یک هفته چرخیدن

● به بهانه برگزاری مراسم بزرگداشت مولانا در قونیه
امروز که شما این را می خوانید دو میلیون نفر در قونیه دور هم جمع شده اند تا یاد مولانا را زنده کنند و به تماشای رقص عارفانه صوفیان بنشینند و صدای شهرام ناظری را بشنوند. این هفته، هفته عرس است.
وفات مولانا و عروج او. حالا دیگر خیلی از مردم جهان مولانا را می شناسند. این را می توان از میزان فروش ترجمه اشعار مولانا درک کرد. در شش سال گذشته ترجمه اشعار او به زبان انگلیسی همواره جزء کتاب های پرفروش بوده است.
البته بعضی ها معتقدند مولانا این شهرتش را در دنیای غرب تا حدی مدیون خواننده زن مشهوری است که از روی اشعار او در سال ۱۹۹۸ آلبوم موسیقی منتشر کرد.دولت ترکیه هم در این میان بی تاثیر نبوده است.
«محمت کایا»، رایزن فرهنگی و توریستی سفارت ترکیه در ایران، معتقد است؛ «ترکیه این کار را برای استفاده از درآمد گردشگری انجام نمی دهد. تقاضای مردم سبب شده تا به طور خود به خود دولت ناچار شود امکانات توریستی و اقامتی در منطقه ایجاد کند.»او می گوید؛ «گردشگری در قونیه از نوع گردشگری زیارتی است.»
مراسم سماع از یک دسامبر تا ۱۷ دسامبر در قونیه برگزار می شود. هفدهم (یکشنبه ۲۶ آذر) سالروز مرگ مولاناست. به همین دلیل و بنا به درخواست خود مولوی در این روز برای او عزاداری نمی کنند بلکه به نوعی جشن می گیرند.«کایا» می گوید؛ «مقبره مولانا امروز تبدیل به موزه شده است و در آن لوازم شخصی او و خانواده اش، قبر دوستان و نزدیکانش و کتاب های او قرار دارد.»به گفته او مردم ترکیه علاقه زیادی به مولانا دارند به همین دلیل انجمن ها و گروه های دوستدار مولوی زیادی در ترکیه فعال هستند و برای ترویج افکار او در جهان تلاش می کنند.
● رقص سماع
رقص سماع در زمان حکومت عثمانی توسط طرفداران مولوی (فرقه مولویه) ایجاد شد. «کایا» می گوید؛ «در ابتدا افراد فرقه در درگاهی کوچکی در مقبره می رقصیدند اما با استقبال روزافزون مردم از این رقص، چند سالی است که شهرداری قونیه فرهنگسرای بزرگی ساخته است که سماع به شکل امروزی آن در آن اجرا می شود.»
بخشی از دو میلیون نفری که در سالروز وفات مولانا در قونیه دور هم جمع می شوند را ایرانی ها تشکیل می دهند. هم اکنون تورهای ایرانی به مقصد قونیه حرکت کرده اند. آخرین آنها ۲۳ آذر ماه سفرش را آغاز کرد.
در چند سال گذشته تورهای قونیه در ایران رونق پیدا کرد. علت هم یکی از دفاتر خدمات مسافرتی بود که با برپایی جشنی در سال ۱۳۸۰ تورهای قونیه را به اهل ادب و هنر ایران معرفی کرد. در این جشن استادان موسیقی و ادب حضور داشتند. از آن پس تورهای قونیه را دفاتر مسافرتی دیگری هم برپا کردند.البته در دهه ۵۰ هجری شمسی نیز تعدادی تور به مقصد قونیه برگزار شد که بسیاری از اهالی ادب ایرانی با آن همسفر شدند و به آرامگاه مولانا رفتند.حالا ایرانی ها برای هفت شب و هشت روز سفر به ترکیه و قونیه از ۴۲۰ هزار تا ۶۴۹ هزار تومان می پردازند. خوب و بد جریان و اینکه چرا ایرانی ها باید برای دیدن مراسمی که مال آنهاست به کشوری دیگر بروند، به کنار، تلاش های ترکیه برای شناساندن مولانا کم نبود.
● ترک ها مولوی را به ایران معرفی می کنند
یونسکو هر دو سال یک بار بزرگداشت تعدادی از معاریف و بزرگان علم و فرهنگ را طی قطعنامه یی مصوب می کند. در سال ۲۰۰۵ بزرگداشت ۶۳ شخصیت از مناطق مختلف جهان برای سال های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ تصویب شد که یکی از آنها بزرگداشت هشتصدمین سال تولد مولانا جلال الدین بلخی رومی بود. به این ترتیب قرار شد در سال ۲۰۰۷ هشتصدمین سال تولد مولانا گرامی داشته شود.
