روانشناسی نوین در ایران

در این مقاله سعی بر آن شده است تا تعدادی از دلایل لزوم آشنایی با علم روانشناسی به عنوان علم مطالعه رفتار و فرآیندهای روانی عرضه شود .در کشور ما به دلیل عوامل گوناگون فرهنگی، دینی ، سنتی ..... نمی توان انتظار پیشرفتی که در دیگر جوامع شاهد هستیم، را داشته باشیم .به دلیل گرایش طیف وسیعی در جامعه ما به سنت و طرزتفکری که نسبت به
روانشناسی ومشاوره دارند، قادر به مشاهده پیشرفت و بازدهی این علم در زمان محدود و اندک در میان مردم باشیم .
آیا می توان با وجود هجمه ای که چه رسانه های دیداری و شنیداری و چه روزنامه ها به این علم نوپا و روانشناسان در زمان حاضر دارند ، انتظار جلورفتی را در روانشناسی داشته باشیم ؟ مثلا" بر چسپ دیوانگی را با سطحی ترین مشکل روحی و روانی و رفتاری از طرف خود شخص و افراد دیگر که در ارتباط با او هستند ، می شنویم و می بینیم.در زمینه دینی نیز، فرد دایندار اصلا" قبول نمی کند که روانشناس باشد بهتر است .و این در حالی است که خود دین نیز سفارش به مشورت کرده است . چون به دلیلشناخت بد و کژ فهمی که نسبت به روانشناسی دارند . در اولین قدم نام فروید برای آن ها تداعی می شود . و انگشت بر نظریه روانی – جنسی او می گذارند .و نمی دانند که فروید پدر روانشناسی نوین است . چرا؟
شاید به این دلیل باشد که نتوانسته اند و نتوانسته ایم روانشناسی را یه عنوان یک علم جدید و بلاخص فروید را آن چنان که هست به دیگران (مردم) بشناسانیم .
چه بخواهیم و چه نخواهیم عصر کنونی دوره گذار از نانوتکنولوژی و کامپیوتر به سوی خود شناسی و شناخت روح و روان است . چون لازمه گذار از عصری به عصر بعد، فراهم شدن عوامل گوناگون در کنار هم است .این عوامل اگر چه به صورت آهسته فراهم می شوند ، اما گذار به عنوان یک اصل مهم اتفاق می افتد .مرحله گذار وقتی است که می خواهیم با شرایط جدید پیش آمده در جهان تصمیم بگیریم که چه کار بکنیم ؟
در این مرحله دچار نوعی تزلزل می شویم . اسم این رامی گذاریم " دوران گذار".این مرحله معمولا" نسلی رابه بار می آورد که گذشته را قبول ندارند ، ولی در عین حال برای آینده هم برنامه ای ندارند . شاید بتوانیم بگوییم که در چنین بحرانی می رویم تا هویت و موقعیت جدید را تعریف کنیم . و وضعیتمان را روشن کنیم . این رامی شود پذیرفت .
● حال جامعه ما باید خود را بااین گذار وفق دهد . چرا؟
ما در عصر کامپیوتر از دیگرجوامع عقب مانده ایم . زیرا به دلیل عدم انطباق و بروز شدن علوم ما با عصرحاضر است . حتی در بین قشر فرهیخته و دانشجویی نیز ما شاهد فهم نادرست و برداشت غلط ازروانشناسی هستیم . در درون جامعه نیز هر کس خود را روانشناس می داند ، که این هم می تواند بد و هم خوب باشد .بد از آن جهت که جنبه علمی روانشناسی در میان عامه از بین می رود . یعنی همان چیزی که الان شاهد آن هستیم . و خوب از این جهت که شناخت عموم مردم و علاقه به این علم افزایش می یابد .
● حال می خواهم چند سوال و خواسته را مطرح کنم :
▪ چرا در بیمارستان ها و به خصوص بیمارستان های تخصصی ما روانشناس نداریم ؟
من باب مثال : بعد از عمل جراحی قلب باز نیاز بیمار این است که هم از لحاظ جسمی و هم روحی ، روانی تقویت شود . وبدین شکل نباشد که جسم را بهبود می بخشیم ، در حالی که بیمار از نظر روانی در وضعیت بعدی به سرمی برد . مسلما" نباید انتظار داشت که موفقیت به صورت صد درصد حاصل شود . بیاید فرآیند درمان را تکمیل کنیم . و به مقوله روان بیماران توجه جدی نماییم . وقتی روان بیمار شاد باشد و آماده بهبودی خواه ، نا خواه این باعث افزایش ضریب سلامتی فرد می شود .
▪ سوال و خواسته بعدی این است که کاربرد روانشناسی صنعتی در ایران بسیار کم است در حدی که تنها توانایی جسمی و فکری را برای استخدام در نظرمی گیرند . چرا؟
چه بسا افرادی که از نظر جسمی سالم ، ولی از لحاظ روحی ناسالم هستند .
از ابتدای استخدام تا زمان اتمام کار یک روانشناس صنعتی می تواند باعث بهره وری و کارآیی بیشتر کارگران باشد . تا بلکه در زمان کار در خدمت کار باشند .
در یک بررسی که در یک کارگاه انجام شد ، کارفرمایان با به کار گیری یک روانشناس صنعتی عوامل کاهش کا رآیی گارگران را مورد بررسی قرار دادند و این عوامل بدست آمد :
۱) کارگران از عدم ارتباط متقابل با کارفرمایان ناراضی بودنند .
۲) روشنایی و نور محیط کار را کافی نمی دانستند .
۳) ضریب امنیت دستگاههایی راکه با آن ها کار می کردند را پایین می دانستند
بعد از رفع مشکلات میزان کارآیی همین کارگران چند برابر شد .
▪ مسئله بعد این است که چرا این همه آرای مختلف در روانشناسی وجود دارد ؟
به طور اجمالی در علوم انسانی کار به تکافوی ادله رسیده است . یعنی درجامعه شناسی و روانشناسی علمای مختلف حرف های مختلف می زنند و هیچ کدام زیر بار دیگری نمی روند . اشاره من به این است که عرصه علوم انسانی ،عرصه هرمنوتیک است . یعنی همان جایی که پای معنا یابی در میان است . وواقعا" تکثر وتباینی داریم که غیر قابل تحویل به وحدت است . جون درعرصه علوم انسانی و در شاخه هرمنوتیک معرفت شناسی ، شما جامعه را به منزله یک متن می بینید ، می خوانید و میخواهید آن را معنی کنید ، نه مدعایی که دلیل برایش بیاورید یا پدیده ای که به نحو دترمینیستیک علتش راذکر کنید . هرمنوتیک اصلا" ماهیتش این است و به یک پلورالسیم قطعی می رسد . یعنی درمقام تفسیر اصلا" تفسیر های ما متعدد و متنوع می شوند . و واقعا" کار به جایی می رسد که جند تفسیر رقیب در صحنه باقی می ماند ،که هیچ کدام قادر به حذف دیگری از صحنه نیستند.
" لیکن بارانی باید تا رنگین کمانی برآید."

نویسنده : سهرا ب دلشاد دانشجوی کارشناسی روانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان