جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


بیوگرافی های مکتوب بر پرده نقره ای


بیوگرافی های مکتوب بر پرده نقره ای
تا چند وقت دیگر شمارش معكوس برای اسكار ۲۰۰۷ آغاز می شود و منتقدان با گمانه زنی ها و كمپانی های بزرگ فیلمسازی با شرط بندی های كلان خود از راه می رسند تا به این تب سینمایی بیش از پیش دامن بزنند. در سال ۲۰۰۶ بخت با بازیگرانی بود كه نقش ترومن كاپوته و جون كارتركش را در فیلمهای بیوگرافی محوری درباره آنها بازی كردند و اما آیا امسال بازیگرانی كه نقش ملكه الیزابت دوم و آیدی امین را بازی كرده اند، شانسی برای بردن اسكار و یا حداقل راهیابی به فهرست نامزدها را دارند؟
به گفته بسیاری از كارگردانان همچون مایكل آپتد كه فیلم «دختر معدنچی» را ساخته است، وقتی فیلمهای بیوگرافی محور، مقبول عوام و خواص سینمایی واقع شوند، می توانند مانند فیلمهای پرفروش ركوردشكن شوند. البته این گونه فیلمهای بیوگرافی محور به دو دسته تقسیم می شوند. آنهایی كه مانند «فریلا» (درباره زندگی فریلا كالو) یا «سیلویا»(درباره زندگی سیلویا پلات) كل زندگی و اندیشه های شخص را موضوع خود قرار می دهند و به پوشش داستانی بخش عمده ای از زندگی او می پردازند و یا آنهایی كه مثل «كاپوته» یا «بدنام» به مقطع زمانی خاص و مهمی از زندگی فرد می پردازند كه می تواند برای تماشاگر جالب تر باشد و یا نقطه عطفی در آفرینش هنری قهرمان داستان باشد.
هر دو گونه این فیلمهای بیوگرافی محور در چند سال اخیر بویژه در فصل اسكار پرطرفدار و پرنفوذ بوده اند. فیلیپ سیمور هافمن و ریزوتیرسپون به ترتیب برای بازی در نقش شخصیت های واقعی دو فیلم «كاپوته» و «Walk the Line» برندگان اسكار بوده اند و همین حاكی از استقبال بازار سینما از این دسته از فیلمهاست. فیلم «Walk the Line» با بازی مشترك ریزوتیرسپون و ژواكین فونیكس (كه برای او نامزدی اسكار به ارمغان آورد) در نقش خواننده معروف كانتری «جانی كش» بخش عمده ای از زندگی این آوازه خوان را پوشش داد و ماهیت دشوار خوانندگی برای بازیگران آن چندان خالی از دردسر نبوده است: ریزوتیرسپون برای آن كه بتواند آواز مقبولی از خود ارائه دهد، ۶ ماه آموزش خوانندگی دید و حتی در مقطعی آن چنان كار را دشوار یافت كه می خواست قرارداد بازی خود را در این فیلم لغو كند. یك سال پیش از تولید این فیلم «جمی فاكس» در هیأت «ری چارلز» نواختن پیانو را یاد گرفت، در لب زنی مهارت پیدا كرد و در نهایت، با اعتماد به نفس بر روی سن رفت تا اسكار خود را دریافت كند. در همان زمان از كوین اسپیسی نیز برای ایفای نقش درخشان در فیلم «آن سوی دریا» و بازی در نقش خواننده معروف پاپ «بابی دارین» تقدیر به عمل آمد.
تهیه كننده سینما «كریستین واچون» كه كمپانی فیلمسازی اش «Killer Film» بر روی ساخت این گونه فیلمهای بیوگرافی محور سرمایه گذاری كرده است و فیلمهایی از این دست همچون «بدنام»، «بتی پیچ معروف» و «پسران گریه نمی كنند» (كه برای هیلاری سوانك نخستین جایزه اسكارش را به ارمغان آورد) را به بازار عرضه كرده، درباره موفقیت آنها می گوید: «فكر می كنم جواب این سؤال كه چرا بازیگرانی كه در فیلم های بیوگرافی محور بازی می كنند، اسكار می گیرند، به این بر می گردد كه معمولاً معیار مقایسه ای برای بازی این هنرپیشگان وجود دارد و آن شخصیت واقعی كسی است كه آنها در این فیلمها در نقش او ظاهر می شوند و او را به تصویر می كشند.» وی افزود: «شما با خودتان می توانید بگویید: خدای من! جمی فاكس در این فیلم چقدر واقعاً شبیه خود ری چارلز شده است.»
