احکام عقد و عروسی

●مقدمات مجلس عقد و عروسی.
▪ مسئله: آماده كردن هر گونه وسائل لهو و لعب حرام است.
ـ امام، اراكی، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مكارم: استفتاء.
ـ تبریزی:توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۰۷۵.
ـ سیستانی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۰۷۶.
▪ مسئله: آماده كردن اتاق یا سالن یا محیطی كه در آن لهو و لعب می كنند (مانند آماده كردن سِن جهت رقصیدن و یا نوازندگی مطرب) به قصد انجام معصیت جایز نیست.
امام، اراكی، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مكارم: استفتاء.
●قانون كلی.
▪ مسئله: تهیه هر چیزی كه می تواند استعمال حرام داشته باشد به قصد استفاده حرام آن جایز نیست.
ـ امام، اراكی، بهجت، خامنه ای و گلپایگانی: استفتاء.
ـ تبریزی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۰۷۶.
ـ سیستانی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۰۷۶.
ـ فاضل: توضیح المسائل، مسئله ۲۱۲۹.
مكارم: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۱۷۶۲.
▪ مسئله: تهیه نوارهای كاست مبتذل و یا وسائل دیگر موسیقی برای نواختن موسیقی مطرب جایز نیست.
ـ امام، اراكی، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل و مكارم: استفتاء.
ـ تبریزی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۰۷۵.
ـ سیستانی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۰۷۶.
ـ مكارم: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۱۷۶۲.
گلپایگانی:(۱).
▪ مسئله: گلكاری كردن ماشین و بوق زدن در سطح شهر اگر موجب جلب نظر نامحرم به عروس یا دیگر خانمها و صورت زینت شده آنها شود و یا موجب اذیت و مزاحمت مردم شود حرام است.
ـ امام، بهجت، تبریزی، خامنه ای،گلپایگانی و مكارم: استفتاء.
●احكام مجلس مردانه عقد و عروسی.
▪ مسئله: دست زدن در مجلس عقد و عروسی مردانه ویا در دیگر مجالس جشن ها اگر به نحو لهوی نباشد اشكال ندارد.
ـ امام، اراكی و گلپایگانی: استفتاء.
ـ اراكی: با استفاده از توضیح المسائل، ص‏۵۹۸.
ـ بهجت، تبریزی، خامنه ای و فاضل:(۱).
در نتیجه: اگر دست زدن به نحو لهوی باشد اشكال دارد و اگر بطور متعارف باشد مانند دست زدن برای تشویق كسی اشكال ندارد.
▪▪ سؤال: اگر در مجلس مردانه عقد و عروسی بچه ها برقصند و مردان دیگر دست بزنند جایز است.
▪ جواب: بچه ها تكلیف ندارند و حكم دست زدن هم اگر به نحو غنائی نباشد اشكال ندارد.
ـ امام، اراكی، خامنه ای و گلپایگانی: استفتاء.
ـ فاضل: جامع المسائل، ج‏۱،با استفاده از سؤال ۱۷۳۴.
ـ بهجت و تبریزی:(۲).
▪ مسئله: آمدن عروس و یا خانمهای نامحرمِ دیگر به مجلس مردانه جایز نیست مگر آنكه پوشش كافی داشته باشند.
ـ امام، اراكی، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مكارم: استفتاء.
در نتیجه: باید وجه و كفین خودشان را هم اگر زینت دارد از نامحرم بپوشند ولی بهتر است از ورود به مجلس مردان خودداری كنند.
▪ مسئله: اگر داماد بداند در صورتی كه به مجلس خانمها برود به نامحرمی كه زینت كرده است نگاه خواهد كرد، نباید به مجلس خانمها برود اگر چه این نگاه بدون قصد لذّت و ریبه باشد.
ـ امام، اراكی، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مكارم: استفتاء.
در نتیجه: ورود داماد به مجلس زنانه حتی اگر برای یك لحظه باشد، مثلاً برای عكس گرفتن یا حلقه دست كردن و یا... در صورتی كه مستلزم نگاه به نامحرم زینت كرده باشد حرام است. بله اگر خانمها كاملاً خود را بپوشانند و داماد هم بتواند نگاه نكند اشكالی ندارد.
▪ مسئله: نگاه كردن به عروس در حالی كه پوشش كافی ندارد یا وجه وكفین او زینت داشته باشد برای مردان نامحرم جایز نیست.
ـ امام، فاضل و مكارم: عروه، (نكاح)،با استفاده از مسئله ۳۱.
ـ امام: تحریر، (نكاح)، مسئله ۱۸.
ـاراكی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۴۴۷ و استفتاء.
ـ بهجت: توضیح المسائل، با استفاده ازمسئله ۱۹۳۱.
ـ تبریزی و خامنه ای: استفتاء.
ـ سیستانی و گلپایگانی:(۳).
در نتیجه: نگاه كردن به عروس حتی بدون قصد لذّت و ریبه نیز جایز نیست حتی اگر برای تبریك گفتن و یا خداحافظی كردن باشد...
▪ مسئله: اختلاط زن و مرد درمجلس عقد و عروسی اگر مستلزم نگاه كردن نامحرم به عروس یا خانمهای دیگر، در حالی كه پوشش كافی نداشته و یا زینت كرده اند، باشد، حرام است و باید از آن اجتناب كرد.
امام، اراكی، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مكارم: استفتاء.
▪ مسئله: تراشیدن ریش و یا ماشین كردن آن اگر مثل تراشیدن باشد بنابر احتیاط واجب جایز نیست و در این حكم تمام مردان یكسانند و حكم خدا بواسطه مسخره مردم یا جوّ حاكم بر جلسه تغییر نمی كند. پس تراشیدن ریش برای كسی كه اولِ تكلیف اوست یا اگر ریش نتراشد مردم او را مسخره می كنند و یا شب اولِ دامادی اوست و یا... چنانچه ریش بتراشد و یا طوری ماشین كند كه مثل تراشیدن ریش باشد بنابر احتیاط واجب جایز نیست.
ـ امام: توضیح المسائل، مسائل متفرقه ص‏۲۶ و با استفاده از استفتائات، ج‏۲، ص‏۲۱ و ۳۰.
ـ تبریزی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۸۳۳.
ـ خامنه ای: استفتاء.
ـ فاضل: جامع المسائل، ج‏۱،با استفاده از سؤالهای ۹۵۵، ۹۵۶ و ۹۵۷.
ـ اراكی، بهجت، سیستانی و گلپایگانی:(۴).
▪ مسئله: تراشیدن بعض ریش حكم تراشیدن تمام ریش را دارد.
ـ امام: استفتائات، (مكاسب محرمه)، سؤال ۸۴.
ـ بهجت: توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله ۴.
ـ خامنه ای: استفتاء.
ـ اراكی، فاضل و گلپایگانی:(۵).
در نتیجه: آقایان بنابر احتیاط واجب نمی توانند قسمتی از ریش خود را بتراشند مگر به مقداری كه برای مرتب كردن ریش باشد.
▪▪ سؤال: آیا تراشیدن موی زیر گلو و روی گونه ها جایز است.
▪جواب: اگر به مقداری باشد كه صدق تراشیدن ریش نكند بلكه صدق مرتب كردن آن را بكند اشكالی ندارد.
ـ امام، اراكی، تبریزی و خامنه ای: استفتاء.
ـ بهجت: توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله ۴.
ـ فاضل: جامع المسائل، ج‏۲، با استفاده از سؤال ۷۵۵.
ـ گلپایگانی: با استفاده از ارشاد السائل،، ۳۶۹ و استفتاء.
▪▪ سؤال: مقرر بفرمایید كه حد ریش چه اندازه است كه از آن كوتاهتر نباشد.
▪جواب: به قدری باشد كه عرفاً بگویند ریش دارد، كافی است.
ـ امام، اراكی، بهجت، تبریزی، خامنه ای، فاضل و مكارم: استفتاء.
ـ گلپایگانی: مجمع المسائل سؤال ۱۷ .
▪ مسئله: تراشیدن سبیل اشكالی ندارد.
ـ امام، اراكی، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مكارم: استفتاء.
ـ امام: استفتائات، (مكاسب محرمه)، با استفاده از سؤال ۸۲.(۶).
▪▪ سؤال: اینجانب كارم با گرد و غبار است و مجبور هستم ریشم را بتراشم زیرا اگر ریش خود را نتراشم باعث جمع شدن گرد و غبار و خاك در لابلای آن می شود. آیا كارم حرام است‏(۷).
▪جواب: ریش تراشی حرام است علی الاحوط و عذر مزبور مجوّز ریش تراشی نیست و شما در این حكم با دیگران فرقی ندارید.
ـ امام: استفتائات، (مكاسب محرمه)، سؤال ۸۷.
ـ خامنه ای: استفتاء.
ـ فاضل: جامع المسائل، ج‏۱، سؤال ۹۵۹.
▪▪ سؤال: بازی كردن با آلات قمار مثل پاسور، تخته نرد، و یا وسایل دیگر قمار در صورتیكه قصد برد و باخت دركار نباشد و فقط بازی كردن باشد چه صورت دارد.
▪جواب: جایز نیست.(۸).
ـ امام: توضیح المسائل، مسائل متفرقه، ص‏۲۷.
ـ تبریزی: صراط النجاهٔ، سؤال ۱۰۲۹.
ـ خامنه ای: استفتاء.
ـ فاضل: جامع المسائل، ج‏۱، با استفاده از سؤال ۹۵۱.
ـ گلپایگانی: مجمع المسائل،با استفاده از سؤال ۲.
ـ اراكی، بهجت و سیستانی:(۹).
●احكام مجلس زنانه عقد و عروسی.
▪ مسئله: دست زدن در مجالس عروسی برای خانمها اشكال ندارد.
ـ امام، اراكی و تبریزی: استفتاء.
ـ امام: استفتاء در كتاب احكام بانوان، سؤال ۲۴، ص‏۲۸.
ـ تبریزی: صراط النجاهٔ، سؤال ۱۰۲۰.
ـ بهجت، خامنه ای و فاضل:(۱۰).
▪▪ سؤال: حكم رقصیدن بچه ها در مجالس عروسی و دست زدن خانمها چیست.
▪جواب: بچه ها تكلیف ندارند و دست زدن خانمها در مجلس عروسی اشكال ندارد.
ـ امام و گلپایگانی: استفتاء.
ـ فاضل: جامع المسائل، ج‏۱، با استفاده از سؤال ۱۷۳۴.
ـ اراكی، بهجت، تبریزی و خامنه ای:(۱۱).
▪ مسئله: ماندن در مجالس عروسی كه در آن لهو و لعب می شود جایز نیست.
ـ امام، اراكی، خامنه ای و گلپایگانی: استفتاء.
= فاضل: جامع المسائل، ج‏۱، سؤال ۹۹۰.
= بهجت:(۱۲).
در نتیجه: اگر خانمی در مجلس عروسی ببیند خانمهای دیگر می رقصند و یا با مردان نامحرم اختلاط دارند و یا در مقابل نامحرم موسیقی مطرب می زنند باید اولاً آنها را نهی از منكر كند و در صورتی كه امید تأثیر ندارد باید مجلس را ترك كند.
▪▪ سؤال: حضور در مجالس عروسی كه در آن ساز و طبل و رقص و خوانندگی می باشد به اسم اینكه با یكدیگر خویش هستیم و مجبوریم جایز است یانه.
▪جواب: در مجلس لهو و لعب شركت كردن و بودن حرام است و خویشاوندی مجوز آن نیست.
ـ امام، اراكی، خامنه ای و گلپایگانی: استفتاء.
ـ فاضل: جامع المسائل، ج‏۱، با استفاده از سؤال ۹۹۰.
ـ بهجت:(۱۳).
▪▪ سؤال: دایره زدن در مجالس عروسی چه حكمی دارد.
▪جواب: اشكال دارد.
ـ امام:استفتاء در كتاب احكام بانوان، سؤال ۴۱، ص‏۳۲.
ـ گلپایگانی و اراكی: استفتاء.
ـ خامنه ای:(۱۴).
▪ مسئله: استفاده از هرگونه نوار موسیقی مطرب در مجلس خانمها جایز نیست و باید از آن اجتناب كرد.
ـ امام، اراكی، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مكارم: استفتاء.
▪ مسئله: داماد بودن از مستثنیات نیست در نتیجه خانمهای نامحرم باید در مقابل داماد حجاب كامل خود را رعایت كنند.
امام، اراكی، فاضل، گلپایگانی و مكارم: عروه، (ستروساتر)، قبل از مسئله‏۱ و مسئله ۵.
ـ امام: با استفاده از استفتاء در كتاب احكام بانوان، ص‏۱۱.
ـ اراكی: عروه، (ستر و ساتر) قبل از مسئله ۱، ص‏۵۵۰.
ـ بهجت: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۱۹۳۷.
ـ تبریزی:صراط النجاهٔ، با استفاده از سؤالهای ۱۴۸۵ و ۱۴۸۶ و ۸۸۲ و ۸۸۳.
ـ خامنه ای:استفتاء.
ـ سیستانی: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۴۴۴ و منهاج الصالحین، (نكاح)، مسئله ۱۸.
ـ گلپایگانی: توضیح المسائل، مسئله ۲۴۴۴.
در نتیجه: اگر داماد وارد مجلس خانمها بشود خانمهایی كه وجه و كفین خود را زینت كرده اند باید تمام بدن از جمله وجه و كفین خود را از او بپوشانند. اگر چه داماد برای چند لحظه مثلاً حلقه دست كردن و یا عكس گرفتن و یا... به مجلس خانمها آمده باشد. در هر صورت اولویت درترك ورود هر نامحرمی به مجلس خانمهاست.
▪ مسئله: جایز نیست خانمی به قصد آنكه نامحرم او را ببیند آرایش كند.
امام، اراكی، بهجت، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، فاضل، گلپایگانی و مكارم: استفتاء.
▪▪ سؤال: آرایشگری كه زنها را آرایش می كند و می داند زن، خود را به نامحرم نشان می دهد چه حكمی دارد.
▪جواب: اگر به قصد نشان دادن به نامحرم او را آرایش كند اعانت بر اثم است و حرام، ولی اگر علم دارد، بدون قصد عیبی ندارد.
ـ امام و گلپایگانی: استفتاء.
ـ اراكی: توضیح المسائل، ص‏۵۹۹.
ـ بهجت و خامنه ای:(۱۵).
▪ مسئله: نباید مرد نامحرم از عروس و داماد و یا دیگر خانمها فیلم یا عكس بگیرد اگر چه از بستگان نزدیك باشد (البته اگر خانمها حجاب كامل نداشته باشند).
ـ امام، اراكی، فاضل، گلپایگانی و مكارم: عروه، (ستروساتر) با استفاده از قبل از مسئله ۱ و مسئله ۵.
ـ امام، اراكی، خامنه ای و گلپایگانی: استفتاء.
ـ بهجت: توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۱۹۳۷.
ـ تبریزی: صراط النجاهٔ، با استفاده از سؤالهای ۱۴۸۵ و ۱۴۸۶ و ۸۸۲ و ۸۸۳.
▪ مسئله: فیلم یا عكس گرفتن همراه داماد یا دیگر نامحرمها در حالی كه زن پوشش كافی نداشته باشد جایز نیست.
ـ امام، اراكی و گلپایگانی: استفتاء.
ـ فاضل:(۱۶).
▪ مسئله: اگر خانمی بداند چنانچه بدون حجاب كامل عكس بگیرد، عكس او در بین فامیل پخش می شود و نامحرم نیز او را می بینند جایز نیست عكسِ بدون حجاب بیندازد.
ـ امام، گلپایگانی: استفتاء.
ـ فاضل: (۱۷).
در نتیجه: مثلاً عروس خانمی بداند چنانچه بدون حجاب كامل عكس بگیرد عكس او را فامیل نامحرم خواهند دید نباید عكس بگیرد. اگر چه عكاس زن باشد و یا مردِ محرم.
▪▪ سؤال: عرض می شود در مجالس عروسی معمولاً عكس و یا فیلم توسط زن گرفته می شود ولی در ظاهر كردن و یا سایر برخوردها ممكن است نامحرم هم آن را ببیند با توجه به آرایش عروس و نداشتن حجاب لازم نظر جناب عالی درباره این فیلمها و یا عكسها چیست.
▪جواب: در صورتی كه نامحرم زنها را می شناسد دیدن آنها برای او جایز نیست و در غیر این صورت اگر به قصد لذّت و ریبه نباشد اشكالی ندارد.
ـ امام: استفتاء در كتاب احكام بانوان، با استفاده از سؤالهای ۴۴ و ۴۵، ص‏۳۳.
ـ تبریزی: صراط النجاهٔ، با استفاده از سؤال ۸۷۶.
ـ خامنه ای:استفتاء.
ـ فاضل: جامع المسائل، ج‏۱، با استفاده از سؤالهای ۱۷۲۸ و ۱۷۳۲.
ـ اراكی، سیستانی، گلپایگانی و مارم:(۱۸).

۱. بهجت: دست زدن در مجالس جشن و سخنرانی جهت تشویق افراد اگر به حد لهو نرسد مانعی ندارد. توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله ۳۰.
تبریزی: دست زدن فی نفسه حرام نیست مگر آنكه مستلزم حرامی باشد. صراط النجاهٔ، سؤال ۱۰۲۰.
خامنه ای: دست زدن اگر به نحو متعارف باشد مانع ندارد. استفتاء.
فاضل: دست زدن در مجالس جشن و سرور و یا میلاد ائمه اطهار اشكالی ندارد به شرط آنكه در مسجد یاحسینیه نباشد. جامع المسائل، ج‏۱، سؤال ۱۷۳۴.
۲. بهجت: اگر به حد لهو نرسد اشكالی ندارد. توضیح المسائل، با استفاده از مسائل متفرقه، مسئله ۳۰.
تبریزی: اگر مستلزم حرامی نباشد اشكال ندارد.
صراط النجاهٔ، با استفاده از سؤال ۱۰۲۰.
۳. ۳۳۰. سؤال: دست زدن در مجالس جشن عروسی و غیره چه حكمی دارد و اگر همراه با دست به قابلمه یا تشت زده شود چه حكمی دارد.
بهجت: اگر به حد لغو نرسد اشكال ندارد. استفتاء.
خامنه ای: دست زدن به نحو متعارف فی نفسه مانع ندارد. استفتاء.
فاضل: مانعی ندارد. جامع المسائل، ج‏۱، سؤال ۱۷۳۵.
۴. سیستانی: اگر خانمها مقید به حفظ حجاب هستند و اگر آنها را امر به حجاب كنیم اعتنا می كنند، رفتن به آن مجلس جایز نیست و الا اشكال ندارد مشروط به اینكه نگاه بدون لذّت و ریبه باشد. منهاج الصالحین، (نكاح)،با استفاده از مسائل ۱۴ و ۲۶ و توضیح المسائل، مسائل ۲۴۴۲ و۲۴۴۳.
گلپایگانی: بنابر احتیاط واجب جایز نیست حتی به وجه و كفین نامحرم نگاه كرد چه زینت داشته باشد، چه نداشته باشد. عروه، (نكاح)، مسئله ۳۱ و استفتاء.
۵. اراكی و گلپایگانی: تراشیدن ریش بطور كلی حرام است.
اراكی: استفتاء.
گلپایگانی: توضیح المسائل، مسئله ۲۸۳۶.
بهجت: تراشیدن موی صورت جایز نیست. توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله‏۴.
سیستانی: تراشیدن ریش بنابر احتیاط واجب حرام است مگر آنكه نتراشیدن برای شخص حرجی باشد، مثلاً باعث تمسخر و یا استهزای شدید او گردد كه در این صورت تراشیدن ریش اشكالی ندارد. منهاج، (مكاسب محرمه)، مسئله ۴۶.
۶. اراكی، فاضل و گلپایگانی: اگر تراشیدن به مقدار خیلی كم باشد كه حكم مرتب كردن ریش را داشته باشد اشكالی ندارد در غیر این صورت حرام است مانند مقدار ریشی كه اطراف بینی و یا نزدیك چشم باشد.
اراكی: استفتاء.
فاضل: جامع المسائل، ج‏۲، با استفاده از سؤال ۷۵۵.
گلپایگانی: ارشاد السائل، سؤال ۳۶۹ و استفتاء.
