برو جلو، بوق نزن!

كارشناسان در حالی شهر بانكوك تایلند را با ۱۰۰ دسی بل آلودگی صوتی به عنوان آلوده ترین شهر دنیا معرفی می كنند كه بر این باورند كه نبود كنترل بر آلاینده های صوتی تهران، رفته رفته این شهر را به آلوده ترین شهر دنیا تبدیل خواهد كرد.
سروصدای محیط اطراف، در درازمدت منجر به ایجاد ضایعات فیزیولوژیك در انسان شده و گاه، آثار آنها به صورت خستگی، خواب آلودگی و حملات عصبی بروز می نماید. امروزه در جوامع شهری با رشد تكنولوژی شاهد تولید سروصدا و آلودگی صوتی با انواع گوناگون هستیم كه این معضل می تواند در درازمدت، ضایعات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. هر چند در جهان صنعتی امروز و به خصوص در كشورهای توسعه یافته سروصدای زیست محیطی شامل سروصدای ناشی از ترافیك جاده ای، ترافیك هوایی و قطارها، صنایع، ساخت و سازها و نیز فعالیت های معمول است، اما كارشناسان، عوامل مؤثر در ایجاد آلودگی صوتی در ایران و مخصوصاً تهران را خودروها و موتورسیكلت ها می دانند.
حال اگر از تردد بیش از حد خودروها در خیابان ها و فرسوده بودن اكثر آنها و همچنین عدم رعایت هرگونه استاندارد آلودگی صوتی توسط صنایع خودروسازی فاكتور بگیریم، عامل مهمی باقی می ماند كه شاید در طول روز، ده ها بار به مغز شما سوهان كشیده باشد؛ درست است...بوق ها.
بدون شك بوق ها در شهری مثل تهران، یكی از عوامل اصلی آلودگی های صوتی به شمار می آیند؛ بوق هایی با صداهای متفاوت؛ بوق هایی با قیمت های متفاوت و بوق های دیوانه كننده متفاوت. اما آیا تاكنون از خود پرسیده اید كه چرا روی تمام وسایل نقلیه و حتی دوچرخه ها(زنگ)، بوق نصب شده است و در چه شرایطی باید از آنها استفاده كرد؟ آیا می دانید تعویض یا نصب بوق های غیرمتعارف روی وسایل نقلیه، ممنوع و تولید اصوات ناهنجار، جرم است؟
اگر از انواع بوقهای شهری، جاده ای، بیابانی و اصوات گوناگونی همچون صدای حیوانات، شیپوری، سازها و ناهنجارترین آنها یعنی بوق بنزی (۱۱-۱۰) چشم پوشی كنیم، به انواع استفاده از بوق می رسیم. تمام دارندگان وسایل نقلیه- چه خصوصی و چه عمومی- در طول روز، ده ها و شاید صدها بار از بوق خود استفاده می كنند كه به جرأت می توان گفت كه درصد بالایی از این بوق زدن ها به صورت عادت و ناخواسته انجام می شود.
مرور انواع بوق زدن ها می تواند كمكی به من و شما باشد تا سهم خود را از میزان آلودگی صوتی موجود، بهتر بدانیم.
●یك روز پرسروصدا
پدر خانواده، ماشین خود را داخل پاركینگ روشن می كند و با چند بوق كوتاه و سریع به پسر خود می گوید: درو بازكن... .
بعد از خروج از خانه باز هم با یك بوق از پسر تشكر كرده و با بوق بعدی از او خداحافظی می كند. در طول مسیر نیز ده ها بار بوق به صدا در می آید؛ برای سلام دادن به حسن آقا، عرض ارادت به ممدآقا و احوالپرسی از حسین آقا... .
اگر قرار باشد راننده، كسی یا دوستی را در خیابان صدا كند هرگز از خودرو پیاده نمی شود بلكه با چند بوق ممتد، شخص مورد نظر را صدا می زند و وای از آن روزی كه طرف، حواسش جای دیگری باشد و متوجه نشود؛ آن وقت بوق دنبال بوق و ... . نوع دیگر استفاده از بوق مختص تاكسی د ارها و مسافركش هاست.
راننده برای متوجه كردن مسافر و پرسیدن مسیر، چند بوق كوتاه می زند و اگر مسیر مسافر با او همخوانی داشته باشد با یك بوق دیگر به او می گوید: بیا بشین، بریم! .
برخی از رانندگان تاكسی، مسافركش های شخصی و رانندگان اتوبوسی كه در یك مسیر خاص و مشخص كار می كنند، هر بار كه یكدیگر را در حال رفت وآمد ببینند، چند بوق می زنند كه معانی متفاوتی از آن استخراج می شود: سلام، چطوری؟، خسته نباشی و... . آیا تاكنون پشت چراغ قرمز، منتظر سبزشدن آن مانده اید؟
وقتی چراغ سبز می شود رانندگان، ناخودآگاه بوق می زنند تا نفر جلویی را برای حركت كردن آماده كنند! در ترافیك ها نیز چنین بوق زدن هایی رایج است یعنی با اینكه مسیر بسته است اما تعدادی از رانندگان فكر می كنند با بوق زدن، راه باز خواهد شد. همچنین در سر تقاطع ها، وقتی خودرویی می خواهد مسافری سوار كند، رانندگان پشت سری به صورت ممتد بوق می زنند؛ حالا معلوم نیست می گویند زود باش سوار كن، برو! یا برو كنار، خودم سوارش كنم! .
