آنچه از کدکس غذایی باید بدانیم

●تعریف كدكس
كدكس در لغت بمعنای آیین نامه،مقررات،نشانه و آلیمانتاریوس به معنای مواد غذایی می باشد.
كدكس عبارت است از جمع آوری وتطبیق بین المللی استاندارد های مواد غذایی و ارایه آن به شكل واحد.
●تاریخچه تشكیل كمیسون كدكس غذایی
در یازدهمین كنفرانس FAOدر ۱۹۶۱ و شانزدهمین اجلاس جهانی WHOدر ۱۹۶۳تشكیلات جدیدی تحت عنوان كمیسیمو آیین نامه مواد غذایی“Codex Alimentarius Commission”
به منظور اجرای استانداردهای مشترك FAO/WHOدر زمینه مواد غذایی به وجود آمد در حال حاضر ۱۷۲ كشور عضو كدكس می باشند.
●اهداف كمیسیون كدكس غذایی
▪ حفظ منافع و بهداشت مصرف كنندگان
▪تسهیل روابط تجاری و هماهنگ شدن اقدامات انجام شده در زمینه مواد غذایی
▪هماهنگ نمودن كلیه فعالیتهای استاندارد مواد غذایی در بخشهای دولتی و غیر دولتی
▪ تعیین اولویت و ارائه راهنماییهای لارم در زمینه پیش نویسهای استاندارد با كمحك سازمانهای ذینفع
▪نهایی نمودن استانداردها و انتشار آنها به صورت مقررات و یا codexدر قالب استانداردهای منطقه ای یا بین المللی
▪ تكمیل و اصلاح استانداردها پس از بررسی های مناسب و لازم
●روش تدوین استانداردهای كدكس
۱ـ روش معمولی:دارای ۸ مرحله (step)است كه كشور های عضو در مراحل ۳،۶ و ۸ نظرات خود را اعلام می نمایند.
۲ـ روش سریع: دارای ۵ مرحله است كه كشورهای عضو نظرات خود را در مراحل ۳ و ۵ اعلام می نمایند.
●چهارچوب استانداردهای كدكس مواد غذایی
۱ـ نام استاندارد
۲ـ دامنه كاربرد
۳ـ تعریف
۴ـ تركیبات اصلیتشكیل دهنده و عوامل كیفیتی
۵ـ افزودنی ها
۶ـ ‎آلاینده ها
۷ـ ویژگیهای بهداشتی
۸ـ وزن و اندازه
۹ـ برچسب گذاری
۱۰ـ روش آزمون و نمونه گیری
●ساختار تشكیلات كدكس بین المللی
كمیسیون كدكس مواد غذاییC.A.Cشامل(دبیر خانه و كمیته اجرایی)و كمیته اجرایی شامل(كمیته های منطقه ای،كمیته های اجرایی بین دولتی،كمیته محصولات مواد غذایی،كمیته موضوعات عمومی)
●كمیته موضوعات عمومی(۹ كمیته فنی)
۱ـ باقیمانده آفت كشها
۲ـ سیستم بازرسی و صدور گواهینامه برای مواد غذایی وارداتی و صادراتی
۳ـ باقیمانده داروهای دامی
۴ـ تغذیه و رژیمهای ویژه غذایی
۵ـ برچسب گذتری مواد غذایی
۶ـ روشهای آزمون و نمونه برداری
۷ـ اصول كلی
۸ـ افزودنیها و آلاینده های مواد غذایی
۹ـ بهداشت مواد غذایی
●كمیته محصولات مواد غذایی(۱۱ كمیته فنی)
۱ـ میوه ها و سبزیهای فراوری شده
۲ـ میوه ها و سبزیجات تازه
۳ـ چربیها و روغنها
۴ـ فراورده های كاكائو و شكلات
۵ـ شكر
۶ـ شیر و فراورده های آن
۷ـ آبهای معدنی طبیعی
۸ـ ماهی و فراورده های شیلاتی
۹ـ بهداشت گوشت
۱۰ـ غلات ،حبوبات وبقولات
۱۲ـ پروتینهای گیاهی
●‌كمیته های اجرایی بین دولتی (۳ كمیته فنی)
۱ـ غذاهای حاصل از بیوتكنولوژی(ژاپن)
۲ـ خوراك دام (دانمارك)
۳ـ آبمیوه ها و سبزیها(برزیل)
●كمیته های منطقه ای(۶ كمیته فنی)
۱ـ آسیا(كره)
۲ـ آفریقا(مراكش)
۳ـ اروپا(جمهوری اسلواكی)
۴ـ خاور نزدیك(اردن)
۵ـ آمریكای لاتین(آرژانتین)
۶ـ آمریكای شمالی و اقیانوسیه(ساموآ)
●تعداد استانداردها و آئین كارهای تدوین شده توسط كمیسیون كدكس
▪استانداردهای محصولات غذایی ۲۰۲
▪استانداردهای عمومی و راهنماهای بر چسب گذاری ۷
▪راهنماها و آیین كارهای محصولات غذایی ۳۸
▪حدمجاز آفت كشها ۲۵۷۹
▪آیین كارها و راهنمای كلی بهداشت مواد غذایی ۵
▪تعیین حد افزودنیهای مواد غذایی ۶۸۳
▪تعیین حد افزودنیهای مواد غذایی ۳۷۷
▪راه های ارزیابی خطر ۵
▪راهنماهاو توصیه های نحوه اجرای بازرسی وصدور گواهینامه ۲۲
▪استانداردها و راهنماهاو آیین كارهای آلاینده ها ۱۴
مجموع ۳۹۳۲
●قوانین و مقررات كدكس
▪ قوانین كدكس هر ساله در كتاب روش اجرائی (procedure manual) تدوین و منتشر میگردد.
▪ قانون كدكس دارای ۱۰ اصل ((article می باشد كه درآن نحوه فعالیتها ، چگونگی پذیرش اعضا، عملكرد آنها و تدوین استانداردها ، تشریح گردیده است .
●تاریخچه كدكس غذایی در ایران
▪نخستین طرح شورای كدكس در سال ۱۳۶۳ از سوی مدیریت غذایی و كشاورزی تهیه و منتشر گردید.
▪در سال ۱۳۶۶ اولین اساسنامه آن تدوین شد .
▪در سال ۱۳۶۸ از سوی مدیریت وقت موسسه مكاتباتی با وزارت امور خارجه و وزارت كشاورزی جهت استقرار دبیرخانه و مكانی برای تشكیل جلسات و سایر موارد انجام شد .
▪در طول سالهای فوق ۲۷ نشست در ۱۶ گروه مختلف برگزار گردید كه از سوی مدیر اجرایی كدكس بعنوان اولین كمیته ملی كدكس در آسیا مورد تشویق قرار گرفت.
▪سرانجام با توجه به بحث WHOو مسایل ایجاد شده ار سوی اتحادیه اروپا برای كشور ،مجدداَ در سال ۱۳۷۷ اساسنامه جدیدی تدوین شد.
▪در یكصدو یكمین اجلاس شورای عالی استاندارد ،اساسنامه ای تحت عنوان ”دستور العمل شورای هماهنگی كدكس غذایی ایران“ به تصویب رسید.
●ساختار كدكس صنایع غذایی ایران
شورای هماهنگی كدكس صنایع غذایی ایران شامل كمیسیون ملی غذای ایران N.C.C شامل دبیرخانه كمیسیون ملی كدكس ، كمیته های فنی ، امور مالی .
