سه شنبه, ۲۹ اسفند, ۱۴۰۲ / 19 March, 2024
مجله ویستا

سوره مبارکه انشراح


سوره مبارکه انشراح
● نزول‌ سوره‌
سوره‌ «شرح‌»یا «انشراح‌»در ترتیب‌ نزول‌، دوازدهمین‌ سوره‌ قرآن‌ است‌ كه‌ در شهر مكه‌ با ۸ آیه‌ و ۲۷ كلمه‌ و ۱۰۳ حرف‌ بر وجود مقدس‌ پیامبر اسلام‌(ص‌) نازل‌ شد. بنابه‌ نظر برخی‌ از مفسران‌ و فقها سوره‌ «شرح‌»و سوره‌ «ضحی‌»كه‌ بنا به‌ نقلی‌ یازدهمین‌ سوره‌ قرآن‌ در نزول‌ است‌، یك‌ سوره‌اند و به‌ همین‌ جهت‌ قرائت‌ هر دو سوره‌ را در یك‌ ركعت‌ واحد واجب‌ می‌دانند; چنانچه‌ در مورد دو سوره‌ «قریش‌»و «فیل‌»نیز این‌چنین‌ فرموده‌اند.
سوره‌ انشراح‌ همچنین‌ برای‌ قوت‌ قلب‌ پیامبر(ص‌) و امید به‌ آینده‌ای‌ درخشان‌ و آسان‌ در مقابل‌ سختگیری‌ كفار مكه‌ نازل‌ شده‌ است‌.
● نعمتهای‌ خداوند به‌ پیامبر(ص‌)
«آیا شرح‌ و گشاده‌ نساختیم‌ سینه‌ات‌ را»؟
این‌ آیه‌ كنایه‌ از بالابردن‌ ظرفیت‌ حضرت‌ رسول‌(ص‌) در مقابل‌ سختیها و مصیبتهایی‌ است‌ كه‌ از سوی‌ كفار متوجه‌ حضرت‌ ایشان‌ می‌شد و دلیل‌ بر اثبات‌ شرح‌ صدر پیامبر(ص‌) آیه‌ بعدی‌ است‌ كه‌ می‌فرماید: «از تو بار گران‌ و سنگین‌ را برداشتیم‌، همان‌ باری‌ كه‌ پشت‌ تو را شكاند»; بار تبلیغ‌ و رسالت‌ نبوت‌ در میان‌ ملتی‌ كه‌ جهل‌، ظلم‌ و استبداد برای‌ آنها تعیین‌ كننده‌ بود، بسیار سنگین‌ و غیرقابل‌ تحمل‌ است‌ كه‌ كسی‌ تنها با بیان‌، گفتگو و تبلیغ‌ بخواهد مردم‌ را به‌ معارف‌ الهی‌ آشنا سازد و این‌ كه‌ ساختار سیاسی‌ و تبلیغی‌ جامعه‌ در دست‌ كفار باشد، كاری‌ طاقت‌فرسا و غیرقابل‌ پیشرفت‌ است‌.
اما خداوند می‌فرماید: «این‌بار كمرشكن‌ را از پشت‌ تو برداشتیم‌ و یاد و سخن‌ تو را بلندمرتبه‌ و نام‌ تو را بلند آوازه‌ ساختیم‌. پس‌ به‌ درستی‌ كه‌ با هر دشواری‌، راحتی‌ است‌ و با همان‌ دشواری‌، راحتی‌ دیگری‌ است‌»; یعنی‌ با یك‌ دشواری‌، دو آسانی‌ است‌ و صاحب‌ كتاب‌ نظم‌ در تفسیر این‌ آیه‌ فرموده‌ است‌: «آنگاه‌ كه‌ حق‌ تعالی‌ پیغمبر خود(ص‌) را مبعوث‌ ساخت‌، وی‌ بضاعت‌ نداشت‌ و قریش‌ او را سرزنش‌ كردند و گفتند كه‌: «اگر غرض‌ از دعوت‌ به‌ اسلام‌، طلب‌ ثروت‌ است‌، ما تو را مال‌ فراوان‌ دهیم‌ تا داراترین‌ اهل‌ مكه‌ شوی‌»، اما پیامبر(ص‌) از این‌ پیشنهاد بسیار مغموم‌ شد و گمان‌ برد كه‌ سران‌ قریش‌ به‌ جهت‌ فقر او را تكذیب‌ می‌كنند و حق‌ تعالی‌ این‌ آیه‌ را فرستاد و به‌ او وعده‌ بی‌نیازی‌ و غنا داد و فرمود: «فقر و آنچه‌ اهل‌ مكه‌ می‌گویند، تو را غمگین‌ نسازد; چه‌ با این‌ عسر (تنگدستی‌)، یسر (آسانی‌) خواهد بود»و به‌ لحاظ تكرار این‌ معنی‌ در سوره‌ شرح‌، چنانچه‌ سختی‌ فقر و مشكلات‌ دنیوی‌ بر مومنی‌ گران‌ آید و او صبر كند، برای‌ او دو گشایش‌ و آسانی‌ به‌ خاطر ایمانش‌ فراهم‌ می‌شود; یكی‌ در دنیا، كه‌ خداوند گشایش‌ روزی‌ برای‌ مومنان‌ را وعده‌ فرموده‌ و به‌طور قطع‌ آن‌ را تامین‌ خواهد كرد و دوم‌ آسانی‌ و گشایشی‌ كه‌ خداوند برای‌ مومنان‌ در آخرت‌ تضمین‌ می‌كند.
● خواسته‌ خداوند از پیامبر(ص‌)
خداوند منان‌ به‌ پیامبر(ص‌) می‌فرماید: «ای‌ پیامبر هرگاه‌ از رسالت‌ تبلیغ‌ فارغ‌ شدی‌، رنج‌ و زحمت‌ را برای‌ عبادت‌ حق‌ تحمل‌ كن‌ و به‌ دعا و استغفار برای‌ امت‌ خود مشغول‌ شو و به‌ سوی‌ پروردگار خود به‌ دعا و مناجات‌ رغبت‌ كن‌».
از امام‌ صادق‌(ع‌) نقل‌ است‌ كه‌ فرمود: «چون‌ از نماز واجب‌ فارغ‌ شدید، به‌ سوی‌ پروردگارتان‌ دعا و درخواست‌ داشته‌ باشید تا حاجت‌ شما برآورده‌ شود. از موارد استجابت‌ دعا هنگام‌ پایان‌ یافتن‌ نماز است‌ كه‌ بعد از عبادت‌ نماز، خداوند دعای‌ نمازگزار را اجابت‌ می‌كند».
● ثواب‌ خواندن‌ سوره‌ انشراح‌
ابی‌بن‌كعب‌ از پیامبر(ص‌) روایت‌ كرده‌ كه‌: «هر كس‌ این‌ سوره‌ را قرائت‌ كند، ثواب‌ او چون‌ ثواب‌ كسی‌ است‌ كه‌ با من‌ ملاقات‌ كرده‌ و مرا از غمها شاد كند و شفاعت‌ او بر من‌ واجب‌ باشد».
منبع : خانواده سبز


همچنین مشاهده کنید