بیماری قند

بیماری قند یا دیابت شیرین از بیماریهای مزمن شایع بدون واگیری است كه بر اساس اعلام بنیاد امور بیماری های خاص بیش از ۳ میلیون نفر در حال حاضر در ایران مبتلا به این بیماری هستند و براساس برآورد سازمان جهانی بهداشت تا ۲۵ سال دیگر این تعداد بیش از ۳ برابر خواهد شد .
دیابت بیماری پرخرجی است و عوارض حاد و مزمن بسیاری دارد كه موجب ناتوانی بسیار می گردد . از عوارض مزمن آن می توان به موارد زیر اشاره كرد.
آسیب به شبكیه چشم كه موجب كاهش بینایی و حتی كوری می شود ، اختلالات عصبی ، افزایش فشار خون و بیماری های قلبی - عروقی و اختلال در چربی های خون كه منجر به سكته و انسداد عروق به خصوص در پاها می شود ، درگیری كلیوی كه منجر به دیالیز و گاهی لزوم پیوند كلیه می شود
بیماری قند انواع مختلف دارد . دیابت نوع ۱ معمولاً‌ در بیماران جوان تر و لاغر دیده میشود و مشخصه آنها ناتوانی شدید لوزالمعده در تولید و ترشح ماده انسولین است
انسولین در سوخت و ساز مواد قندی و نشاسته ای نقش اصلی را در بدن دارد و با كمبود آن قند جذب شده از غذاها در خون مصرف نشده و میزان قند خون بالا می رود و به ناچار از راه ادرار دفع می گردد كه منجر به پرنوشی و پرادراری می شود . در ضمن اختلال در تركیب چربی های خون نیز ایجاد می شود كه موجب آسیب به عروق خونی در تمام اندام های بدن می گردد . بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ وابسته به انسولین تزریقی هستند ، چون بدن آنها هیچ انسولینی تولید نمی كند ، این افراد در هنگام بیماری و جراحی به مراقبت خاص نیاز دارند . به نظر می رسد مبتلایان به این نوع دیابت دارای استعداد ژنتیكی برای ابتلا به آن هستند و به عوامل آغازگر ( ویروس ها ، سموم و سایر عوامل محیطی )‌كه باعث تحریك تخریب یاخته های انسولین ساز لوزالمعده می شوند ، بسیار حساس هستند
بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ معمولاً‌مسن ترند ( بیش از ۴۰ ساله ) سابقه خانوادگی مثبت از دیابت دارند و معمولاً چاق هستند . دیابت نوع ۲ با كاهش ترشح انسولین و مقاومت محیطی نسبت به عمل آن مشخص می شود . این بیماران برخلاف مبتلایان به دیابت نوع ۱ وابسته به انسولین تزریقی نیستند هر چند ممكن است به آن نیاز داشته باشند . علاوه بر این اگر بیماران به نوع ۲ دیابت وزن كم كنند احتمالاً نیازی به مصرف دارو نخواهند داشت . هیچ آزمایش قطعی برای افتراق بین نوع ۱ و نوع ۲ دیابت وجود ندارد و فقط شرح حال بیمار در این مورد كمك كننده است . بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ در ابتدا بدون علامت هستند و معمولاً دیابت آنها در جریان بررسی یك بیماری دیگر یا هنگام پژوهشهای بیماریابی كشف می شود.
دیابت حاملگی نوع دیگری از بیماری قند است كه در ۵-۲ درصد حاملگی ها رخ می دهد . با افزایش سن مادر در هنگام بارداری احتمال وقوع آن افزایش می یابد و در صورت عدم درمان موجب بزرگی جثه ، كم بودن قند خون ، كم بودن كلسیم خون و یرقان جنینی می شود . یك سوم مادرانی كه در دوران بارداری به دیابت حاملگی دچار می شوند بعدها به بیماری دیابت نوع ۲ مبتلا خواهند شد . انواع دیگری از دیابت ممكن است بدنبال سایر بیماریها یا مصرف داروها بوجود آیند كه قبلاً تحت عنوان دیابت ثانویه خوانده می شدند
علائم بیماری دیابت نوع ۲ كنترل نشده شامل پرنوشی ، پرادراری ، شب ادراری و كاهش وزن است . هر چند نیمی از آنها بدون علامت هستند و فقط شواهد آزمایشگاهی دارند
بیماران نوع ۱ معمولاً ‌با پر ادراری ،‌پرنوشی ،‌ سردرد . تهوع ، استفراغ ، دل درد و تنگی نفس به پزشك مراجعه می كنند و ممكن است علائم اختلالات عمومی عصبی و كاهش هشیاری داشته باشند . آزمایشات بالینی اجباری در طی بارداری در تشخیص دیابت حاملگی بكار می رود
بیماران دیابتی در تمام طول عمر در كشمكش هستند تا سطح قند خونشان را نزدیك به طبیعی نگه دارند . با كنترل مناسب قند ، فشار و چربی های خون خطر ایجاد عوارض دراز مدت دیابت بطور چشمگیری كاهش خواهد یافت با این حال باید این مزایا را در مقابل خطر عوارض درمان و مخارج زیاد آن سنجید . در دراز مدت بهبود كنترل دیابت باعث كاهش هزینه های مربوط به عوارض مزمن آن خواهد شد هر چند در كوتاه مدت این اقدامات پر هزینه اند . جلوگیری از چاقی ، رعایت رژیم غذایی مناسب یعنی كمتر مصرف كردن مواد شیرین و پرهیز از پرخوری انجام فعالیت جسمی در پیشگیری از ابتلا به دیابت نقش اساسی دارند
● معضل جهانی بیماری قند (‌دیابت )
بیماری قند یا دیابت شیرین یك بیماری مزمن است كه به علت كمبود ارثی یا اكتسابی ترشح یك ماده تنظیم كننده داخلی بدن به نام انسولین از لوزالمعده یا به علت بی اثر بودن انسولین ترشح شده بوجود می آید و موجب عوارض بسیاری از جمله كاهش بینایی ، نارسایی كلیوی ، بیماریهای قلبی - عروقی ، اختلالات عصبی ، زخم های مقاوم در پا و قطع اندامها می شود
این بیماری به عنوان یك بیماری عمده غیرواگیر باعث هزینه شدن حدود ۸ درصد از بودجه بهداشتی در كشورهای توسعه یافته است
بین سالهای ۱۳۷۴ تا ۱۴۰۴ تعداد افراد بالغ مبتلا به دیابت ( بیماری قند ) در كشورهای در حال توسعه با افزایشی ۱۷۰ درصدی از ۸۴ میلیون به ۲۲۸ میلیون نفر خواهد رسید
در سال ۱۴۰۴ این كشورها موطن ۷۶% مبتلایان به دیابت خواهند بود در حالی كه سال ۱۳۷۴ فقط موطن ۶۲% مبتلایان بوده اند . در طی مدت مشابه كشورهای مشابه توسعه یافته با افزایش ۴۱% تعداد بیماران دیابتی از ۵۱ به ۷۲ میلیون نفر مواجه خواهند شد
در مجموع افزایشی ۱۲۲ درصدی در تعداد مبتلایان به دیابت در سراسر جهان از ۱۳۵ میلیون به ۳۰۰ میلیون نفر در طی این دوره ۳۰ ساله پیش بینی می شود . این افزایش چشمگیر به علل مختلفی از جمله رشد جمعیت ، افزایش تعداد سالمندان و نیز چاقی ، تغذیه ناسالم و زندگی بی تحرك روی می دهد كه این موارد آخر ارتباط نزدیكی با شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع دارد
این پیش بینی ها بر اساس مطالعات دقیق سازمان جهانی بهداشت انتشار یافته است . این مطالعه همچنین حاوی تخمین هایی در مورد نسبت جنسی ، نسبت شهری / روستایی و ساختار سنی مبتلایان به دیابت است . بر این اساس در سال ۱۳۷۴ تعداد زنان مبتلا در كل جهان بیشتر از تعداد مردان بوده است ( ۷۳ میلون در مقابل ۶۲ میلیون ) و این فزونی بیشتر در كشورهای توسعه یافته قابل توجه است ، در حالی كه در كشورهای در حال توسعه تعداد مردان و زنان مبتلا تقریباً مساوی است
سازمان جهانی بهداشت پیش بینی می كند كه در سال ۱۴۰۴ نسبت زن به مرد در كل جهان در مقایسه با نسبت كنونی كاهش خواهد یافت ( ۱۵۹ میلیون زن در مقابل ۱۴۱ میلیون مرد) در ضمن تعداد افراد شهرنشین مبتلا در كشورهای در حال توسعه افزایش قابل توجهی خواهد داشت
در صورت ادامه معیارهای فعلی ، اكثر جمعیت مبتلا به دیابت در سال ۱۴۰۴ در كشورهای توسعه یافته افراد مسن بالای ۶۵ ساله هستند ، در حالی كه در كشورهای در حال توسعه اكثر مبتلایان ، میانسال یعنی ۴۵ تا ۶۴ ساله خواهند بود و این بدان معنی است كه حدود ۱۷۰ میلیون نفر از افرادی كه در كمتر از ۳۰ سال آینده در كشورهای در حال توسعه بسر می برند ، در مفیدترین سالهای زندگی خود از بیماری دیابت رنج خواهند برد
این پیش بینی ها مسلماً باید باعث برنامه ریزی های بهداشتی در تمام كشورها به خصوص در كشورهای در حال توسعه شود . طبق آمارها در سال ۱۳۷۷ تعداد افراد مبتلا به بیماری قند ( دیابت ) در ایران ۳ میلیون نفر بوده است و بر اساس پیش بینی ها این تعداد در طی ۳۰ سال بیش از ۳ برابر خواهد شد.

منبع : میکرو فارس