عراق

با وجود رهایی از حکومت صدام حسین، عراق و رهبران جدید آن با مشکلاتی اساسی مواجهند. بزرگترین این چالشها اعاده نظم و آرامش، ایجاد یک نظام سیاسی جدید و بازسازی کشور است.
نیروهای ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا با حملات گروههای شبه نظامی و شورشهای مسلحانه مواجهند و آژانسهای بین المللی و کارکنان غیرنظامی ائتلاف هدف حمله قرارگرفته اند.
رژیم صدام حسین سه هفته پس از شروع حملات نظامی نیروهای ائتلاف در آوریل ۲۰۰۳ متلاشی شد. توجیه اصلی این اقدام ادعای وجود تسلیحات کشتار جمعی در عراق بود.
با هدف قرار گرفتن بغداد توسط موشکهای آمریکایی در اوایل بامداد ۲۰ مارس ۲۰۰۳ جنگ به منظور سرنگونی رهبر عراقی آغاز شد.
با وجود مقاومت حکومت در بغداد نیروهای زمینی آمریکا و بریتانیا از جنوب داخل عراق شدند و در ۹ آوریل نیروهای آمریکایی موفق به تسخیر مرکز بغداد و در نتیجه سقوط رژیم صدام گردیدند.
عراق تحت حکومت صدام دو بار جنگ را تجربه کرده بود. بار اول در دهه ۱۹۸۰ برابر ایران، کشور همسایه، و بار دوم در سال ۱۹۹۱ مقابل نیروهای یک ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا که برای آزاد ساختن کویت پس از اشغال آن از سوی عراق نیروهای خود را به منطقه اعزام کرده بود.
عراق کنونی که مابین رودخانه های دجله و فرات واقع شده است کم و بیش محیطی را در بر می گیرد که در گذشته بین النهرین و مهد تمدنها نام داشت.
در قرون وسطی عراق مرکز امپراطوری اسلامی بود و بغداد پایتخت سیاسی و فرهنگی این منطقه که از مراکش تا شبه قاره هند را در بر گرفته بود.
تهاجم مغولها در قرن سیزدهم نفوذ عراق را کاهش داد و از آن پس تا کسب استقلال از بریتانیا در سال ۱۹۳۲ این کشور نقشی جزیی در منطقه ایفا می کرد.
در پی بر انداختن حکومت سلطنتی در سال ۱۹۵۸ و کودتایی در سال ۱۹۶۸ عراق به یکی از مراکز ناسیونالیسم عربی تحت کنترل حزب بعث تبدیل شد. نفت کشور را چنان غنی کرد که در بدو ریاست جمهوری صدام حسین در ۱۹۷۹ حدود ۹۵ در صد از درآمد ارزی کشور از نفت حاصل می شد.
ولی جنگ با ایران از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ و جنگ خلیج فارس در پی اشغال خاک کویت از سوی عراق در ۱۹۹۱، همراه با تحریمهای بین المللی متعاقب، آثار مخربی بر اقتصاد و جامعه عراق وارد آورد. در سال ۱۹۹۱ سازمان ملل متحد گزارش داد که عراق به مرحله ماقبل صنعتی شدنش بازگشته است. گزارشهای بعدی وضع معیشت کشور را پایین ترین سطح ضروری برای زندگی توصیف کرد.
اقلیت کرد عراق خود را از حکومت جدا ساخته و منطقه ای نیمه خودمختار در شمال کشور ایجاد کرده است.
●اطلاعات کلی
جمعیت: ۲۶.۵ میلیون (سازمان ملل متحد ۲۰۰۴)
پایتخت: بغداد
مساحت: ۴۳۸,۳۱۷ کیلومتر مربع
زبان اکثریت: عربی، کردی
دین اکثریت: اسلام
امید به زندگی: مردان: ۵۷ سال - زنان ۶۰ سال
واحد پول: ۱ دینار عراقی= ۱۰۰۰ فلس
صادرات عمده: نفت خام
در آمد سرانه: مشخص نیست
نشانه حوزه اینترنت: iq
کد بین المللی تلفن: ۹۶۴+
●رهبران
▪رئیس جمهور دولت انتقالی: جلال طالبانی
نمایندگان مجمع ملی – پارلمان انتقالی عراق در آوریل ۲۰۰۵جلال طالبانی از رهبران کردهای عراق را به مقام ریاست جمهوری دولت انتقالی که سمتی عمدتأ تشریفاتی است برگزیدند.
جلال طالبانی رهبر اتحاد میهنی کردستان عراق، یکی از دو حزب اصلی کردهای شمال عراق است.
او نخستین فرد غیر عرب است که به ریاست جمهوری یک کشور عرب انتخاب می شود. او قول داده است که برای بازسازی عراق با تمام گروهای قومی و جناحهای مذهبی همکاری کند.
در ترکیب سه نفره ریاست جمهوری عادل عبد المهدی یک شیعه مذهب و غازی الیاور رییس جمهور پیشین دولت انتقالی که تاجری مسلمان اهل سنت و رهبر یک طایفه عراقی است، به عنوان معاونان رییس جمهور تعیین شده اند.
