ظروف تفلون، ارمغان آسایش یا...؟

اگر چه از این ظروف بیشتر برای سرخ كردن و یا طبخ برنج استفاده می‌شود، اما حتما گرم شدن شیر در انواعی از این ظروف را نیز دیده‌اید. اما بد نیست كه درباره این ظروف اطلاعات بیشتری داشته باشید تا بتوانید در خصوص میزان و چگونگی استفاده از آنها بهتر تصمیم بگیرید.
اصولا تفلون نام نوع خاصی از ظروف نیست، بلكه نام یكی از با سابقه‌ترین محصولات شركت Du Pont، سازنده ظروف نچسب است كه از ۱۹۶۰ میلادی تولید می‌شود و مثل لباس‌های jean وlevis امروزه به همه ظروف نچسب اطلاق می‌شود.
● تفلون‌ها از چه موادی ساخته شده‌اند؟
تولید كنندگان مختلف ممكن است در ساخت ظروف نچسب از مواد تشكیل‌دهنده متفاوتی استفاده كنند تا محصول منحصر بفردی تولید كنند، اما یك ماده اصلی كه قطعا در تولید تمامی ظروف با پوشش تفلون استفاده می‌شود، ماده پرفلورواكتانوئیك اسید (pFOA) است. تا به حال اگر چه درباره اثرات مستقیم این ماده روی انسان مطالعات زیادی انجام نشده، اما مطالعات و تجربیات زیادی در زمینه آسیب حیوانات و خصوصا پرندگان در اثر استنشاق بخارات حاصل از گرم شدن تفلون وجود دارد.
تحقیقاتی كه توسط گروه كاری محیط‌زیست در آمریكا انجام شده، نشان داده‌اند كه وقتی دمای ظروف تفلون از حد معینی بالاتر رود، در اثر تجزیه لایه پوشاننده آن، حدود ۱۵ نوع ذره و بخار سمی آزاد می‌شود كه از این تعداد، ۲ ماده به نام‌های (TFEتترافلورواتین) و همان طور كه ذكر شد PFOA ، دارای اثرات شناخته شده سمی و گاها مرتبط با سرطان در حیوانات هستند.
طبق گزارش‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست آمریكا، در خون ۹۲درصد آمریكائی‌ها غلظت‌هایی از PFOA وجود دارد. اینكه در دنیای صنعتی امروز منشا این ماده در خون افراد چیست و كجاست، موضوعی است كه نیاز به تحقیقات و اطلاعات بیشتری دارد.‌البته با وجود اینكه هنوز مطالعات دقیقی در مورد اثرات زیان بار این ماده روی انسان انجام نشده، جالب است كه میزان PFOA در خون این افراد مشابه میزانی است كه در موش باعث بروز اثرات سمی می‌شود. این ماده در موش تولید ۴ نوع سرطان می‌كند: سرطان كبد، پانكراس، سینه و بیضه.
می‌توان احتمال داد كه استفاده دراز مدت از این ظروف و مواجهه زیاد با این ماده در انسان نیز چنین اثراتی داشته باشد ولی مطمئنا چنین نتیجه‌گیری‌ای نیاز به بررسی‌های علمی بیشتری دارد.
موارد زیادی از مسمومیت در پرندگان با بخارات حاصل از گرم شدن تفلون نیز گزارش شده كه به صورت عدم تعادل، دشواری در تنفس، ضعف و تشنج خودشان را نشان می‌دهند، یا حتی گاهی باعث مرگ و میر حیوان به صورت آنی یا تاخیری شده است.
● انسان‌ها چگونه از تفلون‌ها آسیب می‌بینند؟
فقط پرندگان آنفلوآنزا ندارند. در انسان هم حالتی به نام (Teflon fluسرماخوردگی تفلونی) دیده شده كه به صورت احساس تنگی‌نفس، خستگی، سردرد، سرفه، تب و لرز گلودرد تظاهر می‌‌كند و به راحتی با سرماخوردگی معمولی اشتباه گرفته می‌شود.
برخی موارد در شدت بروز آسیب ناشی از این ظروف موثر به نظر می‌رسند، مثلا هر چه ظروف با پوشش تفلون تا دمای بالاتری گرم شوند، احتمال آزاد شدن بخارات سمی بیشتر است. پس شاید یكی از راه‌های كم كردن خطر استفاده از ظروف تفلون، بالا‌ بردن فوق‌العاده دما در آنهاست. مورد دیگری كه تحقیقات گوناگون به آن رسیده، آن است كه هر چه سن ظروف كمتر باشد، احتمال آسیب بالاتر است. علاوه بر اینها، وضعیت و جریان هوای محیط و سایز پرنده یا حیوان خانگی هم در شدت بروز اثرات نقش دارند.