۷. ۳۳۸. سؤال: آیا شغل سلمانی بعلت تراشیدن ریش، شغل حرام محسوب می شود.
سیستانی: در مواردی كه تراشیدن ریش بنابر احتیاط واجب جایز نیست، گرفتن اجرت نیز برای تراشیدن آن بنابر احتیاط واجب جایز نیست. منهاج الصالحین، (مكاسب محرمه)، مسئله ۴۶.
خامنه ای و فاضل: بنابر احتیاط واجب جایز نیست.
فاضل: جامع المسائل، ج‏۱، با استفاده از سؤالهای ۹۵۵ و ۹۵۶ و ج‏۲ سؤال ۷۵۶.
خامنه ای: استفتاء.
گلپایگانی: تراشیدن ریش حرام است و مزد آن هم حرام است. مجمع المسائل، سؤال ۱۵، ص ۱۵.
۸. ۳۴۰. سؤال: آیا جهت رشد بهتر ریش می توان آن را تراشید.
خامنه ای: بنابر احتیاط واجب جایز نیست. استفتاء.
۹. ۳۴۱. سؤال: در مجالس عقد و عروسی یك نوع بازی معمول است به نام چوب بازی كه دو نفر مقابل یكدیگر می نشینند و به هرچه می توانند به پای یكدیگر می زنند چه بسا به شكستن پای یكی از آنها منتهی می گردد. این بازی چه صورت دارد.
گلپایگانی: این نوع چوب بازی از اقسام لهو و لعب و حرام است. مجمع المسائل، ج‏۲، سؤال‏۱۹.
۳۴۳. سؤال: پوشیدن كراوات از نظر اسلام برای داماد چه صورت دارد.
خامنه ای: بطور كلی پوشیدن كراوات و یا دیگر لباسهایی كه پوشش و لباس غیر مسلمانان محسوب می شوند بطوری كه پوشیدن آنها منجر به ترویج فرهنگ منحط اجانب شود جایز نیست. استفتاء.
فاضل: كراوات مربوط به مسیحیها و شعار آنهاست، لذا بهتر است مسلمانان از آن اجتناب كنند. اگر چه با شیوع آن در بین مسلمانان از آن جنبه خارج شده است. جامع المسائل، سؤالهای ۲۵۳ و ۲۲۳۷.
گلپایگانی:جواب اول: كراوات از شعار مذهبی نصاری است كه با كمال تأسف بین مسلمین رایج گردیده است. مجمع المسائل، ج‏۲، سؤال ۲۲، مكاسب محرمه.
جواب دوّم: كراوات شعار مسیحیهاست و بر مسلمین لازم است از آن اجتناب كنند. مجمع المسائل، ج‏۱، با استفاده از سؤال ۱۲۳.
۱۰. اراكی: بعید نیست داخل در عنوان لغو باشد و احوط ترك است. توضیح المسائل، قسمت استفتائات، ص‏۵۹۸.
بهجت: احتیاط در ترك آن است و در شطرنج احتیاط اشد است. توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله ۹.
سیستانی: در تخته نرد و شطرنج حرام است علی الاقوی و در بقیه موارد بنابر احتیاط واجب جایز نیست. منهاج الصالحین، (مكاسب محرمه)، مسئله ۲۲.
۱۱. بهجت: دست زدن در مجالس جشن و سخنرانی جهت تشویق افراد اگر به حد لهو نرسد مانعی ندارد. توضیح المسائل، مسائل متفرقه، مسئله ۳۰.
خامنه ای: دست زدن به نحو متعارف فی نفسه مانع ندارد. حتی اگر نامحرم صدای آنرا بشنود. با استفاده از اجوبهٔ الاستفتائات، ج‏۲، سؤال ۱۰۰.
فاضل: دست زدن در مجالس جشن و سرور و یا میلاد ائمه اطهار علیهم السلام اشكالی ندارد، به شرط آنكه در مسجد یا حسینیه نباشد. جامع المسائل، ج‏۱، سؤال ۱۷۳۴.
۱۲. اراكی: بچه ها تكلیفی ندارند و دست زدن اگر به نحو غنایی نباشد اشكال ندارد. استفتاء.
