داستان ایزومرترانس روغن ها، داستان مرگ و زندگی

در عرض پنج سال بعد از اقدامات كنترلی برای كاهش چربی‌های ترانس روغن ها ، بیماری های قلبی به میزان ۲۰ در صد كاهش می‌یابد.
این روزها صنایع تولید روغن در تبلیغات‌ ‌تلویزیونی خود تاكید می‌كنند كه محصولاتشان هیچ گونه اسید چرب ترانسی ندارد و این ویژگی را وجه تمایز محصولشان از تولیدات سایر كارخانه های صنایع غذایی تولید روغن می دانند. به تازگی توجه همه متخصصان تغذیه به اثرات زیانبار این اسید چرب جلب شده و به شكل قانونی بر این نكته اتفاق نظر دارند زیرا علاوه بر كالری بالایی كه در همه روغن ها وجود دارد، این اسید چرب اثرات زیانباری نظیر افزایش بیماری های قلبی، افزایش كلسترول و انواع سرطان ها را نیز در پی دارد.
● قانون در كشور اروپایی
دوسال پیش جنگ علیه چربی كشنده ایزومر ترانس در دانمارك به این تصمیم مهم منجر شد كه هیچ غذای تولیدی این كشور نباید بیش از دو در صد از این نوع چربی مهلك را داشته باشد و مهم تر اینكه قانونی در این زمینه تصویب شد كه در آن متخلفانی كه اقدام به تولید غذاهایی می كنند كه بیش از این مقدار چربی ترانس دارد، به جریمه های سنگین و حتی زندان محكوم می شوند.
خلال سرخ شده سیب زمینی ، نان های روغنی ،انواع پیراشكی و مرغ سرخ شده خیلی خوشمزه هستند ولی باید دانست این غذاهای خوشمزه با چه روغن هایی تهیه شده‌اند. روغن هایی كه حاوی اسید چرب ترانس هستند در صنعت غذا و شیرینی پزی ها به این دلیل مورد استفاده قرار می گیرند كه زمان ماندگاری را طولانی تر می كنند و طعم و مزه غذا دلپذیر تر می شود و از طرف دیگر ارزان تر هم هستند.
ممكن است سهل انگاری كنیم و مزه خوب سیب زمینی یا جوجه سرخ شده را خصوصا وقتی گرسنه هستیم به هر چیز دیگر ترجیح دهیم ولی این غذا ها بدون ایزومر ترانس هم قابل تولید هستند و دلچسب. در دانمارك استفاده از این روغن ها ممنوع شده و مردم تفاوتی در مزه آنها احساس نكرده اند. پس همین مساله به طور قطع در مورد كشور ما هم قابل اجرا و شدنی است.
● اثر ترانس بر قلب
دكتر ربابه شیخ‌الاسلام، متخصص بهداشت عمومی و اپیدمولوژی تغذیه می گوید: <متخصصان قلب دانشگاه هاروارد عقیده دارند حتی مصرف كمتر از ۵گرم این نوع روغن كه در یك تكه مرغ سرخ شده یا یك برش سیب زمینی وجود دارد. می تواند ۲۵ درصد خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد.> وی در ادامه می گوید: <هیچ نوع چربی دیگری به این اندازه برای سلامت قلب ایجاد خطر نمی كند. به همین دلیل این چربی ها سیگار تغذیه نامیده شده اند، چون خطرشان اگر بیش از سیگار نباشد كمتر از آن هم نیست.>
وی معتقد است، تولیدكنندگان غذاهای حاضری كه این روزها مشتریان زیادی دارند در كشور ما و خیلی از كشور های منطقه هنوز از روغن های حاوی ترانس بالا استفاده می كنند و می گویند مصرف كننده، طعم این نوع غذا را دوست دارد ولی نكته مهم این است كه این نوع تغذیه روز به روز شیوع بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد و سن ابتلا پایین میآید و هزینه های درمان ، جراحی ،توانبخشی ، غیبت از كار و از دست رفتن نیرو های كارآمد هم مسا‡له‌ای نیست كه از كنار آن بتوان به راحتی گذشت.
● بالابرنده كلسترول
چربی ترانس كه متاسفانه در اغلب روغن های جامد نباتی و حیوانی وجود دارد كلسترول بد یا LDL را افزایش و كلسترول خوب را كاهش می دهد. شیخ الاسلام در ادامه می افزاید: <گزارش وزارت بهداشت از كشورهایی كه این اقدام را سال های گذشته انجام داده‌اند، نشان داده است كه در عرض پنج سال بعد از اقدامات كنترلی برای كاهش چربی‌های ترانس ، بیماری های قلبی به میزان ۲۰ در صد كاهش یافته‌ است.>
میزان كاهش بیماری‌های قلبی عروقی در كشور هایی كه برنامه های مشابه داشته‌اند و مداخله‌های موثر بر ریسك فاكتور ها شامل وضع دستور العمل برای صنایع غذایی و دخانیات، آموزش همگانی و تشویق به ورزش و فعالیت بدنی داشته‌اند، بیشتر بوده است. دانمارك تنها كشوری است كه خرداد سال ۲۰۰۳ برای كنترل مصرف این چربی قانونی را از طریق پارلمان به تصویب رسانده كه بر اساس آن هیچ غذایی در این كشور نباید بیش از دو در صد چربی ترانس داشته باشد.
● برچسب‌ها‌ی بدون ایزومر ترانس
نكته مهم در خرید مواد غذایی، دانش خریدار است. شما در خرید ماده غذایی به چه ماركی توجه می كنید، آیا آنچه از طریق جراید و تلویزیون تبلیغ می شود، راهنمای شماست؟
شیخ‌الاسلام در ادامه می گوید: <در كشورهایی كه نظارت بر غذا از مرحله تولید یا قبل از آن از مزرعه تا سفره به دقت صورت می‌گیرد و به تولیدكننده‌ای كه تمام شرایط را برای محصولی سالم مد نظر می‌گیرد پروانه ساخت اعطا می‌شود، خریدار تنها به دیدن شماره پروانه و تاریخ مصرف اعتماد می كند و با خیال راحت محصول را می خرد كه قطعا تنها راهی است كه خریدار را از كیفیت خوب محصول مطلع می‌كند.
ولی آیا با شیوع روزافزون بیماری های غیر واگیر در مردمی كه در چرخه این بیماری ها اسیرند و نیاز به اطلاعات بیشتری دارند تنها دیدن شماره پروانه یا تاریخ مصرف كافی است مسلماً نه. این برچسب ها وسیله اطلاعاتی ست كه به كمك آن حتی می توان تشخیص داد كه این اسید چرب مضر در محصول وجود دارد و یا نه.>
دكتر شیخ الاسلام در این باره می گوید: <روند رو به رشد بیماری های متابولیك تغذیه ای در دنیای كنونی و تغییرات ناشی از زندگی ماشینی و شهرنشینی كه موجب گسترش روز افزون اضافه وزن و چاقی و شیوع بیماری هایی نظیر دیابت، افزایش فشار خون، بیماری‌های قلبی عروقی، سكته های قلبی و مغزی شده است، متولیان بهداشت عمومی و سازمان های بین المللی را به اقدامات پیشگیرانه و هدایت كشورها به انجام روش های متفاوت تشویق می كند. در كشور هایی كه سطح آموزش همگانی بالاست، یكی از راه های مقبول آموزش مردم به منظور انتخاب صحیح مواد غذایی است.>
وی در ادامه می‌گوید: <بهترین سد برای مقابله با این اپیدمی جهانی، مشاركت دادن و درگیر كردن افراد جامعه در حفظ سلامت خودشان است.>
● تولیدكنندگان ضرر نمی بینند
دكتر شیخ الاسلام در این باره می افزاید: "اگر منصفانه قضاوت كنیم، اجرای چنین قوانینی كه بر سلامت كل جامعه تاثیری ندارد هیچ مشكلی برای صنایع غذایی و تولید كنندگان غذا ایجاد نمی‌كند. اگر این نوع چربی از كره زمین نیز محو شود، هیچ اتفاقی نمی افتد. تنها صنایع روغن كه این روغن ها را تولید می كنند، ممكن است از تغییری كه باید به خط تولید بدهند و تلاشی كه برای جانشین كردن روش های نوین بدهند، كمی ضرر ببینند كه آن هم قابل توجه نیست و اگر چنین باشد، دولت وظیفه دارد به حمایت آنها برخیزد.
سازمان بهداشت جهانی با اعلام این خطر بارها توجه كشور ها را به كاهش ایزومر ترانس در تغذیه جلب كرده محدودیت مصرف آن‌ را تا میزان یك در صد انرژی مصرفی تعیین كرده است. بنابراین منطقی نیست كه هنوز مارگارین ها و روغن های حاوی ایزومرترانس بالا سلامت مردم را در معرض خطر قرار دهند.

منبع : روزنامه سلامت