ویروس اچ آی وی

●معرفی
اچ آی وی ویروسی است که به بیماری مرگبار ایدز منجر می شود. این ویروس با حملات بی امان خود سیستم دفاعی بدن را چنان تضعیف می کند که حتی کوچکترین عفونت ها جان بیمار را به خطر می اندازند.
تاکنون دست کم ۲۸ میلیون نفر در سراسر جهان در اثر ابتلا به ایدز در گذشته اند.
در حالی که ۲۰ سالی است از شناسایی اچ آی وی می گذرد، هنوز هیچ واکسنی برای اچ آی وی ومعالجه ای برای ایدز کشف نشده است. با این حال نسل تازه داروها، طول عمر افراد آلوده به اچ آی وی را به طور چشمگیری افزایش می دهد.
●مراحل ابتدایی
حدود نیمی از افرادی که تازه به اچ آی وی آلوده می شوند در عرض دو تا چهار هفته به علائمی شبیه آنفولانزا مبتلا می شوند. این علائم شامل تب، خستگی، ناراحتی پوستی، درد مفصل، سردرد و تورم در غدد لنفاوی است.
نمودار سمت چپ فرآیند تدریجی آلودگی به اچ آی وی را نشان می دهد. واحد شمارش گلبولهای سفید سی دی ۴ + برابر با تعداد آنها در یک میلیمتر مکعب خون است. با پیشرفت ویروس از تعداد آن کاسته می شود.
یک سیستم دفاعی سالم دارای ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ سلول سی دی ۴ + در میلیمتر مکعب است. اگر این رقم به ۲۰۰ عدد کاهش یابد، بیمار مبتلا به ایدز محسوب می شود.
"بار ویروسی" شمار ذرات ویروسی در میلیمتر مکعب است. در مراحل ابتدایی، این رقم با تکثیر سریع ویروس در خون به اوج می رسد.
در برخی از افراد آلوده به اچ آی وی سالها طول می کشد تا بیماری ایدز ظاهر شود و در این مدت آنها احساس سلامت کرده و هیچ علائم بیرونی حضور این ویروس در آنها دیده نشود.
در سایر افراد آلوده به اچ آی وی ممکن است علائمی مانند کاهش وزن، تب و عرق، کهیر و برای مدتی کوتاه پاک شدن حافظه نمود کند.
●آزمایش های اچ ای وی:
▪در جریان عمومی ترین آزمایش برای تشخیص اچ آی وی، یک نوع خاص از پادتن ها یا همان پروتئین های ضدبیماری ردیابی می شود .
▪با این که پادتن ها در واکنش به حضور اچ آی وی در بدن تولید می شوند، اما این اتفاق شش تا دوازده هفته پس از آلودگی رخ می دهد .
▪ در حالی که این پادتن ها در مبارزه با ویروس چندان موثر نیستند، اما به عنوان نشانه وجود ویروس در بدن قابل اعتماد هستند .
▪در چند هفته ای که ردیابی آلودگی بی ثمر و جواب آزمایش منفی است، فرد آلوده می تواند ویروس را به سایرین منتقل کند.
●پیشروی بیماری ایدز در بدن
سیستم دفاعی بدن که از حمله ویروس صدمه دیده است، قوای خود را برای مبارزه با بیماری ها از دست می دهد و هر نوع عفونتی می تواند جان بیمار را تهدید کند.
کسانی که به اچ آی وی آلوده هستند در مقابل بیماری هایی مانند سل، مالاریا و ذات الریه آسیب پذیرتر می شوند و با افت شمار گلبولهای سفید سی دی ۴ +، آسیب پذیری آنها از قبل هم بیشتر می شود.
بیماران مبتلا به اچ آی وی همچنین در مقابل آنچه به "عفونت های فرصت طلب" معروف است آسیب پذیر هستند. این نوع از عفونتها از باکتری های شایع، قارچ ها و انگل هایی نشات می گیرد که یک بدن سالم قادر به مبارزه با آنهاست، اما می تواند در افرادی که سیستم دفاعی بدن آنها آسیب دیده ایجاد بیماری کند و گاه آنها را از پا در آورد.
برخی از این عوامل بیماری زا زمانی که شمار سلول های سی دی ۴ + زیاد است به بدل حمله می کنند، اما اکثر آنها زمانی که شمار این سلولها به کمتر از ۲۰۰ رسید، یعنی نقطه آغاز ظهور ایدز، فعال می شوند.
در صورتی که مراقبتهای کامل پزشکی در دسترس باشد، آن وقت می توان به بیمار داروهای درمانگر و محافظ در برابر برخی از این عفونت ها را داد. البته این داروها گاه گران است و به علاوه می تواند عوارض جانبی داشته باشد.
▪▪برفک
▪برفک و زونا
برفک یک عفونت قارچی است که معمولا به دهان، گلو یا دهانه رحم حمله می کند.