شهرداری قونیه، برای سال ۲۰۰۷ درصدی از کل بودجه خود را به برنامه های بزرگداشت مولانا اختصاص داده است. یکی از این برنامه های پروژه بین المللی ساخت فیلم سینمایی در هالیوود است. «کلمن بارکس» قرار است در سال ۲۰۰۷ کتاب «یک سال با مولوی» را منتشر کند. موزه بریتانیا از ۲۰ تا ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۷ به مناسبت هشتصدمین سال تولد مولانا سمیناری را با عنوان «واژه های شگفت؛ هنر شعر مولانا جلال الدین رومی» برگزار می کند.
«کایا» از ساخت و پخش فیلم کارتونی بر اساس داستان زندگی مولانا خبر می دهد و می گوید؛ «به زودی نسخه فارسی از این فیلم برای ایرانی ها تهیه می شود.»وسعت برنامه های ایران در مقابل کارهایی که ترکیه انجام می دهد ناچیز است.
در سفری که «آتیلا کوچ» وزیر فرهنگ و توریسم ترکیه خردادماه سال ۸۵ به ایران داشت در همان سفر اعلام آمادگی کرد که برای برگزاری آیین های بزرگداشت مولوی با ایران و افغانستان همکاری کند و درخواست کرد برای پررنگ تر شدن این آیین ها هر سه کشور با هم همکاری کنند.به این ترتیب قرار است ایرانی ها و ترک ها با همکاری هم چند همایش و سمپوزیوم در ایران و ترکیه در مورد مولانا برگزار کنند. «کایا» در مورد برنامه های مشترک ایران و ترکیه می گوید؛ «در سال آینده میلادی گروهی از چرخ زن های سماع برای اجرای مراسم به ایران می آیند.
هشت شخصیت علمی و برجسته در زمینه مولوی شناسی نیز از ایران دعوت می شوند تا در ترکیه در همایشی به همین منظور شرکت کنند.»او می افزاید؛ «CDهای معرفی مولانا نیز به زبان فارسی تهیه کرده ایم و همچنین کتاب دوزبانه فارسی- ترکی مولانا که به زودی منتشر می شود.»
● مولانا، پرسیوس قونیه است
می گویند در روزگاری دور اژدهایی بر شهر قونیه چیره می شود و به شهر حمله می کند و هر بار تعدادی از زنان و دختران را می بلعد. روزگار مردم به سختی می گذشت تا اینکه پرسیوس (Perseus)، پسر ژوپیتر، اژدها را کشت و مردم شهر را از بلای او رها کرد. مردم شهر هم به پاس این رشادت پرسیوس، تصویر او را به یکی از دروازه های شهر آویختند. نام قونیه هم از پرسیوس می آید که در طول زمان تغییر کرد و در زمان سلجوقیان، قونیه خوانده شد.
مولانا هم به نوعی پرسیوس قونیه است. قونیه در طول سال های طولانی نه صنعتی داشت که عرضه کند و نه محصول جالب توجهی که از محل فروش آن درآمد بالایی کسب کند. رواج گردشگری در این شهر به بهانه دیدن سماع عارفان باعث شد که شهر رونق بگیرد. قونیه از نظر آب و هوا و شرایط جوی موقعیت مناسبی ندارد و بسیار سرد است. مواد سوختی مصرفی در شهر هم از نوع زغال سنگ و گازوئیل است.
برخی اماکن هم از پکیج های حرارتی برقی استفاده می کنند. به همین دلیل هوای شهر آلوده است. با این حال گردشگران از حضور در این شهر ناراضی نیستند.«کایا» می گوید؛ «ورود هر گردشگر به ترکیه در حدود یک هزار دلار درآمد ایجاد می کند. بر همین اساس می شود گفت در زمان برگزاری عرس، حدود دو میلیارد دلار درآمد نصیب ترکیه می شود.»در سال های گذشته تعداد هتل های شهر به یمن ورود گردشگران افزایش یافته است.
مجتمع تجاری مدرنی هم در شهر ساخته شده. با این حال در کنار همه اینها، قونیه هنوز بافت مذهبی و سنتی خود را حفظ کرده است.قونیه شهری است مذهبی که ۸۰۰ مسجد در گوشه و کنار آن قد علم کرده اند. در قونیه حس می کنید در ایران هستید. اغلب زنان شهر محجبه هستند و اعتقادات اسلامی در میان مردم قوی است.
با این حال در دوران یک هفته یی عرس، شهر شور و حال دیگری دارد. اسپانیایی، انگلیسی، روس، ایرانی و بسیاری دیگر را می بینید که در گوشه و کنار شهر دور هم جمع شده اند، شعر می خوانند، ساز می زنند.
یکی از ایرانی هایی که به قونیه رفته است در خاطراتش از زنی اسپانیایی می گوید که هر روز به هتل آنها می آمد تا برایش به زبان فارسی اشعار مولانا را بخوانند.امروز ترکیه با داشتن مقبره مولانا در قونیه درآمد کسب می کند. دیروز در خبرها آمده بود شاهنامه فردوسی جزء پنج کتاب پرفروش انگلیسی زبان معرفی شده است. پریروز خبر رسید که دکل های برق، حریم طوس را برهم زده اند.

منبع : روزنامه اعتماد