دندان درد

دندان های شما باید برای یک عمر باید کار کنند و با مراقبت مناسب نیز از پس این کار بر می آیند و این به معنای مسواک زدن روزانه و تمیز کردن بین دندانها در طول روز و پاکسازی صحیح منظم دندانها است تا از بیماریهای بافت های نگهدارنده اطراف دندان جلوگیری شود . بیماریهای بافت های نگهدارنده اطراف دندان علت عمده از دست رفتن دندانها در بزرگسالان است ، ولی می توان از این بیماریها پیشگیری کرد .
واژه “ Periodontal " از دو واژه یونانی به معنای « اطراف دندان » تشکیل شده است . بافت های نگهدارنده اطراف دندان می توانند به انواع مختلفی از بیماریها مبتلا شوند که همگی در اثر عفونت باکتریایی لثه ها ، استخوان و رباط هایی که از دندان حمایت کرده و آنها را در داخل آرواره نگه می دارند ، به وجود می آیند . بیماریهای بافت های نگهدارنده اطراف دندان معمولاً بدون درد بوده و ممکن است پیشرفتی آهسته یا کاملاً سریع داشته باشند . بدون معاینه منظم دندان ها ، ممکن است تا آسیب شدید بر لثه ها و استخوان های آرواره از بیماری بافت های نگهدارنده اطراف دندان های خود مطلع نشوید و آنگاه دیگر از دست رفتن دندان غیر قابل اجتناب خواهد بود .
● بافتهای نگهدارنده اطراف دندان ( Periodontal )
بیش از نیمی از افراد بالای ١٨ سال حداقل در مراحل اولیه زندگی تا حدی درگیر بیماری بافتهای نگهدارنده اطراف دندان هستند . پس از ۳۵ سالگی ، تقریباً سه چهارم بزرگسالان دچار نوعی بیماری بافت اطراف دندان می باشند . با این همه ، بیماریهای بافت اطراف دندان می تواند در هر سنی اتفاق بیافتد . حتی کودکان پنج یا شش ساله هم می توانند علائم بیماریهای بافت اطراف دندان را نشان دهند .
‌برای پیشگیری از این بیماریها لازم است بدانید چه عواملی باعث ایجاد این نوع بیماریها می شود ، عادات بهداشتی خوبی برای حفظ سلامت دهان و دندان خود داشته باشید و تحت مراقبت حرفه ای منظم قرار گیرید .
● علل بیماریهای بافت های اطراف دندان
بیماریهای بافت های اطراف دندان در اثر انواعی از باکتریهای موجود در پلاک Plague ( لایه چسبنده بی رنگی از باکتریها که بطور مداوم بر روی دندان ها تشکیل می شود ) بوجود می آید . این باکتری ها سمومی ( Toxins ) از خود ترشح می کنند که لثه ها را تحریک کرده و منجر به از هم گسیختگی اتصال بافت های لثه به دندان ها می شود . به مرور زمان این سموم می توانند بافت های لثه را از بین برده و با پیشرفت عفونت به ضایعات استخوانی منجر شوند .
بعلاوه ، پلاکی که از روی دندان برداشته نمی شود می تواند با مواد دیگر ترکیب شده و به رسوب سخت و متخلخلی به نام جرم دندان ( Calculus ) یا باره مبدل می شود . جرم روی سطح دندان و بالای خط لثه ممکن است در بیماریهای بافت های اطراف دندان دخالتی نداشته باشد . اما وجود جرم بر روی سطح ریشه دندان و زیر لثه ها برداشتن پلاک و باکتریهای جدید را دشوارتر می سازد . برخلاف پلاک که خودتان می توانید آن را از سطح دندان بردارید ، فقط دندانپزشک یا بهداشتکار دهان و دندان می تواند جرم یا باره دندان را بر طرف کند .
● انواع بیماریهای بافت های اطراف دندان
شکلهای مختلفی از بیماریهای لثه ای و بافت های اطراف دندانی وجود دارد که شایعترین آنها عبارتند از : التهاب لثه (Gingivitis)و التهاب بافت های نگهدارنده اطراف دندان ( Periodontitis)
‌التهاب لثه ( ژنژویت ) اولین مرحله بیماریهای بافت های اطراف دندان بوده و قابل برگشت است . با این وجود ، در صورت عدم معالجه ممکن است به بیماری وخیم تری منجر شود .
