بومی سازی فناوری ، شاهراه حرکت به سوی توسعه

عصر حاضر ، عصر دگرگونی های شگرف در فناوری است آن چنان كه حیات در چنین عصری مستلزم عمق بخشیدن به اطلاعات و تولید افكار و اندیشه های نو با استفاده از ابزاری به نام دانش می باشد ، دانشی كه به ایجاد خلاقیت و نوآوری به عنوان یك نیاز استراتژیك و ضروری برای پیشگامی در عرصه رقابت پذیری و گسترش آن می نگرد .
در حقیقت مدیریت نوآوری ، فرآیندی است كه از طریق تركیب و یكپارچگی اجزای مختلف دانش به پدید آوردن بدیهیات می پردازد .
مهندس حیدری نیا از جمله كسانی است كه تا به امروز كوشش های زیادی را در این زمینه انجام داده و ثمره آن را می توان در شركت فناوری نوین الیما مشاهده نمود . او با سرمایه اندك و با اتكاء به نیروی دانش خود در دوران دانشجویی در دانشكده مهندسی نساجی دانشگاه امیركبیر با هدف اثبات توانمندی های خود و در نظر گرفتن منافع اقتصادی ساخت دستگاه استحكام سنج الیما را آغاز نمود .
آنچه می خوانید حاصل گفت و گوی با ایشان است .
● ابتدا در مورد اینكه چگونه وارد كار ساخت شدید توضیحاتی را بدهید ؟
▪ تقریباً از اوایل دوره دبیرستان متوجه شدم از كار ساخت لذت می برم و با همین هدف بر مبنای علومی كه یاد می گرفتم چیزهایی می ساختم ، تقریباً سال اول ، تمام ساخته های من در حد اسباب بازی بود ، اما وقتی وارد مبحث نور شدیم پس از ساخت چند دستگاه ضعیف طراحی برای یك نوع میكروسكوپ به ذهنم رسید . وقتی با یكی از آشنایانم كه در دانشگاه ، فیزیك تدریس می كرد مطرح كردم كم كم متوجه شدم احتمالاً این كار قبلاً انجام نشده ( این دستگاه با نام میكروسكوپ یا بزرگنمایی متغییر پیوسته یكی از طرح های برگزیده جشنواره بین المللی خوارزمی شد ) و این سبب شد جسارتم برای طراحی و ساخت زیاد شود و تقریباً از همان موقع برنامه زندگی من مشخص شد ، اگر چه فراز و نشیب هایی داشت .
● مراحل اولیه شكل گیری استحكام سنج و علت انتخاب این طرح چه بوده است ؟
▪متأسفانه نظام آموزشی دانشگاه مشكلاتی دارد كه به سبب آن خلاقیت كه از ویژگی های بدیهی انسان در مقابل موجودات است ، به اتفاقی نادر بین دانشجویان تبدیل شده ، من هم مانند اكثر دانشجویان دچار روزمرگی شدم تا نوبت به پروژه رسید ، یكی از دستگاه های آزمایشگاهی كه بارها مورد نیاز ما شد همین استحكام سنج بود . ما با دستگاهی ساخت انگلیس كار می كردیم كه تازه خریداری شده بود از بهترین ها در نوع خود بود .
در هنگام استفاده موارد متعددی به ذهنم رسید كه می توانست كار را به نحو بهتری انجام دهد و بر مبنای آن شروع به طراحی و ساخت دستگاهی كردم كه عیوب آن دستگاه را نداشته باشد ، برای آن مجبور شدم در زمینه الكترونیك ، ماشینكاری و برنامه نویسی مطالعه كنم ( اگر چه كه قبل از آن در این موارد اطلاعاتی داشتم ، اما برای ساخت دستگاه كافی نبود ).
