پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

ریزش مو در شیمی‌درمانی ربطی به وخامت بیماری ندارد


ریزش مو در شیمی‌درمانی ربطی به وخامت بیماری ندارد
لازم است از همه مواد مورد نیاز بدن در طول روز استفاده كنند. رژیم پرپروتئین خیلی مهم است. لبنیات و سبزیجات را هم نباید فراموش كنند.
تاكنون درباره سرطان و شیوه‌های پیشگیری از آن بسیار خوانده‌اید و شنیده‌اید، اما آیا به روی دیگر سكه این بیماری فكر كرده‌اید؟ در حال حاضر تعداد بسیاری به این بیماری مبتلا هستند و با مشكلات آن دست و پنجه نرم می‌كنند البته نگران نشوید. روی دیگر سكه آنقدرها هم كه فكر می‌كنید، وحشتناك نیست. <سرطان هم مثل همه بیماری‌هاست كه اگر به موقع به داد آن برسیم و برای تشخیص و درمانش اقدام كنیم، قابل علاج‌ است. حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد كل بیماران سرطانی> اینها جملات دكتر بهبود صدرالحافظی، متخصص رادیوتراپی انكولوژی است. گفت و گوی ما را با ایشان بخوانید تا با آن روی سكه سرطان آشناتر شوید.
●‌ به نظر شما روی دیگر سكه واقعاً چیزی جز ناامیدی است؟
▪ بله، هر بیماری با پیگیری قابل درمان است، نه با ناراحتی و ناامیدی. این بیماری هم مثل بقیه بیماری‌هاست. اگر برای مشكلات قلبی یا حتی دیابت هم به موقع اقدام نكنید، قطعا عوارضی كه دارد، بیشتر خواهد شد. تومورهای بدخیم و سرطانی هم از این قاعده مستثنا نیستند. اولا همه تومورها لزوما بدخیم نیستند. ما با تومورهای خوش‌خیم یا كاری نداریم یا با جراحی درمان می‌شوند اما تومورهای بدخیم درمان‌های متفاوتی دارند، از قبیل جراحی، رادیوتراپی، شیمی درمانی، هورمون درمانی و ایمونوتراپی (درمان با مواد ایمنی‌زا) و یا مجموعه‌ای تركیبی از این درمان‌ها، مثلا تركیبی از جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی كه در درمان سرطان پستان به كار می‌رود.
● چرا در شیمی درمانی موی بیمار می‌ریزد؟
▪ به استفاده از مواد شیمیایی كه به عنوان دارو در درمان سرطان‌ و بدخیمی‌ها به كار می‌روند شیمی درمانی می‌گوییم. آنچه باعث نگرانی مردم است، ریزش مو در درجات بسیار بالاست در حالی كه همه داروها ریزش موی شدید را به دنبال ندارند. برخی از انواع آنها این طورند و این موضوع اصلا ربطی به وخیم بودن بیماری فرد ندارد. همه داروها از درجات بسیار خفیف تا بسیار شدید ایجاد ریزش مو می‌كنند.
● مگر داروهای شیمی درمانی انواع و اقسام دارند؟
▪ این داروها یا تزریقی‌ هستند یا خوراكی. نوع دارو و میزان و فواصل استفاده از آن به طور اختصاصی در هر فرد بررسی می‌شود. یعنی بیمار بعد از مراجعه به پزشك و تشخیص نوع بیماری از میان درمان‌های ذكر شده با توجه به میزان پیشرفت سرطان و شرایط خاص خود تحت درمان قرار می‌گیرد و به عبارتی برایش طرح درمانی می‌ریزیم.
● طرح درمانی یعنی چه؟
▪ منظور این است كه مشخص ‌شود بیمار اول مثلا جراحی شود و بعد رادیوتراپی یا نه، همزمان با شیمی درمانی رادیوتراپی هم بشود چون همه بیماران بدخیم نیاز به شیمی درمانی ندارند. در طرح درمانی علاوه بر این، نوع دارو هم مشخص می‌شود. در انجام تمامی مراحل درمانی، من حق بیمار می‌دانم كه راجع به بیماری‌اش اطلاعات بخواهد و بداند قرار است چه كاری انجام شود، ولی انتظار می‌رود كه بداند این سوالات را از كه بپرسد. گرفتن اطلاعات باید فقط از پزشك و كادر متخصص باشد، نه از عوام و بیماران دیگر.
● شاید مردم فكر می‌كنند افرادی كه چندین جلسه شیمی درمانی شده‌اند و در مراحل انتهایی درمان قرار دارند می‌توانند كمكشان كنند؟
▪ اشتباه كار همین جاست. طرح درمانی كه پزشك انجام می‌دهد، عمومیت ندارد و خاص هر فرد است؛ مثلا دو خانم كه سرطان پستان دارند، نحوه درمانشان ممكن است با یكدیگر متفاوت باشد. پس مقایسه با هم و سوال از افراد غیر متخصص، جز مشوش كردن ذهن بیمار فایده دیگری ندارد و در هر صورت بهتر است موضوع را با پزشك مطرح كند.
