جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


سرای مشیر


سرای مشیر
سرای مشیر یا سرای گلشن از آثار دوره قاجاریه در شیراز است كه در انتهای جنوبی بازار وكیل در گوشه شرقی آن قرار گرفته است.
این سرا كه دارای طرح و نقشه ای دایره ای (هشت گوش) است، توسط میرزا ابوالحسن خان مشیرالملك احداث شده است.
سر در ورودی سرای مشیر، دارای دو طبقه كاشی كاری شده است كه چند لچكی نیز در آن قرار دارد. در بالای آن نیز، به جهت نورگیری حجره های طبقه دوم سرا، پنجره ای مشبك از آجر قرار گرفته است.
رخ بام نیز از قطعات سنگ یكپارچه تهیه شده است. در دو طرف نمای سردر ورودی، دو اسپره كاشی كاری شده وجود دارد و بالاتر از آن، مقرنس هایی از كاشی قرار گرفته است.
در زیر آن كتیبه ای كاشی كاری شده با زمینه لاجوردی و خط نستعلیق عبارت سرای گلشن بنای مرحمت پناه حاجی میرزا ابوالحسن خان مشیرالملك شیرازی را نشان می دهد. در پایین كتیبه، دو سنگ مرمری قرار گرفته كه بر روی آنها در سه سطر عبارتی در بیان اهداف تأسیس سرا، حجاری شده است و در پایان نیز تاریخ ۱۲۸۲ ه.ق قید شده است. در دو طرف این دو سنگ، دو حاشیه كاشی كاری مزین به شاخ و گل و برگ، قرار گرفته است.
دو پله از دو تخته سنگ یك پارچه، در ورودی این سرا به سوی دالان ورودی قرار دارد. در عرق چین سقف دالان ورودی ترنج هایی بر وری قطعات كاشی كاری وجود دارد. سرای مشیر دارای دو طبقه است كه كف پوش طبقه اول از قلوه سنگ و طبقه دوم سنگ و آجر است. در هر طبقه حجره هایی وجود دارد و در جلو حجره ها، ایوانی قرار گرفته است. حجره های طبقه دوم یكتو هستند و مرزهای لچكی های آن كاشی كاری شده است.
مدخل ورودی سرا، كاسه پوش بزرگی است كه به یك شاه تویزه تكیه كرده است.
حجره های طبقه یا اشكوب اول، تودرتو می باشد و به وسیله راهرویی به حیاط متصل می شوند. این حجره ها دارای درهای چوبی منبت و مشبكی هستند كه از چوب ساج ساخته شده اند.
سه رشته پلكان در سه ضلع مختلف طبقه اول را به طبقه دوم متصل می كند. طبقه یا اشكوب دوم در لبه ایوان دارای فخرمدین است.
این بنا خود به شكل هشت ضلعی است كه اتاق ها در هشت ضلع آن قرار گرفته است. در وسط حیاط نیز حوض بزرگ هشت ضلعی ای قرار دارد كه لبه و پاشویه آن از سنگ های مختلف یكپارچه ساخته شده است و در آن سه فواره وجود دارد. در چهار طرف این حوض، باغچه هایی قرار گرفته است و در آن درخت نارنج پرورش یافته است.
كف پوش سرای مشیر، قطعات كوچك سنگ است. در ضلع شمالی این سرا، در فضای بسته هشت ضلعی، ساختمان هایی قرار گرفته كه دارای سقف مرتفعی است كه كاشی كاری و مقرنس كاری شده است. در وسط گنبد آن نیز، بادگیری وجود دارد كه در دهانه آن اشعاری مشتمل بر نام چهارده امام، با خط نستعلیق بر روی كاشی نگاشته شده است. این ساختمان مدتی در اختیار سازمان جلب سیاحان فارس قرار گرفت. آنها نیز در این محل قهوه خانه ای به سبك قهوه خانه های قدیمی احداث نمودند كه هم اینك از آن اثری نیست.
در ضلع جنوبی حیاط نیز تالار و اتاق هایی در بخش های بالا و پایین قرار دارد.
در ضلع شرقی و غربی حیاط، مغازه ها و راهروهایی وجود دارد كه در مغازه ها همگی ارسی های چوبی است كه با شیشه های رنگی تزیین شده است.
معماری این بنا، برگرفته از معماری كاروانسراهای صفوی است.
در زمان پهلوی به دستور فرح دیبا، كاشی های ریخته و درك های فرسوده و شكسته این بنا مرمت شد. این بنا با رنگ زرد و طرح های گلدانی معرف سبك اختلاط است كه در زمان قاجاریه رایج شده بود. سازمان میراث فرهنگی، این بنا را در سال ۱۳۴۷ ه.ش . با شماره ۴۲۴ به ثبت تاریخی رسانید.
منبع : سایت شیراز


همچنین مشاهده کنید