مسکو به ایران چه سلاح‌هایی می‌فروشد؟

نتیجه یک گزارش تحقیقاتی کنگره آمریکا که هفته گذشته منتشر شد نشان داد که روسیه در سال ۲۰۰۵ برای نخستین بار پس از خاتمه جنگ سرد با پشت سر گذاشتن ایالات متحده ، رتبه اول را در زمینه فروش تسلیحات به کشورهای در حال توسعه به دست آورده‌است. انتشار این گزارش از جنبه‌های مختلف موجب نگرانی سیاستمداران آمریکایی شده چراکه بیشترین تسلیحات روسی به کشورهای ضدآمریکایی مانند ایران و ونزوئلا فروخته شده است.
به عقیده «لیونل بینر» تحلیلگر سایت شورای روابط خارجی در نیویورک، در مورد خاص ایران نگرانی مقامات آمریکایی به بالاترین حد می‌رسد زیرا از دیدگاه این مقامات اینکه روسیه حتی سلاحهای سبک مانند مسلسلهای دستی به ایران بفروشد نیز نگران‌کننده است «چون ممکن است این مسلسل‌ها به دست رزمندگان حماس و حزب‌الله برسد».
●اما خریدهای نظامی ایران از روسیه بیشتر شامل چه نوع تسلیحاتی می‌شود؟
«لیونل بینر» در این زمینه آورده است: سال ۱۹۹۲ اتحاد جماهیر شوروی در حالی که می خواست به یکی از تامین‌کنندگان مهم تسلیحات استراتژیک برای ایران پس از پایان جنگ ایران و عراق تبدیل شود دچار فروپاشی شد. ولی این باعث نشد که فدراسیون روسیه به عنوان بزرگترین میراث‌دار آن، بازار اسلحه ایران را از دست بدهد.
در ادامه این مقاله آمده است: تانکهای تی-۷۲، نسل جدیدی از موشکهای زمین به هوا و هوا به هوا و هواپیماهای جنگی عمدتا با ماموریت‌های دفاعی‌(مانند جنگنده های میگ ۲۹) از مهمترین اقلام تسلیحاتی بوده‌اند که ایران طی سالهای ابتدای دهه ۱۹۹۰ از روسیه خریداری کرد. البته این همکاری‌ها از سال ۱۹۹۵ به‌دنبال توافق داوطلبانه دولت یلتسین با ایالات متحده برای منع فروش تسلیحات به تهران بسیار محدود شد ولی در پی به قدرت رسیدن ولادیمیر پوتین از سال ۲۰۰۰ مجدا اوج گرفت.
به عقیده «ویدبویز» مدیر موسسه کنترل تسلیحات در واشنگتن، هر چند برخی کارشناسان نظامی در پنتاگون خریدهای تسلیحاتی عمدتا دفاعی ایران از روسیه را یک «چالش» امنیتی برای ایالات متحده تلقی می‌کنند ولی برخی دیگر بر این باورند که این خریدها «بیشتر به دود می‌‌ماند تا به آتش» زیرا تا جایی که به تهدیدهای واقعی مربوط است ایران عمده سلاحهای تهاجمی خود مانند موشکهای سطح به دریای کرم ابریشم یا سری موشکهای شهاب را با همکاری چین و کره شمالی یا الگوبرداری از محصولات آنها تهیه می‌کند.
به گفته این تحلیلگر شورای روابط خارجی ،طی سالهای اخیر متخصصان نظامی روسیه مسئولیت ارتقاء جنگ‌افزارهای نظامی فروخته‌شده به ایران مانند هواپیماهای سوخوی ۲۴ و تانکهای تی-۷۲ را نیز بر عهده گرفته‌اند. دستیابی ایران به نسل جدیدی از اژدرهایی که با بهره‌گیری از تکنولوژی موشکهای ضدزیردریایی تورپیدو روسیه طراحی‌شده‌اند این کشور را از موقعیت ممتازی در هر نبرد احتمالی دریایی در خلیج فارس بهره‌مند می‌سازد.
خرید موشکهای زمین به هوای اس-۳۰۰ از روسیه و بلاروس را نیز می‌توان از جزء بخشی از خریدهای تسلیحاتی تهران دانست که موجبات خشم و نگرانی اسرائیل و آمریکا را فراهم آورده است.
این موشکها که شاید یکی از بزرگترین موفقیتهای صنایع نظامی روسیه بعد از جنگ سرد بود‌ه‌اند قادر هستند تا هواپیماهای نظامی دشمن را حتی تا فاصله ۳۰۰ کیلومتری از محل شلیک مورد هدف قرار دهند.
اما آیا وجود معاملات تسلیحاتی بین روسیه و تهران از عوامل اصلی مخالفت روسیه با تحریم ایران است؟
وید بویز در پاسخ می‌گوید «بله این بخشی از مشکل است ولی تمام آن نیست چون حجم معاملات تسلیحاتی روسیه با چین و هند چندین برابر بیشتر از ایران است. به هرحال برای آمریکا این بخش قابل حل مسئله است، البته به شرطی که قیمتش را بپردازد».

رضارزمجو