کبد کودک در خطر است

استامینوفن مدت هاست كه به عنوان داروی استاندارد ضد تب و درد برای كودكان شناخته شده است. شما استامینوفن را به نوزادان تب دار هم می دهید، دارویی كه می توانید در هر سوپرماركت و مغازه ای بدون نسخه آن را بخرید، اما بیش از حد بودن چیزهای خوب هم می تواند به شما صدمه بزند. این اصل خصوصاً در مورد استامینوفن و كودكان صادق است.
●استامینوفن؛ یك داروی عمومی
استامینوفن عمومی ترین مسكن درد و تب بری است كه به طور گسترده در ایالات متحده استفاده می شود و در بسیاری نقاط دنیا نیز به آسانی در دسترس است. در طی دو دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، این دارو به عنوان كالای اصلی و ثابت كمدداروی هر خانه ای جای آسپرین را گرفت. استامینوفن زمانی عمومیت پیدا كرد كه رابطه بین آسپرین و بیماری نادری در كودكان- كه خون، كبد و مغز را تحت تأثیر كشنده قرار می دهد- مورد توجه قرار گرفت.
●استفاده بیش از حد( overdose)
شاید تا اندازه ای در دسترس بودن داروی استامینوفن بیش از هر داروی دیگری موجب اوردوز (overdose) و مرگ ناشی از آن است. این دارو معمولاً انتخاب جوانان برای خودكشی نیز هست. موارد دیگر نیز زمانی اتفاق می افتد كه افراد سمی بودن استامینوفن را ناچیز می شمارند و یا این كه از آن آگاه نیستند.
استامینوفن می تواند هم در كودكان و هم در بزرگسالان به كبد آسیب برساند. اشخاصی كه برحسب عادت الكل می نوشند نیز بیش از دیگران در خطر آسیب كبد در اثر استفاده از استامینوفن هستند.
●خطرات آسیب به كبد
شما بدون كبد نمی توانید زنده بمانید. كبد برای كمك به هضم غذای شما، صفرا تولید می كند و فاكتورهای لختگی خون را می سازد كه وقتی انگشتتان را می برید، خون را بند می آورند. كبد، انرژی و اندوخته آهن را نیز ذخیره می كند و بسیاری از داروها و مواد شیمیایی كه وارد جریان خون شما می شوند را تجزیه می كند.
استامینوفن بیش از حد، توانایی كبد را در به عمل آوردن بدون خطر دارو، زیاد می كند. محصول فرعی این فرآیند، سمی است و هم به كبد آسیب می رساند و هم می تواند نقص كلیه را به دنبال داشته باشد. اوردوز شدید می تواند مرگ آور باشد. خوشبختانه پادزهری نیز به نام (AC) وجود دارد كه باید هشت تا ده ساعت بعد از استفاده بیش از حد استامینوفن، استفاده شود.
●اوردوز چه طور اتفاق می افتد؟
موارد شدید اوردوز استامینوفن زمانی اتفاق می افتد كه والدین سهواً مقدار بیشتری از دارو را به كودك می دهند. علایم اوردوز یعنی دل درد، تهوع و استفراغ كه معمولاً در اثر بسیاری از بیماری ها نیز رخ می دهند، غالباً آنقدر آشكار نیستند كه شما بفهمید فرزندتان به معالجه فوری نیاز دارد.
والدین ممكن است در مقدار دارویی كه به كودك می دهند، اشتباه های متنوعی كنند. گاهی وقتی از نتیجه دادن مقدار توصیه شده دارو راضی نیستند، تصمیم می گیرند كه مقدار بیشتری استفاده كنند. بعضی والدین هم قرص های بزرگسالان را به اشتباه به كودكان می دهند.
همان طور كه حالت های مختلفی برای داروی كودكان در نظر گرفته شده، مقدار دارو نیز برای آنها متفاوت است. برای مثال، فرمولاسیون یك قرص مخصوص كودكان، سه برابر غلیظ تر از شربتی است كه معمولاً به كودكانی داده می شود كه هنوز تاتی می كنند.
به آسانی دیده شده كه والدین گرفتار ممكن است فرض كنند كه هر دوی این مواد مقدار یكسانی دارو در خود دارند. اما جانشین كردن شربت با قرص یعنی سه برابر آنچه كه باید، دارو مصرف می شود. بسیاری از داروهای مربوط به سرماخوردگی نیز حاوی مقداری استامینوفن هستند، بنابر این ممكن است والدین كاملاً اتفاقی موجب اوردوز شوند، یعنی در كنار داروهای ضد سرماخوردگی، استامینوفن نیز به كودك بدهند.
●كنجكاوی های خطرناك
اوردوز ممكن است زمانی اتفاق بیفتد كه بچه ها (خصوصاً كودكانی كه تاتی می كنند) طی كنجكاوی های غیرمجازشان در كمد داروها یا كیف مادرشان، با دارو برخورد می كنند و ممكن است آن را با شكلات یا آب میوه اشتباه بگیرند.
این اتفاق خصوصاً زمانی خطرناك است كه دارویی كه كودك می یابد، استامینوفن مخصوص بزرگسالان باشد. قرص های مخصوص بزرگسالان حاوی ۳۲۵ یا ۵۰۰ میلی گرم استامینوفن هستند، در حالی كه قرص های كودك حاوی ۸۰ یا ۱۶۰ میلی گرم از این دارو هستند.
خوشبختانه در این اكتشاف ها، معمولاً توجه كودكان به شربت ها جلب می شود. در این موارد به ندرت كودكی آنقدر از دارو می نوشد كه برای او خطرناك باشد و به كبدش صدمه بزند.
●چه مقدار یعنی زیاد ؟
عوامل بسیاری، مانند سن كودك، مشخص می كند كه چه مقدار از دارو و استفاده بیش از حد آن می تواند به كبد صدمه بزند. برای مثال، كودكان زیر ۵ سال نسبت به بزرگسالان و كودكان دیگر به آسیب كبد كمتر حساسند. مقدار غذای موجود در معده كودك نیز عامل دیگری است.
برای تخمین میزان خطر، پزشكان وزن كودك را و مقدار استامینوفنی را كه بلعیده باید بدانند. (برحسب كیلوگرم و میلی گرم).
به طور كلی اگر كودك به ازای هر كیلوگرم وزنش، ۱۵ میلی گرم استامینوفن اضافی مصرف كرده باشد، پزشكان درمان اورژانسی را توصیه می كنند.
●برچسب دارو را بخوانید
استامینوفن زمانی یك داروی بی خطر و مؤثر است كه آن را همان مقدار كه توصیه شده، مصرف كنید. برچسب روی دارو را با دقت بخوانید و بیش از آنچه كه به شما گفته شده، به كودك دارو ندهید. اگر دارویی را به راحتی و بدون نسخه می توان خرید، بدان معنی نیست كه اصلاً نمی تواند به كودك شما صدمه بزند.

ترجمه فرزانه فخریان
منبع: www.mayocliic.com

منبع : روزنامه همشهری