قابلیت دوام پارچه در برابر اشعه

● مقدمه :
همزمان با پیشرفت تكنولوژی قابلیت و كارایی پارچه ها نیز افزایش می یابد. نو آوران در تولید محصولات در تلاش هستند تا انتظارات روبه افزایش مصرف كنندگان را برآورده سازند . امروزه باتوجه به پیشرفت سریع علم وتكنولوژی انتظاراتی كه مصرف كنندگان از محصولات ، از جمله محصولات نساجی ، دارند بسیار گسترده ترا ز گذشته می باشد . دو خصوصیت قابل توجه درمورد پارچه ، دوام و حفاظت درمقابل UV بودن پارچه ها یكی از جدیدترین نو آوری ها در صنعت نساجی محسوب می گردد.
● قابلیت دوام پارچه
مقاومت یا دوام پارچه به قابلیت پارچه در حفظ ظاهر و پایداری ابعادی طی فرآیندهای شست و شو و پوشیدن لباس مربوط می گردد .دوام پارچه خصوصیــــاتی چون مقاومت سایشی ، استحكام كششی و ارتجاعیت را دربرمی گیرد وهمچنین به مقدار زیادی به نوع الیاف و ساختمان پارچه بستگی دارد . استحكام كششی یكی از خصوصیات اصلی الیاف جهت استفاده در پارچه های با دوام می باشد . مقاومت سایشی ، یا قابلیت پارچه در مقابل اصطكاك و سایش هنگام پوشیدن لباس بعدمهم دیگری از دوام می باشد وهمچنین ارتجاعیت یا انعطاف پذیری ، قابلیت الیاف یا پارچه برای حفظ ظاهر اولیه خود درهنگام فشرده شدن ، چروك شدن و تا شدن می باشد . الیاف نایلون ، پلی استر ، پلی پروپیلن و آرامیدها دارای بالاترین استحكام كششی همراه با مقاومت سایشی بسیار خوب می باشند . بنابراین ، بی شك متـــداولترین الیافی كه درحال حاضر جهت تولید پارچه های با دوام به كار می روند ، پلی استر ، نایلون و پلی پروپیلن یا تركیبی از آنها می باشد .
به طور كلی ، بااستفاده از نخهای فیلامنتی یا نخهای تهیه شده از الیاف بلند ، پارچه های بادوام تری تولید می گردد . درمقابل ، قیمت تمام شده این نوع نخها بیشتر از نخهای رسیده شده از الیاف كوتاه با مقاومت كمتر می باشد .
قابلیت دوام و استفاده در پارچه لزوما" تنها به طول لیف بستگی ندارد زیرا الیاف و تركیبات مختلف از آنها دارای قابلیتهای متفاوت درمقابل پارگی می باشند . ساختار پارچه نیز میتواند در دوام آن مؤثر باشد . خصوصیت دیگر پارچه ها تمایل به ازدیاد طول است كه ممكن است مطلوب ما باشد یا خیر . كه در اكثر موارد مطلوب نمی باشد و كیفیت پوشاك براساس قابلیت آن درحفظ ظاهر و حداقل ازدیاد طول تعیین می گردد .
بافت ساده (Plain) وسرژه (Twill) بیشترین دوام را درپارچه بوجود می آورند .این بافتها بیشتر در پارچه های مورد مصرف در پوشاكی مانند لباسهای جین ، لباسهای ورزشی و لباس مدرسه بكار می روند كه در آنها دوام پارچه از اهمیت مخصوص برخوردار می باشد . برخی از بهبودها در پارچه های لباس ارتشی و محصولات صنعتی با استفاده از الیاف آرامید مانند Kevlar,Nomex صورت گرفته است .
ساختارهای بافت متراكم و سفت كه بر روی ماشینهایی با گیج مناسب بافته میشوند ، با دوام ترین پارچه ها را تولید می كنند . برای مثال یك كارخـــــانه در كالیفرنیا ، دارای بافندگی حلقوی ، اخیرا" مجموعه ای از بافت های پلی استری بسیار ظریف (Microfiber) تولید نموده است . این بافتها بر روی ماشینهای حلقوی بافته می شود . پارچه مذكور دارای ۶۳ رج در اینچ و ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ حلقه در اینچ می باشد كه بصورت چشمگیری باعث بهبود زیر است پارچه و افزایش مقاومت در مقابل پرز دار شدن پارچه (Pilling) شده است .
● محافظت در مقابل UV در پارچه ها
