پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

منطق دوستی ایرانیها و سازمان ملل


منطق دوستی ایرانیها و سازمان ملل
ایرانیان از میان ۸ رهبر سازمان ملل به پرز دكوئیار علاقه ورزیده اند. هنوز سال ها پس از ریاست او بر سازمان ملل، محبوبیت این دیپلمات پرویی در ذهن و خاطرات رجال سیاسی ایران جاری است و دفتر كاری او در پاریس همچنان محل رجوع قشرها و طیف های گوناگون ایرانی از شهروندان تا سیاستمداران است. حلقه دوستی و اعتماد میان ایرانی ها و ششمین دبیر كل سازمان ملل در واپسین روزهای جنگ تحمیلی شكل گرفت وقتی كه دبیر كل پرویی در گزارشی كه جزو اسناد ارجمند تاریخ شد رأی به محكومیت رژیم بعث به عنوان طرف متجاوز در جنگ صادر كرد.
اما دوران دبیر كلی دكوئیار در نظر ایرانی ها یك قطعه استثنایی و تكرار ناپذیر بود. هیچ كدام از دو جانشین او یعنی پطروس غالی مصری وكوفی عنان غنایی نتوانستند شأن و اعتبار او را نزد ایرانیان باز یابند.
با این اوصاف، ایران و سازمان ملل حدود نیم قرن روابط عاری از تنش داشته اند. تهران همیشه و همچنان «قانون استوار» دوستی با سازمان ملل را از پس گذر عصر ها و نسلهای مختلف حفظ كرده است. تا جایی كه حتی وقوع جنبش ها و تغییر دولت ها نیز از استواری و اعتبار این قانون نكاسته است.
سیاست خارجی ایران در مواجهه با سازمان ملل و رهبری این نهاد، آمیزه و معدلی از آرمان و واقعیت بوده است.
نهاد سازمان ملل، نهادی كه آرمان والای عدالت و صلح بر پیشانی منشور آن ثبت است بازتابی از آرزوهای دیرین هر ایرانی است. از این منظر ایرانی جماعت، حضور و ظهور این نهاد را پدیده ای مثبت و میمون در عرصه روابط بین الملل خوانده است. در قلم و بیان رجال ایرانی بارها بر این نكته اشارت رفته است كه درجهان محصور در نفوذ قدرت های بزرگ، وجود سازمان ملل یك روزنه امید است. ایرانی ها در این نگاه خویش به آموزه ای ارزشمند از بنیانگذار انقلاب، امام خمینی(ره) توسل می جویند كه یاران خود را به تعادل و تعامل با نهادها و سازمان های جهانی فراخوانده بود.
دیپلماسی ایران در این ربع قرن بر این سیاق حضور فعال در سازمان ملل و دیگر سازمان های جهانی را فرصتی مغتنم نگریسته است. دفتر نمایندگی ایران در نیویورك از مهمترین اركان سیاست خارجی ایران بوده است.
دیپلمات های وطنی نیز در توصیف دوستی ایران و سازمان ملل همواره سهم و نقش تهران را در پایه گذاری سازمان ملل به یاد آورده اند كه نامش در لیست مؤسسین و نخستین امضاكنندگان منشور ثبت است. اما روابط ایرانی ها با عالی ترین سازمان جهانی، تا مرحله شیفتگی و شیدایی پیش نرفته است چه آنكه ایرانی ها برای برپایی عمارت صلح، مطلوبی فراتر از این نهاد محافظه كار در ذهن دارند و هنوز پس از نزدیك یك قرن از دو تجربه جامعه ملل و سازمان ملل، ایرانی ها چشم انتظار ظهور یك نهاد و پشتوانه قدرتمند برای صلح و عدالت هستند. نهادی كه دامن آن از ضعف و تبعیض حاكم بر سازمان های كنونی مبرا باشد.
اما تعقیب و جست وجوی این آرمان بزرگ هیچ گاه ایرانی ها را به نفی موجودیت سازمان ملل سوق نداده است بلكه تهران این آرزوی بزرگ را در چارچوب نهاد كنونی تعقیب كرده است. سران سازمان ملل از كورت والدهایم تا عنان نیز جملگی از این تمنا در نگاه دوستان ایرانی خود كه بازتابی از آرمان ملت های جنوب است باخبر بوده اند، ایرانی ها خواسته خود برای اصلاح و دگرگونی در سازمان ملل را در عصر عنان بیش از هر دوره دیگری بر زبان آوردند اما پاسخ او همچون اسلافش همان بود كه محدودیتهای ساختار منشور و واقعیت های سازمان ملل را گوشزد می كرد.
بنابراین؛ عصر رهبری عنان نمی توانست دوره ای متمایز از دوران ۶۱ ساله همكاری تهران با این نهاد باشد، شاید عنان در جمع رهبران این نهاد مدیری خوش شانس بود كه در كانون چند جنگ منطقه ای، تهران به همكاری مؤثر برای سازمان ملل تبدیل شد. دیپلمات غنایی به ویژه در سال های پرخطر پس از ۱۱ سپتامبر برای گشودن گره خشونت ها به دیپلمات های تهران متوسل شد. او در این مدت ناگزیر شد چهار بار (۲۵ ژانویه ۲۰۰۲) (۱۸ ژوئن ۲۰۰۲) ۸ دسامبر ۱۹۹۷ و دوم سپتامبر ۲۰۰۶ راهی تهران شود و با همه مقامات ایران از خاتمی تا احمدی نژاد به مذاكره نشست.
محمد بخشنده
منبع : روزنامه ایران


همچنین مشاهده کنید