▪نخست وزیر: ابراهیم جعفری
ائتلاف شیعیان عراق که توانست در دسامبر ۲۰۰۵ بیشترین آراء انتخابات پارلمانی را از آن خود کند، ابراهیم جعفری را که پیشتر سمت نخست وزیری دولت انتقالی را بر عهده داشت، به عنوان اولین نخست وزیر این کشور برگزید.
اندکی پس از سوگند یاد کردن جلال طالبانی در ۷ آوریل ۲۰۰۵ ابراهیم جعفری به عنوان نخست وزیر از طرف رییس جمهور و معاونان او به سمت نخست وزیر دولت انتقالی انتخاب شد.
آقای جعفری از رهبران حزب الدعوه اسلامی که نامزد ائتلاف شیعیان بود در انتخابات ماه ژانویه ۲۰۰۵ بیشترین کرسی های پارلمان را از آن خود کرد. او که یک پزشک است به دنبال سرکوبی قیام شیعیان عراق علیه صدام حسین به تبعید رفت و بیشترین دوران خود در تبعید را در بریتانیا و ایران گذراند.
▪معاونان نخست وزیر: احمد چلبی، روز نوری شاه ویس
▪وزیر کشور: باقر صولاغ
▪وزیر خارجه: هوشیار زیباری
●رسانه ها
یکی از پیامدهای سقوط صدام رشد منابع رسانه ای است. بیش از ۲۰۰ روزنامه و نشریه مختلف در بغداد و شهرهای دیگر منتشر می شوند. همچنین چندین رادیو و تلویزیون مستقل نیز به فعالیت مشغولند.
شبکه رسانه ای (آی.ام.ان) که از سوی هیئت دولت موقت نظامی سابق اداره می شد هم اکنون بخشی از شبکه عمومی خبری عراق را تشکیل می دهد. منابع رسانه ایی بطور عام به گروههای سیاسی، قومی و مذهبی وابستگی دارند و شدیدا تمایل به ایفای نقشی در آینده عراق هستند. ولی این منابع با کمبود تسهیلات، به خصوص قطع مداوم برق، مواجهند.
رسانه های خارجی، از قبیل بی بی سی، رادیو مونت کارلو از پاریس، رادیو ساوا و رادیوی عراق آزاد که هزینه آنان از سوی آمریکا پرداخت می شود، نیز عراق را زیر پوشش خبری قرار داده اند. اکثر این شبکه ها بر روی موج اف.ام. در بغداد و شهرهای دیگر قابل دریافتند.
تلویزیون العالم ایران که به زبان عربی پخش می شود را می توان در بغداد بدون داشتن بشقاب ماهواره دریافت کرد.
تلویزیونهای ماهواره ای به تازگی محبوبیت زیادی پیدا کرده اند، اما اکثر عراقی ها توان مالی لازم برای دسترسی به بشقابهای ماهواره را ندارند. در دوران حکومت صدام نصب و دسترسی به بشقاب ماهواره غیرقانونی بود.
شبکه های عرب زبان العربیه و الجزیره در بین دریافت کنندگان تلویزیون ماهواره از محبوبیت فراوانی برخوردارند.
در مناطق کردنشین خودمختار شمال عراق گروههای رقیب رسانه های خود را منتشر می کنند.
●مطبوعات
۱ـ الصباح تحت اداره شبکه رسانه ای عراق که از سوی دولت موقت ائتلاف نظامی سابق دایر شده بود.
الزمان
۲- روزنامه واقع در لندن، با چاپ در بغداد و بصره
۳ـ المشرق - مستقل، روزانه
۴ـ بغداد - نشریه هفتگی وابسته به وفاق ملی عراق
۵ـ عراق تودی- نشریه هفتگی به زبان انگلیسی
●تلویزیون
۱ـ تلویزیون العراقیه تحت اداره شبکه رسانه ای عراق که از سوی دولت موقت ائتلاف نظامی سابق دایر شده بود
۲ـ تلویزیون ماهواره ای کردستان
۳ـ تحت اداره حزب دموکرات کردستان عراق از منطقه شمالی خود مختار کردستان
۴ـ تلویزیون کرد ست تحت اداره اتحادیه میهنی کردستان عراق از منطقه شمالی خود مختار کردستان
●رادیو
۱ـ رادیو جمهوری عراق - جانشین رادیو بغداد که از سوی دولت موقت ائتلاف نظامی سابق دایر شده بود.
۲ـ رادیو نهرین - بصره، تحت نظارت بریتانیا
۳ـ رادیو صدای عراق - مستقل، بغداد، بر روی موج متوسط ( ایستگاه ای.ام.)
۴ـ رادیو هات اف.ام. - مستقل، بغداد، ویژه موسیقی
۵ـ رادیو دجله- مستقل، بغداد، ویژه موسیقی و گفتگو
●اینترنت
یوروک لینک، شرکت تسهیلات اینترنتی کشور، در ژوئیه ۲۰۰۳ پس از چندین ماه تعطیلی دوباره به جریان افتاد.
گمان می رود که در دوران ریاست جمهوری صدام حسین تعداد کاربران اینترنت در کشور بسیار محدود بودند زیرا اینترنت تحت کنترل کامل دولت قرار داشت.