بهجت: اگر به حد لهوی نرسد اشكال ندارد. توضیح المسائل، با استفاده از مسائل متفرقه، مسئله ۳۰.
تبریزی: اگر مستلزم حرامی نباشد اشكال ندارد. صراط النجاهٔ، سؤال ۱۰۲۰.
خامنه ای: از پاسخ سؤال قبل مسئله روشن شد. استفتاء.
۱۳. بهجت: اگر ترك لهو منحصر بر ترك مجلس است، ماندن جایز نیست. استفتاء.
۱۴. ۳۴۸. سؤال : نشستن من یك زن مسلمان در مجلسی كه داماد محرم من است ولی زنهای بی حجابی هم نشسته اند جایز است یا نه.
خامنه ای و گلپایگانی: اگر می توانید آنان را نهی از منكر نمایید و اگر نمی توانید خود شما در مجلس معصیت آنها شركت نكنید.
گلپایگانی: مجمع المسائل، ج‏۱، سؤال‏۴۴، ۵۲۵.
خامنه ای: استفتاء.
۱۵. بهجت: اگر ترك لهو منحصر بر ترك مجلس است، ماندن جایز نیست. استفتاء.
۱۶. خامنه ای: اگر به نحو مطرب زده شود جایز نیست. استفتاء.
۱۷. بهجت: اگر به قصد نشان دادن به نامحرم او را آرایش كند حرام یقینی است ولی اگر علم دارد، بدون قصد، احتیاط در ترك است. استفتاء.
خامنه ای: از آرایش كردن افرادی كه می دانید خودشان را به نامحرم نشان می دهند، اجتناب كنید. استفتاء.
۱۸. فاضل: اگر چشم نامحرم به آنها می افتد جائز نیست. استفتاء.
۱۹. فاضل: اجازه پخش ندهند و چنانچه گناه و مفسده ای بر آن مترتب می شود جائز نیست. استفتاء.
۲۰. اراكی: اگر نامحرم به قصد لذّت و یا با خوف به فساد افتادن به عكسها و فیلمها نگاه نكند، مانعی ندارد هر چند صاحب عكس و یا فیلم را بشناسد. توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۴۵۳.
سیستانی: اگر خانمها از زنان مبتذله نباشند (زن بدحجاب یا بی حجابی كه وقتی او را امر به حجاب كنند اعتنا نمی كند خواه مسلمان باشد یا نباشد) و مرد نیز او را می شناسد، بنابر احتیاط واجب نباید به آن عكس یا فیلم نگاه كنند. و در غیر این صورت نگاه كردن بدون قصد لذّت و ریبه اشكالی ندارد. منهاج الصالحین، (نكاح)، مسئله ۲۷.
در نتیجه: اگر نامحرم زنها را نمی شناسد و یا اینكه خانمها از زنان مبتذله هستند، نگاه كردن به فیلم یا عكس آنان بدون قصد لذّت و ریبه اشكالی ندارد.
گلپایگانی: اگر عكس عروسی در معرض دید اجنبی قرار می گیرد از مصادیق اشاعه فحشاء است و جایز نیست. استفتاء.
مكارم: در صورتی كه زن مقید به حفظ حجاب شرعی است نگاه كردن نامحرم به فیلم یا عكس او اشكال دارد. مگر آنكه او را نشناسد و مفسده دیگری از نگاه كردن حاصل نشود. توضیح المسائل، با استفاده از مسئله ۲۰۸۷.
در نتیجه: یا مردِ نامحرم زن را می شناسد یا نمی شناسد، اگر او را نمی شناسد، نگاه به فیلم یا عكس او بدون قصد لذّت و ریبه اشكال ندارد و اگر او را می شناسد، در صورتی كه زن مقید به حفظ حجاب اسلامی است، نگاه كردن به فیلم یا عكس او در حالی كه پوشش كافی ندارد جایز نیست. و اگر مقید به حفظ حجاب نیست، اگر چه مرد او را بشناسد لكن نگاه كردن به عكس و یا فیلم او بدون قصد لذّت و ریبه اشكال ندارد.
۲۱. خامنه ای: در صورتی كه نامحرم او را نبیند اشكال ندارد. استفتاء.

منبع : بلاغ