بازیگری جعبه جادو و پرده نقره ای

●نقطه شروع
بازیگران در كشور ما با چند شیوه به مرحله بازی در جلوی دوربین می رسند. اگر نقطه آمال بازیگری را قرار گرفتن جلوی دوربین سینما فرض كنیم، بازیگران به چهار روش به این نقطه می رسند، گروه اول بازیگرانی هستند كه از صحنه های تئاتر به عنوان بازیگر سینما انتخاب می شوند، این گروه بیشترین شمار را در میان بازیگران سینما تشكیل می دهند، گروه دوم بازیگرانی هستند كه به واسطه حضور در آثار تلویزیونی (به عنوان بازیگر یا مجری) مورد توجه كارگردانان و تهیه كنندگان سینما قرار می گیرند، گروه سوم افرادی هستند كه از طریق تحصیلات آكادمیك یا آموزشگاهی به دنیای سینما راه پیدا می كنند و گروه چهارم نیز بازیگرانی هستند كه برحسب شانس، رابطه های خویشاوندی یا غیرخویشاوندی و سرمایه گذاری در تولید فیلم به این حوزه وارد می شوند.
هر یك از روش های گفته شده ویژگی ها و شرایط خاص خود را دارد، اما در اینجا به ارتباط بازیگری در تلویزیون و سینما پرداخته ایم.
●از صفحه تلویزیون به پرده سینما
گرچه رسانه تلویزیون برد و بعدی بسیار وسیع تر از سینما دارد و می تواند مخاطب را در دورترین نقاط كشور به خود جذب كند، اما پاشنه آشیل تلویزیون عدم ثبت در حافظه كتابخانه ها و فیلمخانه ها. همچنین عدم توجه منتقدان و تماشاگران حرفه ای است و نكته دیگر این كه كادر تلویزیون چند برابر كوچك تر از اندازه طبیعی است. حال آنكه پرده سینما برخلاف صفحه این جعبه خانگی چند برابر از اندازه طبیعی بزرگ تر است و به همین دلایل بازیگران اشتیاق بیشتری به حضور در این فضا نشان می دهند.
بازیگرانی كه از مدیوم تلویزیون به مدیوم سینما آمده اند بسیار زیادند اما در یك نگاه كلی می توان این بازیگران را شناسایی كرد؛ پژمان بازغی، آتیلا پسیانی، اكبر عبدی، پارسا پیروزفر، امین تارخ، افسانه بایگان، رؤیا تیموریان، حمید جبلی، امیر جعفری، شهاب حسینی، حسن جوهرچی، دانیال حكیمی، حبیب رضایی، مریلا زارعی، لعیا زنگنه، حمید گودرزی، مهران مدیری و...
آتیلا پسیانی، حمید جبلی و اكبر عبدی (با محله برو بیا)، پارسا پیروزفر و لعیا زنگنه و حسن جوهرچی (در پناه تو)، امین تارخ و افسانه بایگان (سربداران)، دانیال حكیمی (عقیق)، حبیب رضایی (خانه سبز)، مهران مدیری (برنامه های طنز شبانه)، امیر جعفری (بدون شرح) و... قبل از حضور در سینما بر صفحه تلویزیون دیده بودیم و در این میان برخی پس از ورود به سینما به مراحل موفقیت در وجوه مختلف رسیدند.
اكبر عبدی به بازیگر طراز اول سینمای كمدی دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ تبدیل شده بود. آتیلا پسیانی كه تجربه كار با كارگردان های درجه اول سینما را در قالب دستیار كارگردان و بازیگر پیدا كرد (بیضایی، حاتمی كیا، فرهنگ و...)، پارسا پیروزفر كه موفقیت های زیادی در جشنواره های داخلی و خارجی به دست آورد، حبیب رضایی كه به بازیگردان آثار كارگردان هایی مثل حاتمی كیا و صدرعاملی تبدیل شد. مهران مدیری كه با حضورش تماشاگران را به سینماها سرازیر كرد (توكیو بدون توقف) و دیگر بازیگران یاد شده كه همچون افسانه بایگان موفق تر از تلویزیون عمل كردند.
برخی از بازیگران نیز در حوزه سینما مبدل به «چهره» شدند كه حمید گودرزی و پژمان بازغی از آن جمله اند. گودرزی با كارهای قاسم جعفری به چهره ای شناخته شده مبدل شد و پا به سینما گذاشت اما تاكنون موفق به حضور در آثار مطرح سینمای ایران نشده، اما بازغی كه با مجموعه آژانس دوستی به چهره ای دوست داشتنی نزد تماشاگر مبدل شده بود، توسط كارگردان همان مجموعه به پروژه «بلوغ» دعوت شد و پس از فیلم بلوغ در آثار كارگردان هایی همچون احمدرضا درویش، مسعود كیمیایی و... به ایفای نقش پرداخت. بازغی البته در میان كارهای سینمایی اش در تلویزیون هم بارها ظاهر شد و در مجموعه های متوسط و ضعیفی هم بازی كرد، اما حضورش در سینما به حاشیه نرفته است.
ا●ز سینما به تلویزیون
به همان دلایلی كه پیش از این گفته شد بسیاری از بازیگران سینما ترجیح می دادند هرگز در تلویزیون ظاهر نشوند معروف ترین بازیگر این گروه فرامرز قریبیان بود. او در سال های اوج بازیگری اش (به ویژه در سینمای تجاری) به این موضوع اصرار می كرد، اما حضور در یك قسمت از مجموعه آژانس دوستی (شاید به خاطر آنكه نقش خودش را بازی كرد یا اینكه تهیه كننده مجموعه همان تهیه كننده فیلم «چشمهایش» به كارگردانی قریبیان بود) این تصمیم را شكست و او چند سال بعد در دوران كم كاری اش در سینما در سریال «نیستان» به كارگردانی حسین مختاری ظاهر شد.
در سال های اخیر حضور بازیگران سینما در شبكه های مختلف سیما به مسأله ای عادی تبدیل شده است. دلیل این موضوع هم بدون شك افزایش تعداد شبكه های تلویزیونی و پرداخت دستمزدهای قابل اعتناست، گرچه بسیاری از بازیگران موفق همچون پرویز پرستویی، داریوش ارجمند، مهدی فتحی، محمدرضا شریفی نیا، بهزاد فراهانی و... به دلیل اعتبار سازندگان یا كیفیت اثر در این رسانه حضور پیدا می كردند.
به هر روی از گروه بازیگرانی كه از سینما به تلویزیون آمدند می توان به داریوش ارجمند، همایون ارشادی، مهشید افشارزاده، عبدالرضا اكبری، رضا ایرانمنش، پرویز پرستویی، ابوالفضل پورعرب، جهانگیر الماسی، هانیه توسلی، بهناز جعفری، سحر جعفری جوزانی، مجید حاجی زاده، شاهد احمدلو، شهرام حقیقت دوست، شیلا خداداد، علیرضا خمسه، محمدرضا و رضا داودنژاد، علی دهكردی، عاطفه رضوی، كتایون ریاحی، محمدرضا شریفی نیا، خسرو شكیبایی، فریبرز عرب نیا، مهدی فتحی، شقایق و بهزاد فرهانی، محمد كاسبی، بهاره رهنما، جمشید مشایخی، مجید مظفری، فاطمه معتمدآریا، احمد نجفی، علی نصیریان، رؤیا نونهالی، مهدی هاشمی، حسین یاری و... را نام برد.
