مسکو به دنبال بازیگری در خاورمیانه

پس از فروپاشی اتحاد شوروی و از بین رفتن نظام دو قطبی سیاسی حاكم بر جهان آن روز وقفه ای قابل تامل در اقدامات و سیاستهای روسیه فدراتیو ( بعنوان وارث اصلی اتحاد شوروی) در عرصه بین المللی، فرامنطقه ای و منطقه ای این كشور ایجاد شد.
این روند عملا تا پایان دوره ریاست جمهوری یلتسین در این كشور تداوم داشت. با روی كار آمدن پوتین و به واسطه سیاستها و دیدگاههای مستقل تری كه وی نسبت به یلتسین در تقابل با جریان آمریكا و غرب داشت و همچنین اولویتهایی كه وی در عرصه سیاستهای بین المللی و منطقه ای قائل بود، آرام آرام، اما با روندی كند و با حالتی كه حركت با چراغ خاموش و اقدام در پشت پرده را تداعی داشته و دارد سعی داشته تا شروع به احیای مجدد نقش روسیه در معادلات بین المللی و منطقه ای و حتی در برخی از موارد فرامنطقه ای نماید و در این راستا با مستمسك قرار دادن موضوعات و حوادث جاری گوناگون در برخی از نقاط جهان، با اتخاذ محمل و بهانه مناسب، سعی در ایفای نقش به عنوان یك بازیگر جدی تر را داشت. در این راستا روسیه كه از سال ۱۹۶۹ تا به امروز حضور خودش را در منطقه خاورمیانه عربی به عنوان یك بازیگر ضعیف می دید به دنبال این بود تا از فضای بوجود آمده در مقوله لبنان ، فلسطین و رژیم صهیونیستی اسرائیل بهره برداری لازم را در عرصه منطقه ای و بین المللی در این برهه حساس به نفع خود انجام دهد.
پس از روی كار آمدن دولت مردمی حماس در فلسطین و به دست گیری قدرت اجرایی در این كشور توسط منتخبین حماس، روسیه بر خلاف اقدام آمریكا و متحدان غربی اش، با تائید تلویحی انتخابات فلسطین، از رهبران حماس ( كه پیروز اصلی در انتخابات این كشور بودند ) جهت سفر به مسكو، دیدار از این كشور و ملاقات دعوت به عمل آورد. در پاسخ به این دعوت هیات حماس به سرپرستی خالد مشعل از این كشور دیدار و با مسئولین روسی ملاقات و گفتگو كردند. متعاقب این امر و پس از فروكش كردن شعله های جنگ ۳۳ روزه رژیم صهیونیستی اسرائیل علیه لبنان و مقاومت اسلامی در این كشور و متعاقب آن شكست اسرائیلی ها در این جنگ، روسیه اقدام به اعزام گروهی مهندس در راستای كمك به بخشی از روند بازسازی خرابی ها در این كشور كرد و برخی اقدامات دیگر را نیز در این زمینه و در عرصه افكار عمومی مردم منطقه انجام داد.
در حال حاضر نیز با شدت گرفتن اختلافات سیاسی داخلی در لبنان و همچنین خواست مردم، مقاومت اسلامی و برخی گروههای دیگر فعال در عرصه سیاسی این كشور مبنی بر استعفای فواد سنیوره از مقام نخست وزیری و تشكیل كابینه وحدت ملی در این كشور و با بن بستی كه در این روند تا به امروز حاصل شده و مشكلات عدیده ای كه پیش روی دولت سنیوره بوده و قرار دارد، پوتین از وی جهت سفر به مسكو دعوت كرد.
سنیوره نیز در كوتاه مدت این دعوت را اجابت كرد تا ضمن سفر به روسیه و دیدار با مقامات مسكو خواستار كمك و میانجیگری روسیه در جهت حل بحران سیاسی بوجود آمده در عرصه سیاسی لبنان شود.
متعاقب این سفر، بشار اسد رئیس جمهوری سوریه نیز ( طبق برنامه ) سفری را به مسكو كرد و برای انجام مذاكرات پیرامون این مسئله اعلام آمادگی نمود.
در خصوص ورود روسیه به این عرصه موارد و نكته هایی وجود دارد كه ذیلا به برخی از آنها اشاره می شود:
۱ ) با این اقدام در حقیقت دولت سنیوره و حامیان آمریكایی و غربی آن ، سعی دارند تا از روسیه به عنوان یك حلقه واسط ما بین این كشور و طرفهای دارای نفوذ در لبنان یعنی سوریه و ایران استفاده لازم را بنمایند.
۲ ) روسها نیز مایلند تا خلاء چندین ساله عدم حضور خود را در خاورمیانه عربی پر كرده و به عنوان یك بازیگر سیاسی جدی در این منطقه قد علم كنند.
۳ ) علیرغم تلاشهای بسیاری كه سنیوره و حامیان آن در این عرصه انجام داده اند به نظر می رسد كه این تلاشها در عمل نتیجه ای را در پی نخواهد داشت؛ چرا كه روسیه در حال حاضر با بازیگران اصلی در صحنه لبنان (چه در داخل این كشور و حتی در بین مردم و طوایف مختلف آن و چه برخی قدرتهای خارجی حاضر در عرصه سیاسی این كشور كه حامیان اصلی سنیوره به شمار می آیند ) ارتباطات تنگاتنگ و نزدیكی را به لحاظ استراتژیك ندارد، لذا تلاشهای روسیه در این عرصه قطعا در كوتاه مدت نمی تواند تاثیر گذار بوده و یا نتیجه ای را در بر داشته باشد. در واقع این اقدام مشكل گشای جدی برای بحرانهای پیش روی دولت سنیوره و حامیان آن در این مقطع و برهه حساس نخواهد بود.
۴ ) سنیوره و حامیان آن سعی دارند تا با حل مشكل سیاسی اخیر موجود در صحنه لبنان و آرام سازی اوضاع و تثبیت موقعیت دولت فعلی حاكم در لبنان و همچنین با استفاده از جایگاه جناح اكثریت در پارلمان این كشور - موسوم به ۱۴ مارس - با طرح دوباره پرونده قتل رفیق حریری در راستای قطعنامه شورای امنیت، هجمه تبلیغاتی و فشار روانی بیشتری را علیه سوریه طراحی كنند و به اجراء بگذارند. با استفاده از این ابزار آنها می توانند به كم رنگ سازی نقش سوریه در منطقه خاورمیانه و به ویژه صحنه سیاسی لبنان و فلسطین بپردازند.
۵ ) نتیجه اینكه:
در واقع در مقطع فعلی، روسها در منطقه خاورمیانه به ویژه در خصوص مسئله لبنان بیشتر به دنبال بازیگری هستند تا محتوای بازی.

داریوش صفرنژاد

منبع : روزنامه ایران