پریودنتیت یا التهاب بافت های اطراف دندان مراحل پیشرفته تر بیماریهای بافت های اطراف دندان است. در این حالت لثه ها ، استخوان و سایر ساختارهایی که از دندان ها محافظت می کنند ، آسیب می بینند . ممکن است دندان ها شل شده و بیفتند یا احتیاج به کشیدن پیدا کنند . در این مرحله برای پیشگیری از ضایعات دندانی به درمان های پیچیده تری احتیاج است .
● سایر عوامل مداخله گر در بیماریهای بافت های اطراف دندان
اگر چه بیماریهای بافت های اطراف دندان در اثر پلاک ایجاد می شود ، تعدادی از عوامل دیگر می توانند احتمال خطر ، شدت و سرعت پیشرفت این بیماریها را افزایش دهند .
‌افرادی که تنباکو می کشند یا می جوند در مقایسه با کسانی که اصلا" تنباکو مصرف نمی کنند به احتمال بیشتر و با شدت بیشتری دچار بیماریهای بافت اطراف دندان می شوند .
پل ها (bridges ) و نامرتبی دندانها و پرشدگی های ناقص دندانها همگی در انباشتگی پلاک و افزایش احتمال ایجاد بیماریهای بافت های اطراف دندان دخالت دارند .
عاداتی که در آن فشار زیادی به دندانها وارد می آید ، مثل دندان قروچه کردن یا سائیدن دندانها نیز ممکن است روند تخریب استخوانهای حمایت کننده را تسریع بخشد .
رژیم غذایی نامتعادل ممکن است باعث شود که بیماریهای بافت اطراف دندان با سرعت بیشتری پیشرفت کند یا شدت بیماری افزایش یابد . تحقیقات نشان می دهند که رژیم غذایی نامتعادل باعث می شود بافت های دهان مقاومت کمتری نسبت به عفونت داشته باشند .
● حاملگی یا استفاده از قرص های پیشگیری از بارداری .
با افزایش سطح هورمونی باعث واکنش حساستر بافت های لثه نسبت به سموم آزاد شده از پلاک و تسریع رشد برخی باکتری ها می شود . لثه ها به احتمال بیشتری قرمز ، دردناک و متورم شده به آسانی خونریزی می کنند .
بیماریهای سیستمیک مثل ایدز یا دیابت می توانند مقاومت بافت ها را نسبت به عفونت کاهش داده بر وخامت بیماریهای اطراف دندان بیفزایند .
● داروها
استروئیدها ، برخی انواع داروهای ضد تشنج ، داروهای ضد سرطان و برخی بلوکرهای کانال کلسیم و بسیاری از داروهای دیگر لثه ها را تحت تأثیر قرار می دهند . اطلاع پزشک از داروهایی که شما مصرف می کنید . بسیار مهم است ، بنابراین ، در مواقع لزوم از آوردن سابقه طبی خود اطمینان حاصل کنید .
در حالی که همه این عوامل می توانند در احتمال خطر یا شدت بیماریهای بافت های اطراف دندان دخالت داشته باشند ، خود عامل ایجاد کننده این بیماریها نیستند . حتی اگر شما یک یا چند تا از این عوامل را دارا باشید ، هنوز با عمل کردن به توصیه دندانپزشک و کنترل پلاک می توانید از بهداشت دهانی خوبی برخوردار باشید .
در صورت مراقبت مناسب و کافی ، حفظ سلامت دندانها و لثه ها برای یک عمر امکان پذیر است . به این ترتیب که :
▪ دندانهای خود را هر روز تمیز کنید .
▪ دندانها را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید . این کار پلاک را از روی سطح داخلی ،به خارجی و جونده دندانها برطرف می کند . مسواکی با پرزهای نرم و کیفیتی خوب انتخاب کنید. مسواک سایش پیدا کرده ، ریش ریش شده یا با پرزهای سخت می تواند به لثه ها صدمه بزند . اطمینان حاصل کنید که از محصولات مورد تأیید دندانپزشکان استفاده می کنید تا ایمنی و اثر بخشی محصول تضمین شده باشد .