ویروس زونا،"هرپیس سیمپلکس" (herpes simplex)، می تواند در دهان یا رحم ایجاد شود. هر دو عفونت شایع هستند، اما درصد وقوع آنها در میان افراد مبتلا به اچ آی وی افزایش می یابد و حتی می تواند افرادی را که شمار سلول های سی دی ۴ + آنها هنوز بالاست مبتلا کند.
▪علائم: برفک باعث پیدایش برآمدگی های سفیدرنگ در پوست و خشکی دهان می شود و فرآیند بلعیدن غذا را دشوار می سازد. زونا باعث پیدایش تاول های دردناک در ناحیه مبتلا می شود.
▪▪سل
سل عامل اصلی مرگ و میر در میان مبتلایان به ایدز در سراسر جهان است و بسیاری از کشورها همزمان با اپیدمی های اچ آی وی و سل روبرو هستند. سل ناشی از یک نوع باکتری است که بسیاری از مردم حامل آن هستند، اما تنها در برخی از افراد باعث بیماری می شود.
اگر افرادی که حامل این باکتری هستند به اچ آی وی هم آلوده شوند، احتمال بروز سل در آنها ۳۰ برابر افزایش می یابد. سل ابتدا به ریه حمله می کند، اما می تواند به غدد لنفاوی و مغز هم سرایت کند.
▪علائم: سرفه شدید، درد در قفسه سینه، سرفه همراه با خون، خستگی مفرط، کاهش وزن، تب و تعرق شدید در هنگام خواب.
▪▪سرطان سیستم دفاعی بدن
افراد آلوده به اچ آی وی بیش از دیگران در معرض ابتلا به انواع سرطانهای سیستم دفاعی بدن موسوم به ان اچ ال (Non-Hodgkin’s Lymphomas) قرار دارند. ان اچ ال می تواند به هر بخشی از بدن از جمله نخاع و مغز حمله کند و می تواند ظرف یک سال بیمار را از پا درآورد. این بیماری می تواند، صرف نظر از شمار گلبولهای سفید سی دی ۴ + در بدن بیمار اچ آی وی، بروز کند. شیمی درمانی راه مقابله با این نوع سرطانهاست.
علائم (ان اچ ال): تورم غدد لنفاوی، تعرق به هنگام خواب و کاهش وزن.
شمار سی دی ۴+ : زیر ۲۵۰
▪▪زخم های بدخیم (کی اس)
کی اس (Kaposi’s sarcoma) یک نوع بیماری مشابه سرطان بوده و در میان مردان آلوده به اچ آی وی شایع است. این بیماری موجب ظهور زخم های (لیژن) قرمز یا بنفش رنگی می شود که معمولا روی پوست ظاهر می شود. این بیماری همچنین می تواند دهان، غدد لنفاوی، دستگاه گوارش و ریه ها را تحت تاثیر قرار دهد و مرگبار باشد. این بیماری معمولا به بیمارانی که شمار سی دی ۴ + آنها کمتر از ۲۵۰ است حمله می کند، اما در کسانی که شمار این سلول در آنها کمتر است وخیم تر خواهد بود.
▪علائم: زخم، نفس تنگی در صورتی که به ریه حمله کرده باشد، و خونریزی در صورتی که به دستگاه گوارشی حمله کرده باشد.
شمار سی دی ۴+ : زیر ۲۰۰
▪▪ذات الریه (پی سی پی)
▪موضع: ریه
پی سی پی (Pneumocystis pneumonia) یکی از عفونت های "فرصت طلب" است که باعث ذات الریه می شود. این عفونت معمولا به ریه حمله می کند اما همچنین می تواند غدد لنفاوی، طحال، کبد یا مغز استخوان را هدف قرار دهد. این بیماری همواره از علل عمده مرگ و میر در میان بیماران آلوده به اچ آی وی بوده است، اما اکنون به کمک دارو قابل پیشگیری و معالجه است. این بیماری اغلب افرادی را که شمار سی دی ۴ + در آنها کمتر از ۲۰۰ است مبتلا می کند.
▪علائم: تب، سرفه خشک، حس فشردگی در قفسه سینه و دشواری در عمل تنفس.
شمار سی دی ۴+ : زیر ۱۰۰
▪▪عفونت های مغزی
بیماران اچ آی وی همچنین در مقابل دو نوع عفونت، که عموما به مغز حمله می کند، آسیب پذیر هستند. توکسوپلاسموسیس (Toxoplasmosis) که از یک انگل در حیوانات ناشی می شود، می تواند باعث پیدایش زخم در مغز شود. کریپتوکوکوس (Cryptococcus) - نوعی قارچ در خاک - اغلب باعث مننژیت می شود. این بیماری در پرده نخاع و مغز عفونت ایجاد می کند و می تواند به اغما و مرگ منجر شود. این عفونت ها در بیمارانی که شمار سلول های سی دی ۴ + در آنها کمتر از ۱۰۰ است شایع است.
▪علائم: سردرد، تب، مشکلات بینایی، تهوع و استفراغ، ضعف در یک طرف بدن، دشوار شدن تکلم و راه رفتن (توکسوپلاسموسیس)، گرفتگی عضلات گردن (مننژیت).
