مدیریت آگاهانه در خانواده‏

شاید یكی از عمده‏ترین دغدغه‏های فكری والدین در دوران كنونی، میل و تظاهر ناهنجاری‏ها در میان فرزندان خود باشد. به گونه‏ای كه به لحاظ تربیت‏های مستبدانه هنجارها به صورت متعادل ظهور و بروز نمی‏یابد. در این میان رفتارهای سرپرست می‏تواند سبب‏ساز عمده‏ای از این ناهنجاری‏ها در بسیاری از خانواده‏ها و در جامعه فعلی باشد. اما با توجه به تحولات ارتباطاتی ضروری است تا مدیریت آگاهانه در خانواده‏ها جایگزین گردد.
مدیریت آگاهانه بیش از هر چیز، یك راه انتشار شور و شوق و توسعه خلاقیت‏ها در میان اعضای خانواده می‏باشد. در این وضعیت، سرپرست سعی می‏نماید قابلیت‏ها و عملكرد اعضای خانواده را به گونه‏ای توسعه بخشد كه حتی بهتر از خودش باشند. چنانچه بخواهیم مدیریت مستبدانه با مدیریت آگاهانه را مقایسه نماییم، تفاوت آنها در دو وجه، خود را نشان خواهند داد. اول آنكه، آنها به اعضای خانواده چگونه می‏نگرند؟ دوم آنكه، آنها نقش و وظیفه خود را در زندگی خانوادگی چگونه می‏بینند؟
یك سرپرست مستبد خانوار به همسر و فرزندانش همچون «شی‏ء» نگاه می‏كند و فكر می‏كند آنان ابزارهایی هستند كه باید مورد استفاده قرار گیرند و یا برای او سودی در بر داشته باشند اما یك سرپرست آگاه، همسر و فرزندانش را همچون یك «منبع» می‏بیند كه یار و یاور او هستند و قلباً رضایت و سعادت خانواده خود را مد نظر دارد. یك سرپرست آگاه، به علت اینكه از روش باز در برخوردهایش در محیط خانه استفاده می‏نماید، معمولاً راحت و آسان اطلاعاتی را كه برای مدیریت در خانه لازم دارد به دست می‏آورد در حالی كه سرپرست مستبد فقط آن چیزی را از افراد خانه دریافت می‏نماید كه به نظر آنان برای وی خوشایند هستند و از همین جا نطفه جدایی باطنی میان اعضای یك خانواده بسته می‏شود. در نتیجه معمولاً یك سرپرست خانواده شكایت می‏كند كه «چرا آنان به سخنانم توجهی نشان نمی‏دهند؟» یا «آیا نمی‏فهمند كه من به آنان چه می‏گویم؟» اما واقعیت امر این است كه بچه‏ها و همسر می‏فهمند لیكن با سرپرست مستبد موافق نمی‏باشند.
جلوه دیگر مدیریت آگاهانه، مشاركت همگانی برای یك زندگی بهتر است به طوری كه در این سبك، مهم‏ترین وظیفه سرپرست، آماده نمودن اعضای خانواده جهت نیل به اهداف متعالی و زیبا می‏باشد. در مدیریت آگاهانه چنانچه سرپرست خانواده در عملكردش پیروز شود یا شكست بخورد، همه اعضای خانواده خود را در آن سهیم و شریك می‏بینند. اما وقتی سرپرست خانواده فردی مستبد باشد، موفقیت یا شكست برنامه‏های زندگی صرفاً متعلق به او خواهد بود. در اینجا لازم به ذكر است اگر یك عنصر ضروری در ساختن یك زندگی ایده‏آل خانوادگی لازم باشد، آن عنصر، وجود اعتماد فی‏مابین افراد می‏باشد. سرپرست آگاه باید به اعضای خانواده اعتماد داشته باشد كه نتیجه آن یادگیری فعال و رشد همه افراد خواهد شد. برای دستیابی به یك مدیریت آگاهانه در خانواده، سرپرست باید دارای ۴ ویژگی اساسی باشد:
۱- هوش و فراست؛
۲- حس كنجكاوی خردمندانه و هوشمندانه؛
۳- توانایی حل مسائل و استدلال بالا؛
۴- سخت‏كوشی.
البته باید توجه داشت كه این ۴ ویژگی به خودیِ خود، ضامن موفقیت نیست بلكه علاوه بر اینجا سرپرست باید از ویژگی‏های دیگری نیز برخوردار باشد مثل مهرورزی به همسر و فرزندان.
در یك مدیریت آگاهانه، سرپرست خردمند بچه‏ها را تشویق می‏كند تا در حل مسائل و مشكلات پیش آمده یكدیگر را كمك و یاری رسانند. نتیجه این تشویق و ترغیب، ارائه ایده‏های بیشتر، دیدگاههای متنوع و راه حل‏های بهتر خواهد بود. وقتی هر كسی در خانواده هم نقش آموزش‏دهنده و هم نقش آموزش گیرنده را داشته باشند فضای زندگی شاداب‏تر و مطبوع‏تر خواهد بود. در چنین شرایطی یك فشار مضاعف و مثبت وجود خواهد داشت كه بسیار اثربخش است و در میان اعضای خانواده یك ارتباط صادقانه و بدون ریا و انسان‏دوستانه به وجود خواهد آمد.
سرپرستان آگاه باید به خاطر بسپرند كه «حقایق همیشه و بسیار دوست‏داشتنی می‏باشند.» آنان باید حقایق را صادقانه با همسر و فرزندان خود در میان بگذارند و آنها را در تاریكی رها نسازند چون در این شرایط عوامل منفی همچون قارچ رشد و نمو خواهند كرد كه برای روابط خانوادگی بسیار سمی و مهلك هستند.
وقتی همسر و فرزندان از دانسته‏ها و حقایق لازم آگاهند، تصمیماتی هم‏جهت با سرپرست خانواده خود اتخاذ می‏كنند اما اگر آنان به حقایق دسترسی نداشته یا از آنان پوشیده نگه داشته شود، ممكن است به تصمیم‏های نادرستی مبادرت ورزند. البته باید توجه داشت كه مدیریت آگاهانه الزاماً سریع‏ترین راه برای كسب نتایج مثبت نیست بلكه بهترین راه كسب نتایج موفقیت‏آمیز برای تمامی افراد خانواده است. بنابراین، این گونه مدیریت ممكن است یك شروع آهسته داشته باشد اما یك پایان سریع به همراه خواهد داشت. كمی صرف وقت برای استفاده از نظرات دلسوزانه و مؤثر همسر و فرزندان (و مشاركت دادن آنان در تصمیم‏گیری‏ها و مشكلات پیش آمده خانوادگی) موجب گرمی در روابط و استحكام پیوندها خواهد شد. وقتی سرپرست خانواده با رویی گشاده، همسر و فرزندان را پذیرا باشد، همین ویژگی فردی كانال‏های محبت را به رویش خواهد گشود. او با اهمیت دادن به اعضای خانواده‏اش وفاداری و محبت آنان را نسبت به خود جلب خواهد نمود.

ماهنامه پیام زن

منبع : سایر منابع