نوع دیگری از بوق زدن ها، بوق های آموزش آیین نامه راهنمایی و رانندگی هستند. مثلاً راننده ای وسط تقاطع توقف می كند، پارك دوبله می كند یا خیابان یكطرفه را به صورت برعكس(خلاف) حركت می كند و رانندگان دیگر با بوق زدن، به او می فهمانند كه باید به تابلوها توجه و به قوانین احترام بگذارد...!
البته هر چقدر بوق ، ممتد و طولانی تر باشد از آموزش خارج و به فحش و ناسزا نزدیك تر است. مثلاً وقتی راننده ای- به هر دلیل ممكن- یكباره پا را روی ترمز می گذارد، راننده پشت سری نیز دست را روی بوق می گذارد و از لحظه شروع تا خاتمه، فقط فحش و ناسزا است كه از دستگاه تولید كننده اصوات خارج می شود.
فراموش نشود كه بعضی وقت ها هم راننده خاطی بعد از شنیدن صدای بوق واكنش نشان می دهد كه دو حالت دارد؛ یا با یك بوق كوتاه، معذرت خواهی می كند یا با یك بوق بلند، جواب تمام فحش ها را می دهد!
نوع دیگری از بوق ها ، بوق شادی هاست... ؛كاروان عروس و داماد. حتماً بارها و بارها در چنین كاروان هایی حضور داشته اید. همه بوق می زنند؛ نه زمان و نه مكان، جلو دار آنها نیست.
ساعت ۱۲شب، داخل یك كوچه ۶متری... بوق و بوق و بوق .
هر خودرویی كه بوق وحشتناك تری داشته باشد عزیزتر و دل پسندتر است كه معمولاً اگر اتوبوس، خاور یا كامیونی در آنجا باشد نورعلی نور است. اضافه كنید به این افراد، غریبه هایی را كه در كنار كاروان عروس و داماد در حركتند و برای سهیم شدن در شادی آنها دست خود را به شدت روی بوق خودروهایشان فشار می دهند.
بوق شادی ها به همین جا ختم نمی شود. بعد از مسابقات حساس ورزشی هم بوق بازی ها وجود دارد. می شود اسم این بوق زدن ها را بوق شلوغی نیز گذاشت.
راستی! بوق داخل تونل ها فراموش نشود. مردم وقتی وارد تونل می شوند بوق می زنند؛ هنوز مشخص نیست كه می ترسند یا خوشحالند! بعضی ها وقتی ماشین می خرند اول بوق می زنند و دوستانشان هم بعد از براندازكردن خودرو، یه بوقی می زنن... . آیا چیزی در مورد بوق كمك و همنوع دوستی شنیده اید؟
وقتی خانواده ای سوار ماشین شده و گوشه چادر یا مانتوی خانمی بین در گیر كند یا یكی از درهای ماشین كاملاً بسته نشده باشد، راننده كناری حتماً با چند بوق آنها را متوجه امر خواهد كرد یا در خیابان هایی كه كمی جلوتر افسر ایستاده، تصادفی شده یا به هر دلیلی، راه بسته شده، رانندگانی كه از روبه رو می آیند، با بوق زدن بقیه را مطلع می كنند كه البته با شنیدن چند بوق ، تشكر رانندگان مقابل را دریافت می كنند. بعضی از بوق ها ، بوق در جواب بوق است؛ یعنی راننده ای در حال حركت، یك دفعه بوق می زند و چون راننده كناری علت را نفهمیده، او نیز یك بوق می زند و هر دو بدون اینكه چیزی گفته یا شنیده باشند به راه خود ادامه می دهند.
بوق بچه هم بوقی است كه پدر پشت فرمان، فرزند كوچك خود را روی پاهایش می نشاند و برای خوشحال شدن او می گوید: بوق بزن عزیزم! بوق بزن! .
داخل ترمینال های اتوبوسرانی بین شهری نیز هر اتوبوسی كه آماده حركت می شود، با چند بوق وحشتناك بیابانی، این تصمیم را به اطلاع همه می رساند. البته بوق های الكی كه راننده دستش به بوق می خورد و گیركردن بوق كه فقط با قطع برق ماشین قطع می شود را هم فراموش نكنیم.
راستی! پدری را كه در ابتدای گزارش با یك بوق از پسرش تشكر و خداحافظی كرده و به سركار رفته را به خاطر دارید؟ همان پدر، وقتی شب به خانه بازمی گردد با چند بوق پسرش را صدا می كند كه بیا درو بازكن، من اومدم! .
●●●
اگر انسان را به عنوان آلوده كننده و مخرب محیط زیست كنار بگذاریم، در مورد آلودگی صوتی و مضرات آن همین بس كه تحقیقات نشان می دهد، رشد گیاهان بر اثر سرو صدای بلند به شدت كاهش می یابد.
مهاجرت بی موقع حیات وحش و پرندگان، سقط جنین، خونریزی گوش، بی اشتهایی، بروز حالت پرخاشگرانه، كاهش شیر در حیوانات و موجودات شیرده و كوتاه شدن طول عمر، از جمله اثرات سروصدا بر جانوران است.
از مهمترین آثار آلودگی صوتی و ارتعاشات بر اجسام بی جان نیز می توان به شكسته شدن شیشه ها و ایجاد شكاف در ساختمان ها اشاره كرد. حال بهتر است كمی به عملكرد خودمان بیندیشیم. اگر تمام عوامل، دست به دست هم داده اند تا دنیای شلوغ و پرسروصدایی را برایمان بسازند، حداقل ما كمی مراعات كنیم.

محمدرضا هادیلو

منبع : روزنامه همشهری