● برای كاهش عوارض شیمی‌درمانی مثل تهوع و استفراغ بیماران چه باید كرد؟
▪ متوجه باشید كه همه داروها عوارض دارند، حتی استامینوفن ساده و مهم‌تر اینكه بروز عوارض به تفاوت‌های فردی بستگی دارد. عارضه‌ای كه در یك داروی مشابه در فردی بروز نمی‌كند، ممكن است در فرد دیگر به صورت شدید دیده شود. داروهای شیمی درمانی هم مثل بقیه داروها از این قاعده پیروی می‌كنند. نوع دارویی كه استفاده می‌شود، مهم است. همه داروها این عارضه را به صورت شدید ندارند. در حال حاضر داروهای ضدتهوع قوی آمده كه در ایران هم موجود است و ما با آنها توانسته‌ایم بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد بر تهوع هنگام شیمی درمانی غلبه كنیم.
● چه اقداماتی برای بروز كمتر این عوارض می‌توان انجام داد؟
▪ ما به بیماران توصیه می‌كنیم هنگام مراجعه برای شیمی درمانی غذای سبك میل كنند و ناشتا نباشند. یكی دیگر از مهم‌ترین مسائل این است كه اگر پیش از دچار شدن بیمار به حالت استفراغ و تهوع به او پیش آگهی دهیم، این حالت‌ها در او تشدید می‌شود. ضمنا بعد از شیمی درمانی بهتر است بیماران مایعات بیشتری استفاده كنند تا هم دارو زودتر به جریان متابولیسم خود داخل بدن برسد و هم عوارض آن كمتر شود، به خصوص داروهایی كه عوارض كلیوی دارند.
●‌ برای تغذیه این بیماران چه توصیه‌ای دارید؟
▪ لازم است از همه مواد مورد نیاز بدن در طول روز استفاده كنند. رژیم پرپروتئین خیلی مهم است. لبنیات و سبزیجات را هم نباید فراموش كنند. بیماران ما به دلیل كاهش اشتها وزن از دست می‌دهند و اگر اجازه دهند مسائل روحی ناشی از بیماری سرطان بر آنها غلبه كند، روند درمان به تاخیر می‌افتد. پس داشتن روحیه خوب، كنار تغذیه مناسب و داشتن استراحت كافی بسیار مهم و لازم است. ضمنا اگر قرار، است دارویی مصرف كنند، به خصوص مكمل‌های غذایی و ویتامین، باید با پزشكشان مشورت كنند تا با درمانشان تداخلی ایجاد نكند.
●‌ ورزش را هم به این بیماران توصیه می‌كنید؟
▪ اگر منظورتان ورزش‌های سنگین مثل وزنه‌برداری و كوهنوردی‌ چند بار در هفته است، به دلیل ضعیف شدن بدن بیماران توصیه نمی‌كنم اما پیاده‌روی در حد توان و آب‌تنی تفریحی و نرمش‌های سبك عالی است و باعث روحیه خوب و نشاط می‌شود. این روحیه خوب ایمنی بدن را قوی و بهبود بیمار را سریع‌تر می‌كند. پس بیمار سرطانی نباید روال عادی زندگی‌اش را برهم بزند و مثل بقیه بیماران باید به فعالیت‌های در حد توانش برسد.
●‌ درباره تزریق داروهای شیمی درمانی و مشكلات آن چه باید بكنند؟
▪ هر تزریقی چه داخل عضله و چه به صورت وریدی اگر طبق اصول و ضوابط خاص انجام نشود، مشكل ساز خواهد بود. شما حتی با تزریق سرم ساده یا حتی یك ویتامین اگر شرایط استریل و ضوابط لازم را ندانید به مشكل می‌خورید، چه برسد به این داروها كه برخی از آنها در محل تزریق واكنش‌هایی می‌دهند كه اگر از سوی پرستار متخصص و زیر‌نظر مستقیم پزشك متخصص نباشد چه بسا مشكلات و عفونت در محل تزریق ایجاد كند. تزریق این داروها در محیط‌های عادی و با افراد غیرمتخصص از نظر قانونی و علمی درست نیست و اگر مشكلی پیش بیاید و در موارد نادر، واكنش‌های حین تزریق رخ دهد، ممكن است حتی به مرگ بیمار منجر بشود.
●‌ آیا این داروها عارضه عقیم شدن را هم به دنبال دارند؟
▪ برخی داروها این عارضه را داشتند كه امروزه از آنها كمتر استفاده می‌شود.
