شاعر دهه هشتاد می تواند

« شاعردههء شصت و هفتاد نتوانست شاعر دهه هشتاد می تواند» دههء شصت دهه ای نبود که شعر در آن مخاطب پیدا کند و بدرخشد. حتی با وجود شاعران بزرگی چون شاملو و اخوان بازهم رویکرد به شعر ، سست و ضعیف بود. دراین دهه شاملو شعر می سرود ، اخوان هم و ..... اما شعر اینها نتوانست وارد جامعه شود.
این شاعران با همان حال و هوای دهه ۴۰ و ۵۰ خورشیدی شعر سرودند ومتاسفانه از این موضوع غافل ماندند که جامعه دهه شصت شعر دیگری می طلبد . دهه هفتاد هم با این که از شاعران برجسته و پیشکسوت بهره می برد ، اما نتوانست شعر را به درون جامعه ببرد. در عین حال دهه هفتاد ، وجه دیگری هم داشت ، حضور گسترده شاعران جوانی که ادعا داشتند طرحی نو در شعر در انداخته اند . این گروه فرم و زبان را به گونه ای به خدمت گرفتند و به بازی خود کشاندند که شعر از آنچه باید باشد جدا افتاد .
و نتیجه آن شد که شعر صرفا" دردست گروه دوستان بچرخد. دراین میان برخی با نگاه « تک عاملی » وضعیت آن روز شعر را به شرایط اجتماعی وسیاسی ارجاع داده و برآنند که آن شرایط بود که به ظهور وضعی چنین در حوزه شعر بینجامید. بی آن که بخواهیم نقش فضای اجتماعی و سیاسی را در وضع ادبی انکار کنیم باید گفت اگر تنها همین مؤلفه عامل رکود شعر بود ، چرا داستان به چنین وضعی گرفتار نشد؟ شعر وداستان دردهه شصت و هفتاد دو جریان کاملا" متفاوت داشتند ، شعر رو به رکود رفت و داستان نه .
دراین دودهه داستان نویسانی چون محمود دولت آبادی ، احمد محمود، اسماعیل فصیح ، غزاله علیزاده ، شهرنوش پارسی پور و ... داستان های ماندگاری نوشتند که آثارشان با استقبال هم روبرو شد. متقابلا" شعر به وضعیتی دیگر گرفتار آمد. اگر قرار است عامل سکون و سکوت شعر را با وجود شاعران برجسته به شرایط بیرونی ارتباط دهیم لا جرم باید این شرایط برداستان هم تاثیر بگذارد، اما نگذاشت .
باری ، دهه شصت و هفتاد به پایان رسید و دهه هشتاد آمد. از اواخر هفتاد بود که شعر وضعی دیگر به خود گرفت . جوانانی که به سراغ درهم ریختن زبان در شعر رفته بودند ، به انزوا کشیده شدند. آنها خواه ناخواه و به دلیل تخریب شعر از صحنه کنار رفتند و خوانندگان و نیز جامعه شعری از آنها عبور کردند. اوایل دهه هشتاد و همزمان با کنار رفتن این جریان ، شاعرانی به عرصه آمدند که بر سلامت زبان و بازی های شاعرانه در زبان صحه گذاشتند.
نگاهی به مجموعه شعر این شاعران جوان نشان می دهد که شباهتی با شاعران جوان دهه شصت و هفتاد( که به شلختگی زبان رو آوردند ) ندارند. درکنار این شاعران جوان، شاعران نیز که از دهه های قبل همچنان برزبان سلیس، روان و مهم تر ازهمه قابل فهم تاکید داشتند ، شعرهایشان بیشتر مطرح شد . به عبات دیگر در بُعد زبانی ، شعر دهه هشتاد به زبانی روی آورد که به دور از تئوری های دیگران، برآمده از جامعه ایران بود.
شعر دهه هشتاد به این گروه رسیده و کم و بیش توانسته است به مخاطبان بیشتری دست یابد. درعین حال توجه بیشتر جامعه به شعر نیازمند به کار بردن دغدغه ها و حساسیت های جامعه در شعر است. به نظر می رسد زبان شعر دهه هشتاد ، برای ارتباط گرفتن با مخاطبان با مشکل مواجه نیست .
بنابراین اگر شاعر به انسان امروز و موضوعات مربوط به این انسان بپردازد و نیز اگر موضوعات بشری چون عشق و زندگی و مرگ با زبانی امروزی به شعر کشیده شوند، خواهند توانست مخاطبان بیشتری را جذب کنند. بارقه های چنین فضایی را امروز می توان در گرایش بیشتر جامعه به سوی شعر برخی شاعران دید و بی تردید این روند رو به بهبود دارد.
درعین حال شاعر باید توجه داشته باشد که نمی تواند در فرم ( اعم از زبان و تکنیک) و محتوای ثابتی باقی بماند. باید که زبان و مضمون دچار تغییر شوند، اما این تغییر نباید به شلختگی زبانی و مفهومی بینجامد. درکنار اینها شرایط و فضای سیاسی ،اجتماعی جامعه و به روایت برخی صاحبنظران شرایط جهانی را نیز در اُفت وخیز گرایش به شعر نمی توان نادیده گرفت. به این ترتیب شاعری که بتواند زبان و مضمون شعر خود را همچنان که رشد می دهد به جامعه نیز نزدیک کند خواهد توانست مخاطبان بیشتری را به دست آورد.
این سخن را نباید به این معنا گرفت که شاعر خود را تابع خواست مخاطبان کند؛ درواقع ، شاعر با تحول در زبان ومضمون ، خواننده را با سطح بالاتری از شعر روبه رو می کند، اما؛ این تحول با دغدغه ها و روحیات یک جامعه نباید بیگانه باشد . چنین وضعی کم و بیش در شعر دهه هشتاد دیده می شود ، اگر چه رسیدن به وضع مطلوب نیاز به کار بیشتر شاعران و در مرحله بعد آماده شدن شرایط دارد. اما همچنان اصل برشاعر و شعر اوست . شعر دهه هشتاد گرچه از درون به نوعی ثبات وشاعرانگی در زبان و مضمون رسیده است ، اما در جذب مخاطبان موفقیتی شایسته به دست نیاورده است . روند کنونی و گرایش بیشتر به شعر نشان از آن دارد که دهه هشتاد دهه ای است که شعر می تواند مخاطبین فراوانی را اقناع کند. شاعر دهه هشتاد می تواند.

محمد هاشم اکبریانی

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی آتی‌بان