در این گونه نقش آفرینی ها معمولاً معیار سنجش قدرت یك بازیگر به این است كه او تا چه حد می تواند ماهیت رفتاری و سلوك قهرمان اصلی فیلم را تقلید كند و به عبارتی دیگر تا چه حد می تواند همچون خود او باشد. در صحبت از این مسأله، معمولاً نام وال كیلمر در نقش جیم موریسون در فیلم «The Doors» و جیم كری در نقش اندی كافمن در «مردی روی ماه» به عنوان بهترین مقلدان سینمایی به ذهن می آید و خود فیلم ها بر خلاف سطحی و خوش ساخت نبودنشان چندان با واكنش منفی منتقدان مواجه نمی شوند. واچون معتقد است: «وقتی فیلمهای بیوگرافی محور مورد استقبال قرار می گیرند، خیلی از مواقع به همان دلایلی است كه در مورد خیلی دیگر از فیلمهای پرفروش بازار است. آنها داستان های خوبی دارند كه در همنشینی با بازی های درخشان هر تماشاگری را جذب می كنند. یك فیلم زندگی محور خوب می تواند دریچه ای به یك زمان و مكان خاص و یا یك مقطع خاص از زندگی یك فرد بگشاید. فیلمهای خوب هم این چنین اند، چون بینشی از یك فضا، مكان و یا شخصی به دست مخاطب می دهند. فیلم «آمادوس» را خیلی دوست دارم. همین طور فیلم دیگری از كمپانی خودمان به نام «من اندی وارهول را با تیر زدم.»
آپتد می گوید: فیلمسازان هنوز هم درباره فیلم «دختر معدنچی» صحبت می كنند، او - كه در سال ۱۹۸۰ ساخته شد، روایت داستان زندگی «لورتالین» است - و معتقدند این فیلم می تواند الگوی تمام عیار و استنادی خوب برای فیلمهای بیوگرافی محور باشد. این فیلم در هفت شاخه از جمله بهترین فیلم نامزد اسكار شد و در نهایت، سیسی اسپك برای بازی درخشان خود در این فیلم، اسكار بهترین بازیگر را گرفت. او توضیح می دهد: «من یك فیلمنامه بسیار خوب داشتم و همین فیلمنامه بود كه اجازه داد از سیسی و تامی لی جونز بازی خوبی بیرون بكشم. وقتی به مرحله تدوین رسیدیم و خیلی صحنه ها را حذف كردیم، حس می كردیم فیلم دچار كاستی شده است.» این كارگردان كه فیلم «گوریل ها در مه: داستان دایان فوسی» را نیز ساخته است، به مشكلاتی در زمینه ساخت این دست فیلمها اشاره كرد و افزود: «مشكل خیلی از فیلمهای بیوگرافی محور این است كه خیلی به حواشی می پردازند و چیز جدیدی به دست مخاطب نمی دهند. خیلی از مواقع هم بازی این بازیگران غیر قابل انعطاف و بی روح است. برای جان دادن به یك شخصیت باید در وهله اول به بازی بازیگران انعطاف و حس لازم را بخشید.»
امیلیون استه وز، مسیر دیگری را در نوشتن فیلمنامه و كارگردانی «بابی» درباره شب ترور رابرت. اف. كندی در هتل The Ambassador در سال ۱۹۶۸ در پیش گرفت. او به جای ساخت فیلمی كسالت بار درباره كل زندگی كندی، ۲۲ شخصیت داستانی خلق كرد كه می توانستند در جریان این ترور به طور فرضی در هتل باشند و سپس داستان آنها را با اطلاعات تاریخی راجع به این واقعه تركیب كرد. استه وز گفت: «می خواستم با این فیلم، فضایی خلق كنم كه وجود كندی در هر صحنه در شخصیت های مختلف نمود داشته باشد و حضور فیزیكی او كمتر متكی به یك شخص واحد باشد.»
دیگر فیلمسازی كه نگاهی متفاوت به مقوله ساخت فیلمهای بیوگرافی محور دارد، استیون شین برگ است كه امسال فیلم «Fur» را ساخته است. این فیلم درباره عكاسی به نام دایان آربوس است كه برای پرتره های خود از كوتوله ها و غول ها و موجودات عجیب، معروف بود. شین برگ به همراه فیلمنامه نویس این فیلم «ارین كرسیدا» تصمیم گرفتند داستان این فیلم را از نگاه مردی كه در طبقه بالای واحد مسكونی آربوس (با بازی نیكول كیدمن) می زیست و الهام بخش او بود، پیش ببرند و در عین حال آن را با جزئیاتی واقعی از زندگی این عكاس ادغام كنند. البته، انتخاب بازیگران این فیلم نیز بسیار مهم بوده است و با مهارت كامل انجام شده. كیدمن پیشتر در فیلم «ساعتها» نقش ویرجینیا وولف را بازی كرده و اسكار گرفته بود و رابرت داونی جونیور در نقش مردی كه در طبقه بالای خانه آربوس می زیست، برای بازی در فیلم «چاپلین» نیز نامزد اسكار شده بود.
هدف شین برگ از ساختن این فیلم، نشان دادن آن مقطع خاص از زندگی آربوس بود كه از نقش واقعی خود به عنوان یك زن خانه دار مرفه، مادر و دستیار عكاس جدا شد تا یك هنرمند واقعی شود.
شین برگ با این فیلم در نظر دارد این پروسه درونی را به تماشاگر نشان دهد و او را بیش از پیش با عمق زندگی آربوس آشنا كند. شین برگ می گوید: مشكل این دست فیلمهای بیوگرافی محور كه در بازار موجودند، این است كه آنها فضای بیرونی را خوب خلق می كنند، اما فضای درونی را نمی توانند منعكس كنند. فیلم من درست در نقطه مقابل این است. منظورم این است كه به عمد از بازیگری استفاده كرده ام كه شبیه آربوس نیست تا به این وسیله تماشاگر از هرگونه مقایسه فارغ شود و یا پا دنیای خیال و آرزوهای واقعی آربوس بگذارد.»
امسال دو بازیگر قوی شانس خوبی برای بردن اسكار دارند. آنها در صدا و حتی سیمایشان دقیقاً شبیه به شخصیت هایی هستند كه در فیلم آنها را بازی می كنند، اما فیلم های آنها به طور دقیق در چارچوب تعریف رایج از فیلمهای بیوگرافی محور نیست. «فورست ویتاكر» بازی درخشانی در نقش ایدی امین در فیلم «آخرین پادشاه اسكاتلند» ارائه داده. این فیلم نگاهی به زندگی دیكتاتور اوگاندایی دهه ۷۰ از چشم دكترش دارد كه بعد مشاور او می شود. (ویتاكر پیش از این خودش را در شخصیت چارلی پاركر در فیلم «پرنده» غرق كرده بود تا بازی خوبی ارائه دهد.)
بازی هلن میرن نیز در فیلم «ملكه» در نقش ملكه الیزابت دوم خیره كننده و چشمگیر است. این فیلم فضای دربار انگلیس یك هفته پس از مرگ پرنسس دایانا در یك سانحه رانندگی در سال ۱۹۹۷ را به تصویر می كشد و نشان می دهد كه چگونه اعضای خانواده سلطنتی سعی كردند با این موضوع كنار بیایند و یا حتی آن را بی اهمیت تلقی كنند. میرن در گفت و گویی، پیش از اكران این فیلم گفته بود: «واقعاً نمی توانید تصور كنید بازی در این فیلم چقدر مرا ترساند. من به طور معمول نقش آدم هایی كه هنوز در قید حیات هستند را بازی نكرده ام. سعی كردم از این گونه نقش آفرینی ها اجتناب كنم، چون فكر می كنم احتمال برد خیلی كم است و یك بازیگر نمی تواند حتی یك بازی نسبی خوبی ارائه دهد. چنین بازیهایی كه معیار مقایسه آنها در عمل وجود داشته باشد، محكوم به شكستند.»
با این حال او موفق بوده و با توجه به واكنش مثبت منتقدان به بازی درخشان او، میرن یكی از موفقیت آمیزترین نقش آفرینی های خود را در طول همه این سالها ارائه داده است.
ترجمه: شیلا ساسانی نیا
منبع : روزنامه ایران


همچنین مشاهده کنید