شمار سی دی ۴+ : زیر ۷۵
▪▪عفونت شکم (ام ای سی)
ام ای سی یا ام ای آی (Mycobacterium avium complex) عفونتی است که از باکتری های موجود در آب، گرد و غبار، خاک و مدفوع پرندگان ناشی می شود. این بیماری به لایه بیرونی معده و روده حمله می کند و در نهایت می تواند در خون و سایر بخش های بدن منتشر شود. ام ای سی اغلب کسانی را که شمار گلبولهای سفید سی دی ۴ + در آنها کمتر از ۷۵ است مبتلا می کند.
▪علائم: شکم درد ، تهوع و استفراغ که به تب می انجامد، تعرق در خواب، بی اشتهایی، کاهش وزن، خستگی، اسهال.
شمار سی دی ۴+ : زیر ۵۰
▪▪خطر نابینایی (سی ام وی)
سی ام وی (Cytomegalovirus) یک عفونت مرتبط با ویروس زونا (هرپیس) است و در بیماران اچ آی وی اغلب باعث ابتلا به تورم شبکیه چشم (retinitis) می شود. این بیماری با مرگ سلول های شبکیه در ناحیه عقب چشم همراه است و در صورتی که معالجه نشود به سرعت می تواند باعث نابینایی شود. سی ام وی توسط دارو قابل مهار است. این ویروس همچنین می تواند بر سایر بخش های بدن اثر بگذارد. این بیماری به ندرت به افرادی که شمار سلول های سی دی ۴ + آنها بیش از ۱۰۰ است حمله می کند، و اغلب افرادی را که شمار این سلول در آنها کمتر از ۵۰ است مبتلا می کند.
▪علائم: مشکل بینایی مانند دیدن لکه های سیاه متحرک، تاری در دید و پیدایش نقاط کور.
●داروهای ضد ایدز
از زمان آغاز اپیدمی اچ آی وی، مجموعه ای از داروها ساخته شده اند که از طریق مهار توانایی تکثیر این ویروس، عمر افراد مبتلا به اچ آی وی را به طور قابل ملاحظه ای افزایش می دهد. این داروها از سرعت نابودی سی دی ۴ + بیماران می کاهد و می تواند بروز ایدز را به تاخیر بیاندازد، اما آن را معالجه نمی کند.
در مجموع چهار دسته دارو وجود دارد که در مقاطع مختلف آلودگی و رشد اچ آی وی و ایدز عمل می کنند:
۱) بازدارنده های ورودی: این داروها به پروتئین های موجود بر سطح بیرونی ویروس اچ آی وی می چسبد و از پیوستن و ورود آن به سلول های سی دی ۴ + جلوگیری می کند. تاکنون تنها یک نمونه از دارو، به نام "فوزیون" (Fuzeon)، وارد بازار شده است.
۲) بازدارنده های ان آر تی (Nucleoside reverse transcriptase): این بازدارنده ها ویروس اچ آی وی را از نسخه سازی از ژنهای خود باز می دارد. نوکلیوسایدها مصالح ساختمانی این ژنها هستند. این دارو فرآیند نسخه سازی را از طریق تولید نمونه های معیوبی از این مصالح ساختمانی مختل می کند.
۳) بازدارنده های ان ان آر تی (Non-nucleoside reverse transcriptase): این بازدارنده ها نیز فرآیند نسخه سازی را مختل می کنند. آنها با چسباندن خود به آنزیمی که این فرآیند را کنترل می کند نسخه سازی را مختل می کنند.
۴) بازدارنده های نوع پروتیز (Protease): این داروها به آنزیم دیگری به نام پروتیز که نقشی اساسی در جمع آوری ذرات ویروس تازه دارد، می چسبند.
داروهای ضدویروس ایدز باید به صورت ترکیبی مصرف شوند. معمولا سه نوع داروی مختلف از دست کم دو دسته مختلف از داروها به طور همزمان به بیمار تجویز می شود. با تغییر شکل دادن ویروس اچ آی وی، برخی از نمونه های این ویروس در مقابل داروها مقاوم می شوند. بنابراین شانس کنترل اچ آی وی در صورت استفاده از چند دارو بیشتر خواهد بود. در برخی موارد از آلودگی های تازه، ویروسهایی ردیابی شده اند که حتی پیش از آغاز معالجات در برابر داروهای موجود مقاومت نشان می دهند.
●عوارض جانبی
▪▪عوارض جانبی شایع:
▪تهوع، استفراغ، سردرد، خستگی مفرط، کهیر، اسهال، بی خوابی، بی حسی در اطراف دهان، درد معده
▪▪سایر عوارض جانبی
▪ التهاب لوزالمعده، آسیب به کبد و لوزالعمده، زخمهای درون دهان، تغییر شکل بدن، آسیب به سلولهای عصبی، کم خونی، درد عضلانی و ضعف.