سلن، کاوشگر سامورایی‌ها‌ برای تفتیش در ماه

این روزها بازار ارسال کاوشگر به ماه بسیار داغ است. بعد از چاندرایان (Chandrayaan) هندی، چانگِ (Change) چینی و کاشف مداری ماه (Lunar Reconnaissance Orbiter) ناسا، آژانس فضایی ژاپننیز اعلام کرد که به زودی کاوشگری به نام سلن (SELENE) را راهی ماه خواهد کرد تا به بررسی و کاوش تنها قمر زمین بپردازد.
این کاوشگر در واقع از سه فضاپیمای مجزا تشکیل شده است که قرار است طی یك همكاری فشرده به پرسشهای بنیادینی در رابطه با ساختار و فیزیک نزدیک‌ترین همسایه زمین پاسخ گویند. مبدأ و سیر تحول ماه و امكان بهره‌برداری از منابع قمر زیبای زمین از جمله اهداف این مأموریت می‌باشد. همچنین پاسخ به پرسشی دیرینه در رابطه با نقشه جاذبه ماه كه تا به امروز نیمه‌كاره مانده است. دانشمندان برای تشخیص قدرت گرانشی اجرام فضایی از پدیده داپلر استفاده می‌كنند كه لازمه آن برقراری ارتباط مستقیم و آن‌لاین با سفینه كاوشگر است تا با دریافت امواج استاندارد از فرستنده فضاپیما و آنالیز چگونگی باز یا فشرده شدن طول موجها سرعت سفینه و به طبع آن قدرت میدان گرانش جرم سماوی را به دست آورند.
چرخش ماه به دور زمین و به دور محور خود به گونه‌ای است كه همواره نیمی از آن به سمت زمین و نیمی دیگر از آن به سمت خارج دید زمینیان است. سوی دیگر ماه را كه از زمین قادر به رصد آن نیستیم را سوی تاریك ماه می‌نامند. این نامگذاری به این مفهوم نیست كه آن سوی ماه واقعاً تاریك است، بلكه منظور ناشناخته ماندن آن بوده است. اولین تصویر از سوی تاریك ماه در سال ۱۹۵۹ و توسط فضاپیمای روسی لونا-۳ (Luna ۳) به زمین فرستاده شد. نقشه‌برداری از میدان جاذبه سوی تاریك ماه به این دلیل كه هیچگاه نمی‌توان امواج رادیویی فضاپیمایی را كه در آن سو مشغول داده‌برداری است دریافت كرد تا به امروز معوق مانده بود. اما در طرحی جاه‌طلبانه دانشمندان آژانس فضایی ژاپن (JAXA) محموله‌ای سه‌گانه را راهی مدار ماه خواهند كرد تا به این امر جامه تحقق بپوشانند.
SELENE كه در زبان یونانی باستانی به معنی ماه بوده است، كاوشگری ۳ تنی است كه قرار است در اوایل جولای ۲۰۰۷ از مركز پرتابهای فضایی تانگاشیما راهی سفر اكتشافی خود شود. این كاوشگر سه‌گانه شامل یك مدارگرد اصلی است كه در مداری تقریباً دایره شكل به ارتفاع ۱۰۰ كیلومتر از سطح متوسط ماه، به دور نزدیكترین همسایه سماوی زمین خواهد چرخید. دو مدارگرد كوچكتر به نامهای ماهواره رله (Relay) و ماهواره VRAD در مدارهایی قطبی و بیضی شكل كه كشیدگی زیادی خواهند داشت به دور ماه خواهند چرخید.
SELENE در ابتدای امر در مداری بیضی شكل و قطبی به دور ماه خواهد چرخید و به تدریج شروع به كاهش ارتفاع می‌كند تا وارد مدار عملیاتی خود كه دایره‌ای به ارتفاع متوسط ۱۰۰ كیلومتر است شود. در طی این پروسه كاهش ارتفاع دو ماهواره كوچك Relay و VRAD رها خواهند شد تا مدار قطبی بیضی شكل اولیه را حفظ نمایند. از این دو مدارگرد كوچك به عنوان تقویت‌كننده و فرستنده‌های رادیویی استفاده می‌شود. هر دوی این ماهواره‌ها ۵۰ كیلوگرم وزن داشته و وضعیت آنها در فضا با چرخش حول محور اصلی تأمین می‌شود (با استفاده از اصل ژیروسكوپی). مدار Relay بیضی كشیده‌ای است كه ارتفاع نقطه اوج آن ۲۴۰۰ كیلومتر و ارتفاع نقطه حضیض آن ۱۰۰ كیلومتر است. VRAD اما اگرچه در حضیض از همان ارتفاع ۱۰۰ كیلومتری گذر می‌كند، اما در اوج تنها ۸۰۰ كیلومتر بالا می‌رود.
SELENE همچنین ابزاری را با خود حمل می‌كند تا دانشمندان را قادر به ارزیابی منابع معدنی، تهیه نقشه‌های تپوگرافی و عكاسی از سطح و محیط ماه نمایند. پیش‌بینی می‌شود كه این مجموعه حدود یك‌ سال به داده‌برداری از ماه بپردازند و دانش ما را در مورد نزدیك‌ترین و مورد‌توجه‌ترین جرم سماوی تمام تاریخ حیات، افزایش دهند.

منبع : ایرانیکا