●‌ با توجه به كم شدن سن مبتلایان سرطان، چنانچه خانمی درحین حاملگی یا شیردهی متوجه سرطان بشود، چه می‌كنید؟
▪ سرطان در حاملگی مبحث مشخصی دارد و ملاحظات خاصی. اول اینكه باید دید بیمار در چه زمانی از بارداری است و سرطان كجای بدن اوست تا شرایط درمانی‌ و طرح درمانی انتخاب شود و به دنبال آن داروهایی با ملاحظات خاص در نظر گرفته ‌شود. اگر لازم باشد درمان زود شروع شود، با كمك متخصص زنان و رضایت بیمار حاملگی زودتر از موعد ختم و درمان‌ شروع می‌شود اما اگر اضطراری نباشد جراحی را در حین حاملگی انجام می‌دهیم و درمان‌هایی چون شیمی درمانی و رادیوتراپی به بعد از زایمان موكول می‌شود. اگر بیمار در ماه‌های اول بارداری باشد، بر اساس نیاز با رضایت خودش سقط انجام و درمان آغاز می‌شود اما رادیوتراپی در هیچ زمانی از حاملگی جایز نیست.
● بیمارانی كه هنوز فرزند ندارند، می‌توانند بعد از درمان باردار شوند؟
▪ با رعایت اصولی كه توضیح می‌دهم، بله. بعد از پایان طرح درمانی كه اشاره شد، كار ما با بیمار تمام نمی‌شود و ایشان طی مدتی طولانی باید به طور دقیق و با فواصل معین به توصیه پزشك مورد پیگیری قرار گیرد و در این فواصل برای معاینه، آزمایش یا حتی تصویربرداری مراجعه كند تا بیماری كنترل شود.
چون اكثر بدخیمی‌ها امكان عود دارند، این پیگیری‌ها باعث كشف زودتر و درمان می‌شود یا اگر عوارضی قرار است رخ بدهد، كنترل و برطرف می‌شود. حالا با توجه به نوع بیماری فرد برایش تخمین می‌زنیم زمان عود چقدر است و بعد از طی آن می‌تواند با دستورالعمل منحصر به فرد برای هر شخص اجازه بارداری بگیرد اما در حین درمان باید جلوگیری كامل باشد و حتی توصیه می‌كنیم از دو یا چند روش جلوگیری استفاده شود. اما خانم‌هایی كه به دلیل سرطان‌های زنانه یا مثلا روده بزرگ در ناحیه لگن اشعه درمانی می‌شوند، به صورت دائم عقیم می‌شوند، چون تخمدان‌ها از كار می‌افتند.
●‌ از نظر توفیق در شیمی درمانی تفاوتی در توان علمی داخل و خارج كشور می‌بینید؟
▪ یك سری فاكتورها در این باره قابل بحث‌اند؛ اول علم پزشك و كادر درمانی كه به ایشان كمك می‌كنند. در این‌باره ما در تمامی شاخه‌های انكولوژی پزشكان مجربی داریم كه حتی برتری‌هایی هم نسبت به علم پزشكان خارجی دارند. دوم وجود داروهای مناسب و موردنظر پزشك است كه در ایران ۸۰ تا ۹۰ درصد این داروها را داریم.
فقط یك سری جدیدا آمده‌اند كه به دلیل گرانی وارد سیستم بیمه نشده‌اند و بیماران می‌توانند به صورت تك‌نسخه‌ای آنها را تهیه كنند. البته خوشبختانه در ده سال گذشته، خیلی از این داروها تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند و با هزینه مناسب به بیماران داده می‌شوند. سوم تجهیزات و امكانات شیمی درمانی است كه بخش‌های تخصصی در مراكز استان‌ها خوشبختانه در حال پیشرفت است ولی هنوز شهرهای كوچك این امكانات را ندارند.
چهارم علم بیماران است كه درخواست آنها را برای درمان‌های جدید و به روز دنیا به دنبال دارد كه با توجه به علم بالای پزشكان ما دراین بخش مشكلی وجود ندارد و پزشك موظف است با توجه به شرایط اقتصادی بیمار و علم خود، بهترین و موثرترین روش درمانی را توصیه و اجرا كند. البته قضیه مالی همیشه برای بیماران ما مطرح است كه امیدواریم با زیر پوشش بیمه رفتن داروها این مشكل حل شود.
بیماران عزیز باید بدانند وقتی كه برای هر مشكلی، چه در مرحله تشخیص و چه درمان به پزشك مراجعه می‌كنند، ابتدا با هر سلیقه‌ای كه دارند، پزشك خودشان را انتخاب كنند و تحت نظر یك پزشك همه مراحل درمانی را تا انتها طی كنند و از مراجعه مكرر به پزشك‌های مختلف درحین درمان بدون نظر پزشك اول خودداری كنند. باید به پزشكتان اعتماد كنید و همه سوالاتتان را با خودش یا كادر متخصص مطرح كنید. او نه تنها ناراحت نمی‌شود بلكه این ارتباط تنگاتنگ و همكاری باعث می‌شود به هدف مشتركمان كه بهبود شما عزیزان است، برسیم و آخر این قصه به خوشی ختم شود..
منبع : روزنامه سلامت


همچنین مشاهده کنید