در اوائل سال ۲۰۰۶ به دنبال مطالعات تحقیقاتی كه در خصوص این ظروف انجام شد، گروهی از مشاوران علمی به سازمان حفاظت محیط زیست آمریكا پیشنهاد كردند كه ماده PFOA در ردیف مواد شبه سرطان‌زا در انسان طبقه‌بندی شود. بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست آمریكا از شركت‌های تولید‌كننده ظروف نچسب خواسته است كه استفاده از PFOA را در تولیداتشان كسر و در نهایت حذف كنند و سعی كنند ماده دیگری جایگزین آن كنند.
طی یك اعتراض همگانی قریب به ۵۰ هزار تن ساكنان اطراف یك كارخانه ساخت تفلون در ویرجینیا، خواستار بررسی اثرات مخرب قرار‌ ‌گرفتن انسا‌ن‌ها در معرض تفلون توسط مراجع ذی صلاح شدند‌.
‌در این پرونده آمده است كه‌ ‌امتزاج آب قابل شرب با PFOAموجب بروزبیماریهای تهدیدكننده سلامت و بهداشت‌ ‌افراد و ناهنجاری‌های هنگام تولد در‌ ‌نوزادان شده است‌ .
‌در میان مردم معترض‌ ‌وشاكیان حقوقی این كارخانه ، شخصی بنام بوكی بیلی‌ ‌حضور داشت كه دارای‌ ‌ناهنجاریهای بدو تولد چون بهم ریختن تركیب صورت و یكی‌ ‌بودن سوراخ بینی بود‌.
‌مادر او به هنگام بارداری در كارخانه مذكور كه اولین كارخانه تولید‌ ‌كننده‌ ‌موادتفلون بود بكار مشغول بوده است‌ . ‌با اثبات اثرات مخرب‌ PFOAدر آب‌ ‌شرب،كارخانه دانپونت محكوم و مجبور‌ ‌به پرداخت غرامت شد‌.
در دادخواست تهیه شده علیه شركت دوپونت علاوه بر میلیاردها دلار درخواست شده به خاطر صدمات وارد شده، نصب برچسب های اعلان هشدار و اختصاص بودجه ای برای پایش اثرات‌ ‌پزشكی مواد شیمیایی مرتبط نیز ذكر شده است‌.
دكتر تیم كراپ سم شناس مشهور و عضو شورای بازرسی محیط زیست می گوید‌ : PFO< ماده ای است كه به مقدار زیادی در تفلون یافت می شود و موجب بروز‌ ‌بیماری‌های داخلی و گوارشی و نقص عضو جنین می شود و مقدار بالای آن كه‌ ‌می‌ ‌تواند با مصرف ظروف تفلون وارد بدن شود موجب ایجاد سرطان خواهد شد.> یك‌ ‌مركز بسیار‌ ‌مهم آزمایشگاهی‌ ‌در آمریكا با آزمایش بر روی‌ ‌ظروف تفلون ،می گوید مقدار كافی‌ ‌از آن‌ ‌می تواند وارد گردش خون انسان شده و تولید‌ ‌بیماری كند.
مصرف ظروف تفلون‌ ‌موجب می شود كه ۵ درصد از یك میلیارد، PFOAوارد گردش خون شود.این مركز‌ ‌اضافه می كند : <البته كار در مراكز و كارخانجاتی كه افراد در آن بطور مستقیم در معرض‌ PFOA قرار می گیرند، خطرناك تر از مصرف ظروف تفلون است‌ . >
‌متخصصان مشغول تحقیق برای ساخت‌ ‌تركیبی جایگزین برای تفلون‌ ‌می گویند كه بیش از صد تركیب دیگر را می توان نام برد‌ ‌كه می توانند جایگزین‌ ‌تفلون شوند اما خاصیت نچسب بودن تفلون را ندارند‌. >
نباید فراموش كرد كه تفلون نام تجاری محصول شركت دوپونت است و محصولات عرضه شده از سوی كمپانی های دیگر مشخصات و تركیبات خاص خود را دارند و در استفاده از محصولات همه شركت ها بایستی دقت به خرج داد. نكته مهم این است كه از بازسازی ظروف تفلون باید جداً اجتناب كرد چون نوع ماده مصرفی و نحوه كار واحدهای بازسازی مورد تائید وزارت بهداشت كشورمان نیز قرار ندارد.
همچنان تحقیقات در این باره ادامه و ما حتما شما را در جریان نتایج آن‌ها قرار خواهید داد، اما تا روشن شدن كامل نتایج بهتر است، توصیه‌‌های زیر را در مورد استفاده از تفلون جدی بگیریم:
▪ تا حد امكان كمتر از این ظروف در تهیه غذا استفاده كنیم.
▪ موقع استفاده از این ظروف تهویه خوبی برقرار كنید، این هدف را می‌توان با روشن كردن هود از ابتدای آشپزی به خوبی برآورده ساخت. باز كردن پنجره‌ها نیز راه مناسبی است.
▪ حتی‌الامكان در زمان پخت و پز در ظروف تفلون و چند ساعت پس از آن، پرندگان خانگی را به محلی ببریم كه احتمال استنشاق بخارت آزاد شده از این ظروف كمتر باشد.

منبع : روزنامه سلامت