا عبور كند، پیاده روها هستند، ولی متأسفانه وجود دستفروشان و پارك موتورسیكلت در پیاده روها از جمله بزرگترین مشكلات معلولان برای عبور از مسیرهای پیاده رو و گذرگاه هاست.
وجود پل های هوایی با پله های فراوان و ساختمان های اداری و مسكونی با پله های زیاد از مشكلات مهم تردد معلولان حركتی در سطح شهر است و بسیاری از آنها در عمل، از استفاده از اماكن عمومی و ضروری برای انجام كارهای خود محرومند.
احداث بعضی پارك ها و اماكن عمومی در مكان های پر رفت و آمد و خیابان های اصلی، همچنین نبود مسیرهای امن برای آن عده از معلولانی كه نمی توانند به راحتی از عرض خیابان عبور كنند، آنها را از استفاده از این اماكن منصرف می كند.
وجود مصالح ساختمانی در حاشیه پیاده روها و خیابان ها، حفاری های بدون حساب و كتاب و بدون علائم هشداردهنده تاكنون جان بسیاری از شهروندان را به مخاطره انداخته است.
در بسیاری از كشورها برای عبورومرور راحت شخص معلول یا ناتوان، چراغ های راهنمایی تعبیه شده است و كلید این چراغ ها در ارتفاعی نصب شده كه معلول بتواند به راحتی آن را از روی صندلی چرخدار كنترل كرده و با آسودگی خیال و امنیت كامل از عرض خیابان بگذرند، همچنین وجود علائم برجسته در ابتدای خط كشی خیابان ها، ایستگاه اتوبوس، پارك ها و اماكن عمومی می تواند تا حدود زیادی نابینایان را راهنمایی و كمك كند، نكته ای كه ما فراموش كرده ایم.
به طور یقین دسترسی به نتایج اصولی در این زمینه، نیاز به اجرای طرح های پژوهشی و مطالعات میدانی وسیع تری دارد تا با استفاده از نتایج این مطالعات برنامه های اجرایی مناسبی تهیه و به مرحله عمل درآید.
به عنوان نمونه تصور كنید حادثه ای مثل آتش سوزی در یكی از طبقات آپارتمان بلندی اتفاق افتاده است؛ راه آسانسور مسدود است و همه سعی می كنند از پله های اضطراری خود را به بیرون از آپارتمان برسانند، آنوقت یك ناتوان جسمی با ویلچر چطور باید خود را نجات دهد؟ طبیعی است كه باید امكانی برای این قشر هم در نظر گرفته شود.
همه این راه ها قابل پیمودن است، اما شرط لازم آن این است كه مدیریت شهری با وضع قوانین و آئین نامه ها و الزام متولیان ساخت و ساز به اجرایی كردن آنها، مناسب سازی فضاهای عمومی شهر را به عنوان اصلی در اولویت های برنامه های خود قرار دهند.
ظاهراً چنین حركتی در مجموعه مدیریت شهری تهران آغاز شده است. مصوبه شورای شهر در سال ۸۳ كه با استناد به قانون جامع حمایت از حقوق معلولان و مصوبه ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای این قشر از افراد جامعه و همچنین در راستای اجرای بند (ج) ماده ۱۹۳ قانون برنامه سوم توسعه به تصویب رسیده است، شهرداری تهران را موظف می كند ظرف مدت دو سال نسبت به آماده سازی و مناسب سازی معابر عمومی و نصب نشانه ها و علائم فیزیكی لازم با اولویت میادین و معابر اصلی و نزدیك به تقاطع ها اقدام كند.
تجهیز چراغ های راهنمایی معابر به علائم صوتی و برجسته كردن سطح پیاده روهای نزدیك به تقاطع ها برای استفاده نابینایان، انجام تمهیدات لازم در توقف گاه های عمومی با هدف درنظرگرفتن محل های ویژه برای توقف وسایل نقلیه معلولان و رعایت تمامی ضوابط مندرج در آئین نامه اجرایی بند (ج) ماده ۱۹۳ قانون برنامه سوم توسعه در ساختمان ها، اماكن عمومی و خصوصی، بخش های توسعه شهری، معابر عمومی و ... و اعمال كنترل های لازم مطابق با آئین نامه مذكور در صدور هر گونه مجوز ساخت و ساز و گواهی پایان كار از دیگر اقداماتی است كه طی دو سال به منظور مناسب سازی فضای شهری باید صورت گیرد .
در این راستا باید تسهیلات و خدمات ویژه برای كم توانان جسمی و حركتی و جانبازان در امر رفت و آمد از طریق شركت واحد اتوبوسرانی و راه آهن شهری و سازمان تاكسیرانی فراهم شود .
شهرداری تهران مكلف است در هر سال به هنگام تصویب بودجه، ردیف اعتباری خاص مناسب سازی فضای شهری را برای جانبازان و معلولان در قالب برنامه ها و طرح های مشخص پیش بینی كند.

منبع : روزنامه همشهری