. این عبارت بیانگر میزانی است كه پارچه میتواند مانع از برخورد اشعه UV به پوست شود . SPF وUPF هردو دارای محدوده ای بین ۰ تا ۵۰ + می باشند .انجمن پـــوست شناسی آمریكا حداقل میزان حفاظت در مقابل اشعه UV را ۱۵ SPF اعلام نموده است. باتوجه به این مقدار هر فرد باید با در نظر گرفتن عواملی چون حساسیت پوست خود ، سابقه سرطان پوست در خانواده تجاویز متداول پزشكان و غیره ، مقدار مناسب را برای حفاظت از پوست خود تعیین نماید . درمقایسه ، سازمان سرطان پوست حداقل مقدارSP۷ را در پارچه پنبه ای تریكو بعنوان استاندارد برای ضد UV بودن پارچه تعیین نموده است زمانی كه این پارچه با آب یا تعرق بدن مرطوب می گردد سطح UPF آن در زمان قبل از تولید پارچه های با تكنولوژی برتر ، سطح محافظت در مقابل UV در پارچه ها به دوعامل بستگی داشت : ۱ـ نوع الیافی كه درپارچه به كار گرفته می شد. ( الیاف مصنوعی و طبیعی ) ۲ـ تراكم پارچه . هرچه بافت فشرده تر ومتراكم تر باشد قابلیت آن درحفاظت در مقابل اشعه UV بیشتر است . قبــــل از بحث پیرامون موضوع حفاظت در مقابل اشعه UV در پارچه ها ، لازم است تفاوت بین عبارات SPF وUPF توضیــــح داده شود . (Sun Protection Factor)SPF فاكتور حفاظت در مقابل نور خورشید توسط كرم ها و لوسیون ها می باشد . UPF عبارتی است كه حفاظت در مقابل خورشید را درمورد پارچه مشخص می حدود ۵۰ درصد تنزل می یابد و به حدود UPF۳.۵ می رسد. به همین دلیل است كه درحال حاضر تولید پارچه ضد UV با میزان UPF بالا جذابیت بیشتر و بیشتری می یابد . مضاف براینكه اخطارها درمورد افزایش سرطان پوست نیز روبه افزایش است . مدیر یك شركت تولید كننده پوشاك ضد UV در تورنتو كانادا درمورد مزایای محصولاتش توضیح می دهد كه : « اكثر پارچه های ضد UV دارای حداقلSPE۳۰ می باشند . بعلاوه ، در اكثر موارد ، خاصیت ضد UV بودن دراین پارچه ها در شرایط خشك و مرطوب ثابت می ماند . درحالیكه پارچه استاندارد پنبه ای قابلیت ضد UV بودن خودرا درشرایط مرطوب تا ۵۰% از دست می دهد . نهایتا" برخلاف لوسیون و كرم های ضد آفتاب ، ضد UV بودن پارچه ها لزومی ندارد تا هر ۲ ساعت یكبار تجدید شود » .
سایـــر عبارات اختصاری در مورد حفاظت در مقابلUV ، UVA وUVB می باشند . UVA× باندی از UV با طول موج بلندتر است كه بصورت عمیق تری به پوست نفوذ می كند و ارتجاعی بودن پوست را تنزل داده باعث پیری زودرس پوست می گردد . × UVB باند دیگری است كه به سطوح بالایی پوست نفوذ می كند و باعث سوختگی می گردد و همچنین سرعت پیری پوست را افزایش می دهد و به چشمها نیز آسیب می رساند . مدیرشركت پوشاك پنبه ای Solarwear ، پوشاك خود را با دیگر محصولات موجود در بازار مقایسه می كند . وی چنین اظهار می دارد كـــه : « این شركت تولیدات خود را تحت عناوین تجارتیSolarbaby و IMIXبه بازار عرضه می دارد . این پوشاك كه ۱۰۰ % پنبه ای می باشند كاملا" درمقابل UVB,UVA محافظ هستند . حفاظت حدود ۹۹ % برای رنگهای مشكی و زیتونی و ۹۵% برای سایر رنگها در شرایط خشك و مرطوب را تضمیـــــن می نماید . ایـــن شركت تضمین می نماید كه درشرایط نرمال ، پوشاك SolarWear به طور ثابت ضد اشعه های UVA,UVB در سطح UP۴۰برای بیش از ۱۰۰ بار شستشو باشند .» تولید پارچه های ضد UV میتواند با استفاده از دو روش باشد .یكی با استفاده از نخهای ضد UV و دیگری با استفاده از عملیات تكمیل بر روی پارچه انجام می گیرد .
بدون توجه به روشی كه استفاده می گردد ، امروزه تقاضا برای چنین پارچه هایی خصوصا" جهت تولید پوشاك كودك ، لباس بیرون از خانه یا لباس كاردر محیط باز ، لباس ورزشی ( ورزشهایی مثل تنیس ، گلف ،شناو دو ) رو به افزایش می باشد .درحال حاضر استاندارد مورد قبـــولی برای میزان UPF وجود ندارد اما این موضوع روبه تغییر است . چنانكه Nicol Nelson مدیر تولید شركت UNIFI بیان می كند كه :« همانطور كــــه مصـــرف كنندگان هر چه بیشتر به سلامتی و پوست خود اهمیت می دهند ، میزان UPF در پارچه ها به سمت استاندارد شدن پیش می رود. در شركت UNIFI مقدار مورد قبول برای UPF پوشاك ۵۰ + می باشد . باتوجه به یك نظرسنجی ، یك اتفاق نظر كلی بین مصرف كنندگان UNIFI وجود دارد كه UPF پارچه باید حداقل ۳۰ + باشد.» تصور می شود كه باتوجه به گرم شدن هوای جو زمین به طور عمومی وهمچنین افزایش سالانه سرطان پوست ، مصرف كنندگان به دنبال راههایی هستند كه اثرات زیان بار اشعه UV را كاهش دهند كه دسترسی به پوشاك ضد UV میتواند یكی از راههای كاهش این اثرات باشد .

مریم عظیمی

منبع : وزارت صنایع و معادن