●یك بار برای همیشه
برخی بازیگران سینمای ایران تنها یك بار در وادی تلویزیون پا گذاشته اند و ترجیح داده اند این تجربه را تكرار نكنند. برای این موضوع دلایل مختلفی همچون نبود پیشنهاد مناسب، پركاری در سینما، دلایل شخصی و... را برشمرد. به هر تقدیر از جمله بازیگرانی كه تنها یك بار در سریال ها و مجموعه های تلویزیونی دیده شده اند می توان به نام هایی همچون عزت الله انتظامی (هزاردستان)، ماهایا پطروسیان (گل من گلی)، لیلا حاتمی و علی مصفا (كیف انگلیسی)، فریماه فرجامی (بخش ۴ جراحی)، محمدرضا فروتن (روزهای بیادماندنی)، هاشم پور (مسافر ری)، نیكی كریمی (سایه به سایه)، مهتاب كرامتی (مردان آنجلس)، باران كوثری (صاحبدلان)، مینا لاكانی (آخرین گناه)، حسام نواب صفوی (كیف انگلیسی) و...
برخی بازیگران تلویزیون نیز تنها یك بار جلوی دوربین سینما آمده اند كه معروف ترین آنها الهام پاوه نژاد است كه در فیلم «دیشب باباتو دیدم آیدا» نقش كوتاهی داشت.
●سینما، تلویزیون، سینما و بالعكس
بسیاری از بازیگران تفاوتی میان سینما و تلویزیون نمی بینند و ترجیح می دهند در هر دو حوزه فعالیت كنند. این گروه گاه در فرصت های پیش آمده حتی به بازی در صحنه تئاتر هم علاقه نشان می دهند.
بازیگرانی كه به این دو حوزه در كنار هم می پردازند دلایل كافی برای خود دارند و سعی می كنند تولیدكنندگان هر دو طیف را راضی نگاه دارند.
رضا كیانیان، پرویز پرستویی، علی نصیریان، فاطمه معتمدآریا، آتیلا پسیانی، رؤیا تیموریان، ابوالفضل پورعرب، عبدالرضا اكبری، بهاره رهنما، كتایون ریاحی، گوهر خیراندیش، خسرو شكیبایی، محمدرضا شریفی نیا، آزیتا حاجیان، رامبد جوان، جمشید مشایخی، مجید مظفری، احمد نجفی، چنگیز وثوقی، مهدی هاشمی، حسین یاری، جهانگیر الماسی و... از جمله این بازیگران هستند.
●شهرت، فراموشی و دوام
از آنجا كه سینما عنصر «ستاره سازی» را در بطن خود دارد و از سوی دیگر تلویزیون با توجه به سیاست و خط مشی خود از ستاره سازی پرهیز می كند، بسیاری از بازیگران سینما كه «ستاره» یا «چهره» هستند هرگز در تلویزیون ظاهر نمی شوند و در خوشبینانه ترین شكل ممكن تا وقتی كالایشان در سینما خریدار دارد با تلویزیون كاری ندارند. این بازیگران كه اغلب از روشی غیر از تلویزیون به سینما وارد شده اند ترجیح می دهند در سینما یا حداكثر در تئاتر حضور داشته باشند.
این گروه گرچه به نسبت سینمای هالیوود یا حتی بالیوود دستمزد چشمگیری نمی گیرند اما دستمزدشان در فیلم های محدودی كه هر سال بازی می كنند به قدری هست كه روی خوش به تلویزیون نشان ندهند.
ستاره ها معمولاً تلاش می كنند از طریق فعالیت های غیرسینمایی همچون مدل شدن برای تبلیغات كالاها، كار در شاخه های دیگر سینما (كارگردانی، طراحی صحنه و...) و فعالیت های جاری مثل حمایت از تولید یك عطر خاص درآمد روزهای بیكاری خود را تأمین كنند.
از جمله ستاره ها و بازیگران سینما كه هرگز در جلوی دوربین تلویزیون دیده نشده اند، می توان با نام هایی همچون هدیه تهرانی، ترانه علیدوستی، مهناز افشار، محمدرضا گلزار، بهرام رادان، پگاه آهنگرانی، گلشیفته فراهانی، حمید فرخ نژاد، و... برخورد.

بهمن عبداللهی

منبع : روزنامه ایران