▪ از نخ دندان یا سایر تمیزکننده های بین دندانی برای کمک به زدودن پلاک از فضای بین دندانها که مسواک دسترسی به آن ندارد ، استفاده کنید . ژنژویت را غالبا" می توان به طور موفقیت آمیزی با مسواک زدن منظم روزانه و تمیز کردن بین دندانها برطرف کرد .
▪ خمیردندانها و دهانشویه های حاوی فلوراید برای کمک به پیشگیری دندان توصیه می شود . چنانچه در کنترل پلاک بالای خط لثه و ژنژویت احتیاج به کمک اضافی داشتید ، دندانپزشک شما ممکن است استفاده از یک دهانشویه ضد میکروبی مورد تأیید ADA را به عنوان روشی مؤثر علاوه بر روشی که به طور روزانه برای حفظ بهداشت دهان به کار می برید ، توصیه می کند .
● رژیم غذایی متعادلی برای سلامت عمومی بدن
▪ از گروههای غذایی اصلی – نان ها ، حبوبات و غلات دیگر ، میوه ها ، سبزیجات ، گوشت ها ، گوشت پرندگان ، ماهی و معادل اینها ، شیر ، پنیر و ماست استفاده کنید .
▪ این غذاها پروتئین ها ، کربوهیدراتها ، چربی ها ، ویتامین ها ، مواد معدنی و آب کافی مورد نیاز بدن شما را فراهم می آورند .
‌پاک سازی حرفه ای دندانها برای جلوگیری از بیماریهای بافت های اطراف دندان ضروری است . دندانپزشک و بهداشتکار دهان و دندان شما تکنیک های مناسبی برای مسواک زدن به شما نشان داده ، پرسش های شما را پاسخ می دهند و برنامه مناسبی برای معاینات عمومی به شما توصیه می کنند .
‌شما با یادگیری علائم هشدار دهنده می توانید در مبارزه تان علیه بیماریهای بافت های نرم اطراف دندان به دندانپزشکتان – و همینطور خودتان – کمک کنید .
● در صورت مشاهده هر یک از علائم ذیل فورا" به دندانپزشک خود مراجعه کنید :
▪ لثه هایی که به آسانی خونریزی می کنند .
▪ لثه های قرمز ، متورم یا دردناک
▪ لثه هایی که از دندانها عقب نشینی کرده اند .
▪ بیرون زدن چرک از بین دندانها و لثه ها هنگام فشار دادن لثه ها
▪ بدبویی یا بدمزگی دائمی دهان
▪ فاصله افتادن یا لق شدن دندانهای دائمی
▪ هر نوع تغییر در جفت شدن دندانهای بالا و پایین هنگام گاز زدن
▪ هر نوع تغییر در نشستن دندانهای مصنوعی بر روی لثه
با این همه ، ممکن است شما دچار بیماریهای بافت های اطراف دندان شوید و در عین حال هیچیک از این علائم را نداشته باشید . اکثر مردم با وجود ابتلا به بیماریهای بافت های اطراف دندان دردی احساس نمی کنند . به همین دلیل معاینات عمومی منظم شامل بررسی امتحان بافت های اطراف دندان اهمیت دارد .
● تشخیص بیماریهای بافت های اطراف دندان
دندانپزشکان با ویزیت های دندانپزشکی منظم می توانند بیماریهای بافت های اطراف دندان را در مراحل اولیه ، قبل از صدمه غیر قابل برگشت استخوان ها و دندانها تشخیص دهند . این بیماریها پیشرونده بوده و در بدو امر علائم ناراحت کننده ای ایجاد نمی کنند تا در مورد وجود مشکل به شما هشدار دهند . با این وجود ، درد در مراحل پیشرفته و یا در بیماریهای با پیشرفت سریع ممکن است رخ دهد . بنابراین ، آنقدر صبر نکنید که دندان درد به سراغتان بیاید .
‌دندانپزشک در طول معاینات عمومی ، لثه های شما را از نظر مشکلات بافت های اطراف دندان معاینه می کند و با استفاده از وسیله ای به نام سوند پریودونتال وارسی می کند که آیا بافت لثه اتصال خود را از دندان از دست داده یا نه و آیا شیار بین لثه ها و دندانها عمیق شده است یا خیر . عمق این پاکتها را می توان به کمک این وسیله اندازه گیری کرد . دندانپزشک شما ممکن است نیاز به گرفتن عکس رادیوگرافی پیداکند تا ببیند آیا استخوانها تخریب شده اند یا خیر .
در صورت تشخیص بیماری بافت های اطراف دندان ، دندانپزشک تان یا شخصا" برنامه درمانی را شروع می کند یا شما را به یک پریودنتیست ارجاع می دهد . پریودنتیست کسی است که در تشخیص ، پیشگیری و درمان بیماریهای بافت های اطراف دندان تخصص دارد .
‌نخستین قدم معمولا" یک پاکسازی کامل است که ممکن است شامل جرم گیری برای برداشتن پلاک ها و جرم زیر خط لثه باشد . ریشه های دندان را نیز می توان برای هموار کردن سطح ریشه ها پرداخت کرد تا بافت لثه مجاور دندانها ترمیم گردد . در برخی موارد به هم جفت شدگی دندانها (Occlusion ) ممکن است احتیاج به تنظیم کردن داشته باشد .
‌برای کمک به کنترل رشد باکتریهای زیر لثه که از خود سم تولید کرده و باعث التهاب بافت های اطراف دندان می شوند ، استفاده از آنتی بیوتیکها یا شستشو با مواد ضدعفونی کننده توصیه می شود .
‌در صورت پیدایش پاکتهای عمیق تر ( بیش از ٤ تا ٦ میلی متر ) ممکن است به عمل جراحی احتیاج شود . این برای دندانپزشک یا بهداشتکار دهان و دندان مشکل است که پلاک و جرم را به طور کامل از پاکتهای عمیق پاک کند . بیماران به ندرت ممکن است بتوانند آنها را تمیز و عاری از پلاک نگه دارند . باقی گذاردن پاکتها زمینه را برای ایجاد عفونت و تخریب استخوان فراهم می کند .
‌در صورت عمیق بودن پاکت ها و تخریب استخوانی ممکن است به عمل جراحی فلاپ ( Flap Surgery) (احتیاج شود تا دندانپزشک با دسترسی به ریشه دندانها بتواند جرم ، پلاک و بافت های بیمار را به طور کامل بردارد . در این تکنیک لثه را از روی استخوان بلند کرده و سپس در محلی جدید یا در وضعیتی جدید از نو بخیه می زنند تا تمیز نگه داشتن آن راحت باشد .
● عمل جراحی استخوان
این عمل گاه در کنار جراحی فلاپ انجام می گیرد . در جراحی استخوان مقداری از استخوان دور دندان را از نو شکل می دهند . در مواردی خاص برای جایگزین کردن استخوان از دست رفته ممکن است از پیوند استخوان استفاده شود . ممکن است استفاده از بست ها ( Splints) و وسایل دیگر برای ثابت کردن موقت دندان لق و یا پس از تکمیل درمان پریودونتال ضرورت یابد .
‌اقدامات مؤثر دیگری نیز برای جایگزین کردن بافت لثه و استخوان تخریب شده در مراحل پیشرفته بیماری در دسترس می باشد . این اقدامات برای مشکلات ویژه بافت های اطراف دندان مورد استفاده قرار می گیرند . با دندانپزشک خود درباره درمان هایی که برای شما مناسب ترند ، صحبت کنید .
‌در هر برنامه زمانی برای بیماریهای بافت اطراف دندان ، دندانپزشک شما بر اهمیت برداشتن پلاک توسط مسواک زدن روزانه و پاکسازی بین دندانها تاکید خواهد کرد .
‌رعایت بهداشت دهان برای جلوگیری از وخامت بیماریهای بافت اطراف دندان یا عود آن ضروری است . به علاوه ، دندانپزشک شما مایل است که شما به دنبال یک دوره درمان فعال ، در فواصل منظم برای ویزیت مراجعه کنید تا اطمینان یابد که اولا" شما بهداشت دهان را رعایت کنید یا خیر ، ثانیا" هر نوع پلاک یا جرم را که احیانا" در این فاصله تجمع پیدا کرده است بردارد و ثالثا" دهان شما را وارسی کند که مطمئن شود بیماری بافت اطراف دندان شما تحت کنترل می باشد .

منبع : شبکه رشد