پس از آن برای دوره كارشناسی ارشد ساخت دستگاه گردباف حلقوی تاری را انتخاب كردم ، در این مدت دستگاه های دیگری به سفارش چند كارخانه طراحی و ساخته شد در این زمان متوجه شدم برای اقتصادی بودن كار می بایست برنامه نویسی به شخص دیگری واگذار شود تا بتوان مراحل سخت افزار و نرم افزار را همزمان پیش برد .
با چند نفر كارهایی انجام دادم كه بین آنها آقای مهندس سعیدی نیا خلاقیت و پشتكار بیشتری داشت و اكنون به صورت مشترك كار می كنیم . پس از اتمام دوره دانشگاه تصمیم گرفتیم دستگاهی به صورت انبوه تولید كنیم (تا آن زمان تمام كارها بر مبنای سفارش بود .) كه پس از بررسی موارد تكنیكی و اقتصادی استحكام سنج الیما كه اولین نمونه آن را ۳۰۵۰ – EMT نامیدیم انتخاب شد .
● در مورد دستگاه استحكام سنج الیما بگویید ، همچنین توضیح دهید كه آیا كاربرد این دستگاه خاص صنعت نساجی است و یا در صنایع دیگر هم كارایی دارد ؟
▪این دستگاه یك وسیله آزمایشگاهی به منظور سنجش رفتار مواد تحت تأثیر نیروهای برشی ، كششی و فشاری است و چگونگی تغییر شكل در اثر این نیروها را ثبت و پردازش می كند ، این آزمایشات می تواند شامل تغییر شكل مشخص نمونه و اندازه گیری سایر پارامترها ، وارد كردن نیروی تحت كنترل ، آزمایشهای چند مرحله ای ، سیكلی و خزش باشد ، و به همین دلیل كاربرد این دستگاه محدوده وسیعی از تولید كنندگان ، مصرف كنندگان و طراحان قطعات را در بر می گیرد ولی از آنجایی كه بیشترین ارتباط ما با صنایع نساجی بوده است ، امكانات ویژه ای كه برای این دستگاه در نظر گرفته شده ، خاص این صنعت می باشد و مشتریان ما نیز اكثراً از صنایع نساجی هستند .
اما نكته ای كه باید اشاره كنم این است كه قابلیت‌های این دستگاه عمومی بوده و می‌توان با ایجاد تغییرات جزئی در سخت‌افزار آن، كاربردهای متفاوتی را برای آن در صنایع مختلف تعریف نمود. چرا كه نرم‌افزار و سیستم‌های الكترونیكی كه زمان زیادی از مراحل ساخت را به خود اختصاص داده است و نیز قسمت مكانیكی كه ساختار اصلی دستگاه می‌باشد، برای كاربردهای متفاوت مشابه هستند و تغییرات مورد نیاز در حد ۵ الی ۱۰ درصد كل سیستم است.
از این جهت كه تست دستگاه از نوع تخریبی است نمی‌توان تمام محصول را تست كرد. برای گروهی از صنایع كه فرآیند تولید در آن‌ها تغییرات زیادی دارد، ابزاری برای كنترل كیفیت بوده و در بعضی دیگر كه واریانس تولید و اختلاف بین نمونه‌های مختلف كم می‌باشد ابزاری برای طراحی محصول جهت رسیدن به محصولی مشخص و تأیید نمونه طراحی شده است.
یكی از اساسی‌ترین موارد پس از ساخت دستگاه، مسأله فروش آن بود كه ما برای رفع این مشكل با ارائه خدمات پس از فروش به جلب اعتماد مصرف‌كننده پرداختیم.
به عنوان مثال تحویل دستگاه پس از قرارداد فروش در ظرف كمتر از یك هفته انجام می‌شد و در صورت بروز مشكل در دستگاه در مدت زمان كمتر از چند ساعت برای تهران و یك روز برای دیگر شهرها به رفع مشكل پرداخته و چنانچه زمان بیشتری برای آن مورد نیاز بود، در محل كارخانه، دستگاه دیگری جایگزین می‌شد و این مورد در مقایسه با نمونه‌های مشابه داخلی و خارجی كه هم تحویل و هم تعمیر دستگاه گاهی اوقات تا چندین ماه نیز به طول می‌انجامید، یك مزیت به شمار می‌آمد. در مجموع این دستگاه از نظر كارایی با نمونه‌های داخلی فاصله زیاد داشته و با بهترین‌ نمونه‌های خارجی آن قابل مقایسه است.
●شما چگونه به این نتیجه رسیدید كه می‌بایست در كار خود، اقتصادی بودن طرح را مد نظر قرار دهید با توجه به این كه در ابتدا هدف از ساخت را لذت از این كار ذكر كرده‌اید؟
▪در دوره دبیرستان كه ساكن یكی از شهر‌های خوزستان بودم پس از طراحی دستگاهی كه در ابتدا گفته شد با راهنمایی دوستی برای حمایت در ساخت به سازمان تحقیقات و پژوهش‌های علمی و صنعتی مراجعه كردم،‌ كه در آن موقع نزدیك‌ترین مركز آن شیراز بود. به من گفته شد ما نسبت به طرح شما اعتماد نداریم و می‌بایست نمونه آن را بسازی.
با مشكلات زیادی نمونه‌ای از طرح خود را ساختم و دوباره مراجعه كردم، با اینكه خوب جواب داد باز هم هیچ اتفاقی نیفتاد، همین طرح در جشنواره خوارزمی برگزیده شده كه برایم امیدوار كننده بود، سال بعد با دو طرح جالب به همراه نمونه اولیه آن‌ها و همچنین سابقه جشنواره، مجدد به همان سازمان مراجعه كردم این بار طرح‌ها را از من گرفتند به قصد بررسی پس از مدتی كه مراجعه كردم طرح‌ها همچنان روی میز بود با این تفاوت كه با سهل‌انگاری جای استكان چای روی آن‌ افتاده بود. پس از آن دید من نسبت به ساخت و خلاقیت تغییر كرد.
ابتكار و خلاقیت زمانی می‌تواند ارزشمند باشد كه در خدمت صنعت و تجارت به كار گرفته شود و بر مبنای برطرف كردن نیاز دیگران باشد و چنانچه این امر تحقق یابد خلاقیت ارزشمند است و تحسین‌برانگیز. در حقیقت فرد مبتكر با ایده‌های خود كه منجر به پاسخ‌گویی به نیاز دیگران می‌شود، به آن‌ها منفعت می‌رساند و آن‌ها نیز به همین علت با خرید، از او حمایت می‌كنند.
●از لحاظ اجرایی در ساخت این دستگاه با چه مشكلاتی مواجه بودید؟
▪كارگاه‌های زیادی برای ساخت قطعات وجود داشت ولی نكته حائز اهمیت این بود كه تمامی آن‌ها كار را با كیفیت مناسب تحویل نمی‌دادند. در چند مورد به دلیل ضعف فرآیند انجام شده روی مواد،‌ مجبور شدیم تمامی آنها را كنار بگذاریم و از طریق كارگاهی دیگر اقدام كنیم چون تولید حالت انبوه داشت، هزینه زیادی را به ما تحمیل نمود زیرا هدف نهایی ساخت دستگاه با كیفیت مطلوب بود. البته به مرور زمان، كارگاه‌هایی كه با كیفیت بالاتری كار می‌كردند را شناسایی كرده و با آنها ارتباط برقرار كردیم و همكاری با آنها همچنان ادامه دارد.
