زبان عربی

● نكته:
بهترین راه تشخیص اسم نكره تنوین نیست بلكه همینكه اسمی جزء معرفه‌ها نباشد نكره است. همینطور اسمهای استفهام و شرط و مای تعجب و اسم لای نفی جنس جزء اسمهای نكره است.
از آنها در مبحث نحو سخن بمیان می‌آید.
مَنْ قالَ: مَنْ حَفـَرَ بئراً لأ َخیـه وقع فیها.
من=نكره - بئرا=نكره - لاخی= معرفه- ه = معرفه - ها = معرفه
تذكر: فعلها و حروف معرفه، نكره ندارند.
▪ كم اسم نكره فی العباره التالیه؟
«من ساتر عیبكم فهو عدو لكم، فاستمعوا إلی كل كلام حقّ»
۱) واحد
۲) اثنان
۳) اربعه
۴) خمسه
● نكته :
اسم منصرف اسمی معرب كه تنوین و انواع حركات اعراب را می‌پذیرد مثل: محمدٍ، عالمٌ، منصوراً...
ولی غیر منصرف یا ممنوع من‌الصرف یا مالاینصرف تنوین و كسره نمی‌پذیرد و حركات اعراب آن منحصر به ضمه و فتحه است.
فی طهرانَ مدارسُ كثیرهٌ.
▪ ما هو الصحیح عن الاسم المنصرف؟
۱) لایقبلُ التنوین
۲) یَقبلُ جمیعَ الحركاتِ و التنوین
۳) لا یقبلُ الكسرهَ
۴-) یَقـْبلُ التنوین فقط
● نكته:
اسم عـَـلـَم در (۶) مورد غیر منصرف است.
۱) مختوم به (ان) زائد باشد: سلیمان- سلمان
۲) بروزن فعل ‌ماضی یا مضارع باشد:احمد- ‌یزید
۳) مونث لفظی باشد: حمزه – معاویه
۴) علم مونث: مریم، طهران، ایران(مدینه: شهر غیر منصرف نیست)
۵) علم غیر زبان عربی : یعقوب، یوسف، ابراهیم، اسماعیل
۶) علم بروزن فـُعَل: عُمَر
خَرَجَتْ مریمُ من شیرازَ و سافرتْ الی همدانَ ثم ذَهَبَتْ الی مدینهٍ اُخری.
▪ ای جواب كله اسم ممنوع من الصرف؟
۱) بغداد، شَعْبان، صالح
۲) یوسف، تبریز، طـَلْحَه
۳) اسامه، حَمْزه، محمّد
۴) شُعَیب، مسعود، لبنان
● نكته:
و صفات در (۳) مورد غیر منصرف است:
۱) وزن فـَعـْلان مؤنثش فـُعلی: عطشان – عطشی
۲) وزن افعل مؤنثش فـَعلاء: احمر – حمراء
۳) وزن افعل مؤنثش فـُعلی:اكبر– كبری- (آخرـ اُخری)
▪ عین المنصرف؟
۱) عُظـْمی
۲) فتی
۳) سوداء
۴) عُـلـْیا
● نكته:
جمعهای مكسردر(۲) مورد غیرمنصرف است:
۱) هرگاه بروزنهای زیر باشد:
الف) تفاعیل تفاعل افاعیل افاعل مفاعیل مفاعل فواعیل فواعل
ب) تفاسیر تجارب اكاذیب اجانب مساكین مساكن قوانین قواعد
۲) هرگاه بر وزنهای زیر باشد:
الف) اَفعلاء فـُعـَلاء
ب) انبیاء شعراء
▪ ای جواب كله غیر المنصرف؟
۱) ازهار - ازاهیر
۲) اصحاب - صحابه
۳) اساتیذ - اساتذه
۴) مكاتب - مكاتی

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان