نقش برجسته های ایذه

● اشكفت سلمان، بزرگترین خط نوشته ایلامی كشور
نیایشگاه تاریشا یا اشكفت سلمان، بزرگترین خط نوشته میخی ایلام نو را در خود جا داده است.در اشكفت سلمان چهار نقش برجسته وجود دارد كه ۲ تای آن داخل غار و ۲ تای دیگر در خارج از غار دیده می شود.بزرگ ترین نوشته خط میخی از دوره ایلامی در این غار موجود است كه از زمان شاهك عیلامی، شاه بومی آیا پیریا آیاتم، به جای مانده و همچنین برای نخستین بار حضور مصور زن، دوشادوش مرد در نقش برجسته های این غار دیده شده است.در نقوش، «هوهین»، همسر و خواهر شاهك، در یك مراسم آیینی شركت كرده و كاهن بزرگ در جلوی آنها به چشم می خورد.این نشانه ها مشخص می كند اشكفت سلمان نیایشگاه «تاریشا» بوده و غار دیگری در كنار این اشكفت در دوره ایلخانی به مكانی مقدس تبدیل شده و رو به روی آن ساخت و سازه های مذهبی شكل گرفته است.
● كول فرح، نخستین نگاه بشربه مذهب
«كول فرح» در هفت كیلو متری جنوب شرق ایذه قرار دارد. در این منطقه شش مجموعه نگاركند سنگی و صخره ای شناسایی شده است.كتیبه ای به خط عیلامی در دیواره شمالی تنگه، پیكره ای از فرمانروای كول فرح و تعداد دیگری سنگ نگاره كه شامل گسترده ترین نگار كند صخره ای ایران نیز می شود، در این محوطه قرار گرفته اند.در تصویر سنگی این نیایشگاه بیش از ۴۰۰ نفر در حال نیایش دیده می شوند.به گفته كارشناسان در این تصاویر نخستین نگاه بشر به مذهب و آئین شكل گرفته است.حمل خدایان ، قربانی كردن و اجرای موسیقی ازدیگر صحنه های بكر این سنگ نگاره هاست.
● نقش برجسته خونگ اژدر
در پانزده كیلومتری شمال ایذه و در شرق خونگ اژدر قطعه سنگ بسیار عظیمی قرار دارد كه روی آن نقش مهرداد اول یا دوم اشكانی حجاری شده كه بر اسبی سوار است و كبوتری حلقه قدرت را همراه نامه ای به او تقدیم می كند و افرادی (ارواحی) به حضورش بار یافته اند.
این نقش برجسته به نقش «خونگ اژدل» یا «خونگ اژدر» معروف است.
● برد (سنگ) نوشته
در راه ایذه به پیون پس از طی یك كیلومتر، در كف دره برد نبشته، قطعه سنگ نامنظمی به وسیله حجاران زبردستی حجاری شده و نقش های بسیار زنده و پرتحركی بر سطوح آنها حك شده است. نقش های این سنگ نبشته عبارت از مرد بلند قدی با گیسوان گشاده و انبوه با كلاه گرد بی كنگره با شمشیری به دست است.در سمت راست این نقش سواری حجاری شده است. در سمت چپ نیز نقش چند انسان دیگر به چشم می خورد. این نقوش امروزه با نام بردنبشته ایذه شناخته شده اند.
● سنگ نوشته های هانی
در كناره شمال شرقی كوه هایی كه جلگه مال امیر به آن ها محدود می شود، می توان كتیبه «هانی» را دید. نقوش برجسته كتیبه به خط عیلامی است كه بیشتر آن ها به نام پادشاهانی به نام «هانی»، پسر «تاهی هی» موسوم است.
هانی حاكم محلی ایذه بود كه در زمان عیلامیان به نام «آیامپیر» یا «آیاتم» مشهور شده است.
● نقش برجسته كوباد
از كوه فره ایذه به طرف جاده دز و در جهت شرق آن گورستانی وجود دارد كه در نزدیك آن قطعه سنگی به چشم می خورد.روی این صخره یك مربع مستطیل به طول و عرض تقریبی یك و نیم سه متر حجاری شده است.در این لوح از سمت چپ پنج انسان ایستاده با لباس بلند و دو دست روی سینه حجاری شده اند. در مقابل این پنج نفر نقش مردی یا زنی بر سكو یا تختی نشسته است كه به سوی آن پنج نقش توجه دارد.لباس این نقش هم چون دیگر نقش ها دامنی بلند است. مردم ناحیه به این نقش نام مكتب خانه یا مدرسه داده اند.این نقش برجسته ها به نقوش «كوباد» ایذه معروف است.

منبع : روزنامه ابرار