تهیه مواد اولیه نیز یكی دیگر از موارد بسیار آزاردهنده بود از یك سو تولیدكنندگان معتبر در سطح دنیا،‌ نمایندگی مشخصی در ایران ندارند و از سوی دیگر در موارد مختلف كالاهای موجود در بازار به اصطلاح به صورت استوك وارد شده علاوه بر مشخص نبودن خصوصیات آن برای تولید انبوه روی آن نمی‌شود حساب كرد این مورد برای آلیاژهای فلزی و سروو موتورها عمومیت دارد در مورد قطعات الكترونیك، هم تحریم و هم ضعف تجارت الكترونیك دست ما را برای طراحی می‌بندد و یا بار مالی زیادی تحمیل می‌كند. در این مورد مقایسه كنید كه یك سازنده چینی یا تایوانی خرید خود را اینترنتی انجام می‌دهد و فقط هزینه پست به آن اضافه می‌شود كه برای قطعات حساس الكترونیك ناچیز است،‌ اما برای ما پس از چند واسطه و افزایش چند برابری قیمت، رسیدن به همان قطعه امكان‌پذیر است.
با این توضیحات در واقع می‌توان گفت كه كار ساخت در ایران با وجود مسائل مختلف كه اشاره مختصری به آنها شد،‌ مشكل‌تر از خیلی از كشورهای دیگر است و در بعضی موارد، همین مشكلات امكان رقابت را از بین می‌برد.
مسأله دیگری كه در اینجا باید اشاره كنم این است كه مدتی پیش و زمانی كه تعداد فروش بیشتر شد با هدف نظارت بیشتر روی كیفیت قطعات و صرف هزینه و زمان كمتر برای ساخت آنها، كارگاهی را با امكانات مورد نیاز قطعه‌سازی و الكترونیك تجهیز نمودیم و در حال حاضر نیز با توجه به حجم پروژه‌های در دست اجراء نیاز بسیار شدیدی به جذب نیرو احساس می‌شود اما با وجود آنكه امكانات كاملی برای ساخت قطعات و توانایی جذب نیروی كار مورد نیاز را داریم ولی به جز در موارد خاص ترجیح می‌دهیم كه از طریق كارگاه‌های خارج از مجموعه كار را انجام دهیم و علت آن ترس از مسائل كارگری و قوانین آن است اما این راهی است كه برای توسعه ناچار به طی آن هستیم اما امیدواریم در آینده قوانین به نفع تولید تغییر كند.
●آیا در مورد صادرات این دستگاه اقداماتی را صورت داده‌اید؟
▪مسأله بازاریابی خارج از كشور از طرف دوستانی كه ساكن لبنان و سوریه هستند و در زمینه نساجی فعالیت می‌كنند پیشنهاد شده ولی نكته مهمی كه باعث شده تأمل بیشتری صورت گیرد آن است كه این دستگاه باید برای مدت قابل توجهی در ایران كار كند تا مشكلات احتمالی آن مشخص شود و به حدی از تكامل برسد كه برای سال‌ها بدون نیاز به تعمیر و نگهداری كار كند و كاملاً‌ قابل اطمینان باشد. ما ترجیح داده‌ایم تا زمان رسیدن به محصولی كه برای مدت زمان طولانی قابل اعتماد باشد كه لازمه آن چند سال كار دستگاه در ایران است، این كار را به تعویق بیندازیم. زیرا ارائه خدمات پس از فروش به كشورهای دیگر با كیفیتی كه در ابتدای صحبت‌هایم اشاره كردم بسیار سخت است.
●برنامه‌های شما برای آینده چیست؟
▪آنچه برای فن‌آوری نوین الیما مهم است، اصالت طراحی است و این اصلی بوده كه همواره مد نظر داشته‌ایم. برای آینده قصد داریم وارد حوزه‌هایی شویم كه یا مورد تحریم هستیم یا به سختی وارد كشور می‌شود. همین اواخر دستگاهی با چنین خصوصیتی بر اساس سفارش ساختیم كه علاوه بر داشتن لذت ساخت، از اینكه توانستیم خدمتی به ایران كنیم خوشحالم. طرح‌های دیگری با همان ویژگی در دست ساخت است و امیدوارم در آینده انسان‌های خلاقی با تخصص‌های مختلف جهت پیش‌برد این طرح‌ها جذب الیما شوند.

منبع : روزنامه تفاهم