گذری بر جاذبه‌های سیاحتی و طبیعی شهر اراک

● موقعیت و تقسیمات جغرافیایی:
استان مركزی به عنوان چهارراهی است كه استانهای غربی، شرقی و شمالی جنوبی را به یكدیگرمتصل می كند. استان مركزی از شمال به استانهای تهران وقزوین وازجنوب به استانهای اصفهان ولرستان، ازغرب به استان همدان و از شرق به استان قم محدود شده است و مركزآن شهرستان اراك می باشد.
● ویژگیهای تاریخی:
شهراراك از نظر تاریخی نسبت به سایر شهرهای استان از قدمت چندانی برخوردارنیست.زمان احداث شهر اراك به دوره قاجار و سلطنت فتحعلی شاه می رسد در اوایل سلطنت قاجار درعراق عجم به علت وسعت زیاد و جمعیت فراوان همواره ناامنی واختلافات محلی بروز می كرد واین امراز لحاظ سیاسی واقتصادی برای حكومت مركزی بروز مشكل می كرد در زمان فتحعلی شاه قشونی به نام عراق تشكیل گردید و یوسف خان گرجی از فتحعلی شاه تقاضا نمود كه برای مركزقشون عراق عجم قلعه ای نظامی احداث نماید.به همین جهت تأسیس ساختمان اولیه شهربه صورت قلعه ای به نام سلطان آباد،شروع ودرسال۱۲۳۱به پایان رسید.
هنگامی كه راه آهن جنوب از كنار شهر عبور كردایستگاهی در كنار شهراحداث گردید نام این ایستگاه را اراك گذاشتند وسپس طی بخشنامه ای ابلاغ گردید كه نام آبادیهای مجاورایستگاه به نام همان ایستگاه اراك خوانده شوند برای كلمه اراك معانی گوناگونی ذكر گردیده است كه تعدادی از آنها عبارتند از: پایتخت،باغستان،نخلستان، شهرستان وبعضی كلمه «اراك» را شكل فارسی كلمه عراق و به معنی سرزمین همواره دانسته اند.جاذبه های سیاحتی اراک عبارت است از:
● مجموعه تاریخی بازار اراك:
مجموعه تاریخی بازار اراك ازبناهای اولیه شهر اراك است كه درزمان فتحعلی شاه قاجار تأسیس گردیده است.در این مجموعه كلیه امكانات رفاهی از قبیل: مسجد،مدرسه و آب انبار احداث گردیده است.بازار اراك دردومحورشمالی جنوبی وشرقی غربی به طور مستقیم و عمود برهم درمركزبافت چهارخانه اولیه شهرقراردارد. درچهار طرف بازارچهار دروازه بوده كه همگی درطول زمان و گسترش شهرازبین رفته اند.
● بنای تاریخی حمام چهارفصل:
این بنا مربوط به دوران قاجاریه است و از آثار ارزشمند وبسیارزیبای منطقه محسوب می شود.این حمام دارای سه سمت بوده، حمام مردانه، زنانه وحمام اقلیتهای مذهبی این حمام چند متر از سطح خیابان پایین تر است. رختكن حمام با كاشیهای زیبای هفت رنگ تزیین شده است.در حال حاضراین حمام به عنوان گنجینه چهار فصل مورد بازدید علاقه مندان قرار می گیرد.
● بنای تاریخی مدرسه سپهدار:
این مدرسه از بناهای اولیه شهر است كه در دوران فتحعلی شاه قاجار همزمان با شهرسلطان آباد (اراك) به وسیله یوسف خان سپهدارساخته شده است.سبك بنا تا حدودی ازسبك مدارس دوره صفویه اقتباس شده، اما كاشیكاریها ویژه دوره قاجاریه است.این بنا دارای مسجد، آب انبار و صحنی نسبتاً وسیع با حوضی سنگی در وسط آن است.
● شهر زیر زمینی ذلف آباد:
در۲۲كیلومتری شمال اراك از توابع فراهان آثاری دیده می شود كه به آن شهر قدیمی ذلف آباد می گویند، خرابه موجود نشان می دهد كه در گذشته این شهر، آباد و بزرگ بوده است ولی در حال حاضربه جز چند اثر تخریب شده این منطقه چیزی ملاحظه نمی گردد.
● بنای تاریخی پیر مراد آباد:
درروستای مراد آباد در۱۴كیلومتری شمال شرقی شهر اراك بقعه ای به نام پیر مراد آباد وجود دارد. بنابراعتقاد عامه مردم دستورساخت این بقعه را شاهپور ذوالكتاف داده است كه بعدها این بنا از بین می رود لیكن در دوره سلجوقی بقعه ای مجدد بنا می گردد.
● روستای ساروق انجدان:
«این روستا در۳۷كیلومتری شرق اراك واقع است بقاع شاه غریب قلندر وبقعه چهل دختران در این روستا قرار دارد. تاریخ این بناها مربوط به دوره صفویه است.»
● امامزاده شاهزاده حسین:
«این امامزاده در روستای نظام آباد در۴۰كیلومتری شمال شهر اراك واقع شده است و از بناهای دوره صفویه محسوب می شود.»
● مرقد شاهزاده محمد عابد:
این امامزاده یكی از بناهای مذهبی و مهم منطقه است كه در۱۲كیلومتری شمال شهراراك و در مجاورت روستای مشهد میقان واقع شده است این امامزاده،مرقد شاهزاده محمدعابد فرزند امام موسی كاظم و از بناهای دوره صفویه است.
● آتشكده برزوی راهگرد:
این آتشكده تاریخی درروستای راهگرد در۶۵كیلومتری شمال شرقی اراك واقع است وقدمت آن مربوط به دوران ساسانی است ونمای آن از آجر و سنگ می باشد.
● بنای تاریخی كاروانسرا:
این بنا مربوط به دوران صفویه است كه درمشك آباد ودر فاصله۴۰كیلومتری شرق اراك، نزدیك روستای انجدان وامان آباد قرار دارد این كاروانسرا مربع شكل در مسیر اصفهان به غرب ایران ساخته شده است.
● امامزاده ابراهیم:
این امامزاده در روستای مشهد الكوبه در۴۵كیلومتری شمال شهراراك واقع شده است واز بناهای دوره صفویه محسوب می شود.
● امامزاده حوا خاتون:
این امامزاده در روستای موت آباد در۱۵كیلومتری شمال شهراراك قرارگرفته كه ازسه بنای مجزا تشكیل شده است. تاریخ این امامزاده مربوط به قرن پنجم هجری قمری است.
● امامزاده هفتاد و دوتن ساروق:
در روستای ساروق فراهان درشمال غربی ازآن، بقاع متبركه هفتاد و دوتن موجود است كه از لحاظ مذهبی و تاریخی مورد توجه مردم است. این بنا در قرن ششم هجری ساخته شده است.و جاذبه های طبیعی آن عبارت است از:
● تفرجگاه:
جریان سرچشمه های قره چای (رودخانه شراء ومهاجران) درغرب شهرستان اراك به علاوه وجود مناطق سرسبز در حواشی این رودخانه و همچنین اقلیم كوهستان و نقاط مرتفع جهت كوهنوردی، این قسمت از شهرستان اراك را از سایر مناطق جدا نموده است. و چشمه های آن عبارت است از:
● چشمه چپقلی:
این چشمه دردامنه شمالی ارتفاعات بلند ورفیع «باغ برآفتاب» در جنوب سه راهی اراك-ملایر-شازند قرار گرفته است. این چشمه در بالای دره ای بسیار زیبا واقع شده است.آب وهوای پاك و لطیف كوه وچشمه جوشان با آب بسیارخنك و گوارا باخواص درمانی باعث جذب عده ای از علاقه مندان طبیعت شده است.در محل مظهر چشمه، محوطه ای وجود دارد كه به صورت تراس بندی شده درآمده و در آن درختانی ملاحظه می گردد.
● چشمه كیخسرو (سراب حك):
این سراب یا چشمه بسیاربزرگ دردشت كزاز و دردامنه كوه راسوند قراردارد سرسبزی و طبیعت زیبای آن بسیار جلب توجه می كند.غارها از دیگر جاذبه های طبیعی اراك است كه به خاطر گسترش سازنده های آهكی و دولومیتی، محل تشكل غارهای بسیاری بوده است در این میان به غارهای زیر می توان اشاره كرد:
● غار «قلعه جوق» ومقبره اسرارآمیز آن:
این غار در نزدیكی روستای چهرقان از توابع بخش وفس اراك، در كوهی به نام قوزی قشلاق واقع شده است. این غار به وسیله انسان و در دل كوه حفرشده ودارای سه مدخل است.بدون وسایل كوهنوردی رفتن به درون غار ممكن نیست.علاوه بر آن دسترسی به آن كمی مشكل است.برخی معتقدند كه این غار یا دهلیز به منظور دفن مردگان بوده و درواقع باید آن را آرامگاه دانست، زیرا مطابق آیین زرتشت استخوانهای مردگان را در دخمه های مخصوص می گذاشتند به عقیده باستان شناسان این مقبره هامربوط به دوره مادها می باشد.
● غار سفید خانی:
این غار در۱۸كیلومتری جنوب شهرستان اراك در كوه سفید خانی واقع شده است.در دامنه این رشته كوه چشمه های آب فراوانی وجود دارد كه معروفترین آنها چشمه چپقلی است.از زیبایی های غار «وجود دودكش جن» است كه در دهانه غاربه صورت تنوره دیده می شود.همچنین وجود یك چاله بزرگ آب وستونهای استالاكتیتی فراوان و زیبا ازدیگرجاذبه های غار سفید خانی است.
● غار انجدان:
انجدان در۴۰كیلومتری جنوب شرقی اراك در دامنه كوه چشمه، بین خمین، اراك ومحلات واقع شده است كه به علت غارهای معروف و آثارباستانی شهرت پیدا كرده است.
● غار آسیلی:
در مغرب انجدان قرارداشته، درآن حوضچه هایی قراردارد كه دیواره های آن یكپارچه از مواد آهكی و بلورهای منشوری استالاتیكی پوشیده شده است.
● دریاچه یا كویر میقان:
دریاچه یا كویر میقان در شمال شرقی اراك ودردشت فراهان قرار دارد، مساحت آن در حدود ۱۰۰تا۱۱۰كیلومتر مربع متغیر است وحدود۱۶۵۵متراز سطح دریا ارتفاع دارد وآب دریاچه شوراست.دریاچه از لحاظ آب وهوایی دارای زمستانهای معتدل است همین ویژگی سبب شده است كه درپاییزو اوایل زمستان زیستگاه پرندگان به ویژه پرندگان مهاجر باشد.همچنین فتیر، فرش دستباف، باسلق، كشمش سبز، صابون محلی، شیره انگور و...از سوغاتی های شهرستان اراك است.

منبع : روزنامه ابرار