●اعضا شورا
▪وزیر محترم جهاد كشاورزی
▪ وزیر محترم بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی
▪وزیر محترم بازرگانی
▪وزیر محترم صنایع و معادن
▪ وزیر محترم علوم ، تحقیقات و فناوری
▪رئیس موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
●سازمانهای مسئول تشكیل كمیته های فنی
▪وزارت جهاد كشاورزی ۱۰كمیته
▪وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی ۲ كمیته
▪ وزارت بازرگانی ۱ كمیته
▪انستیتو علوم تغذیه و صنایع مواد غذایی ۱كمیته
▪موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ۸كمیته
▪ وزارت صنایع و معادن ۱كمیته
●كمیته های فنی وزارت جهاد كشاورزی
▪باقیمانده داروهای دامی
▪غلات، حبوبات و بقولات
▪شیر و فراورده های آن
▪ماهی و فراورده های شیلاتی
▪بقیمانده آفت كش ها
▪بهداشت گوشت و فراورده های گوشتی
▪میوه ها و سبزیهای تازه و خشك
▪ مواد غذایی حاصل از فراوری زیستی
▪ خوراك دام و طیور
●كمیته های فنی موسسه استاندارد
▪ آبمیوه و سایر نوشیدنیها
▪ روغنها و چربیها
▪آلاینده های مواد غذایی
▪ برچسب گذاری مواد غذایی
▪ بازرسی و صدور گواهینامه
▪ نمونه برداری و روش آزمون
▪ اصول كلی
▪كمیته اجرایی
●سایر كمیته های فنی
▪ شكر،شكلات و فراورده های كاكائو وزارت بازرگانی
▪افزودنیی های مواد غذایی وزارت بهداشت
▪بهداشت مواد غذایی وزارت بهداشت
▪ تغذیه و رژیم های ویژه غذایی انستیتو علوم تغذیه
▪ میوه ها و سبزیهای فرآیند شده وزارت صنایع
●چگونگی ارتباط كمیسیون كدكس غذایی در كشورها
▪از طریق contact point
▪موسسهٔ استاندارد عامل ارتباطی كمیسیون كدكس غذایی در ایران است.
▪ دبیرخانه شورای هماهنگی كدكس در موسسه و در مدیریت غذایی و كشاورزی مستقر می باشد.
▪رییس موسسه، نائب رییس شورا و رییس كمیسیون ملی كدكس غذایی ایران میباشد.
●اهم اقدامات انجام شده كدكس غذایی ایران
▪تشكیل چهار جلسه برای شورای هماهنگی كدكس و پنج جلسه جهت كمیسیون ملی كدكس
▪ایجاد هماهنگی در اعزام هیئت های نمایندگی به اجلاس های كدكس
▪ تهیه و تصویب شش آیین نامه و روش اجرایی كدكس
▪ تشكیل ۲۱ كمیته فنی
▪ تشكیل كمیته منطقه ای خاور نزدیك و كمیته اجرایی در سطح ملی
▪ارسال نظرات و پیشنهادات كارشناسی كمیته های فنی به كمیسیون كدكس
▪واگذاری پیشنویس تعیین حد مجاز آفلاتوكسین در مغزهای درختی (پسته) به ایران
▪تدوین پیش نویس استاندارد بین المللی ، دوغ- مشاركت در تدوین پیش نویس رسمی صدور گواهینامه بازرسی فراورده های غذایی – پیشنهاد تكمیل پیش نویس راهنمای تجزیه و تحلیل ارزیابی خطر…
▪پیشنهاد طرح تخصیص بودجه كدكس جهت انجام بهینه امور در سطح كشور و پیگیری آن از سازمان مدیریت و برنامه ریزی
▪ صدوراحكام برای رئوسا و دبیران و اعضای كمیته فنی
▪ایجاد هماهنگی استفاده از امكانات مالی و فنی صندوق مشتركFAO/WHO –trust fund بمنظور شركت در اجلاسهای كدكس.
▪ تهیه ۵ فصلنامه داخلی كدكس غذایی ایران
▪ایجاد وب سایتهای كدكس غذایی ایران جهت تعاملات و اطلاعات كمیته های فنی با آدرس اینترنتی www.isiri-codex.ir
▪پیشنهاد تدوین استراتژی ملی كدكس با توجه به درخواست كمیته ها و اعلام نظر از سازمانها در این رابطه .
▪تهیه فراخوان كدكس مبنی بر جذب متخصصان و كارشناسان برای عضویت در كمیته های فنی كه بالغ بر ۱۶۵ نفر اعلام آمادگی نموده اند.

مهندس الهام مظاهری

منبع : سایت خبری صنایع غذایی ایران